Kennedy có ý định chấm dứt can thiệp vào Việt Nam

Cố Tổng thống Mỹ Kennedy, Galbraith và cố Thủ tướng Ấn Độ Nehru (từ trái sang phải).

Các tài liệu được phát hiện từ kho lưu trữ của Trợ lý Ngoại trưởng W. Averrell Harriman lúc đó và của chính quyền Ba Lan cho biết, Tổng thống Kennedy và Liên Xô đã tìm kiếm các quan điểm chung để giải quyết vấn đề VN.  Tháng 4.1962, Đại sứ Mỹ tại Âận Độ John Kenneth Galbraith đã thảo luận về vấn đề VN với Kennedy và  trao cho tổng thống một kế hoạch hai giai đoạn, trong đó coi Ấn Độ là trung gian đàm phán.

Bộ trưởng Quốc phòng McNamara và bộ máy quân sự lập tức chỉ trích đề xuất này. Một biên bản của Lầu Năm góc đề ngày 14.4 gửi tới Kennedy đã nói rằng "việc lật ngược chính sách của Mỹ có thể gây ra thảm họa khủng khiếp, không chỉ về quan hệ của Mỹ với miền Nam VN mà cả với các đồng minh".

Tuy nhiên, sau đó, Kennedy đã yêu cầu Thứ trưởng Harriman chỉ đạo Đại sứ Galbraith theo đuổi kênh ngoại giao thông qua Ngoại trưởng Âận Độ M. J. Desai. Lúc đó Mỹ mới chỉ có 1.500 cố vấn quân sự ở miền Nam VN. Tài liệu ngày 17.4.1962 của Harriman chỉ đạo rằng, nếu ông Desai thương lượng được với Hà Nội chấm dứt hoàn toàn các hoạt động du kích ở miền Nam, Mỹ sẽ rút quân. Bản nháp của bức điện cùng ngày gửi cho Galbraith nói rõ như vậy. Nhưng một tuần sau, Harriman gặp Tổng thống Kennedy để thuyết phục trì hoãn cách này. 

Bên cạnh đó, theo các tài liệu của Ba Lan, năm 1963,  Mỹ lại một lần nữa tìm cách giải quyết  vấn đề VN. Với sự thúc giục của Thủ tướng Ấn Độ J.Nehru, Đại sứ Galbraith đã gặp Ngoại trưởng Ba Lan Adam Rapacki ở New Delhi ngày 21.1.1963. Galbraith đã bày tỏ sự quan tâm của Tổng thống Kennedy với đề nghị của Ba Lan về ngừng bắn và tổ chức bầu cử ở miền Nam VN. Galbraith - năm nay 97 tuổi, viết trong hồi ký rằng những gì nêu ra từ cuộc gặp về sau không được tiếp tục. 

Nhưng một tài liệu của Ba Lan mà một nhà nghiên cứu của Đại học Tổng hợp George Washington (Mỹ) tìm được cho biết, thông điệp của Galbraith đã được gửi tới Mátxcơva. Bản ghi nhớ tháng 2.1963 của Bộ Chính trị Đảng CS Liên Xô về cuộc gặp Galbraith - Rapacki đã kết luận rằng, Kennedy và "một bộ phận chính quyền Mỹ không muốn VN trở thành Triều Tiên thứ hai". Bản ghi nhớ của Liên Xô viết: "Rõ ràng là Kennedy không phản đối việc tìm kiếm  thoả hiệp về miền Nam VN. Có vẻ người Mỹ đã đi đến kết luận rằng việc tiếp tục can thiệp vào VN không hứa hẹn chiến thắng, và Mỹ đã quyết định gỡ rối khỏi khó khăn ở VN".

Chưa tìm thấy tài liệu nào nói lý do tại sao các nỗ lực ngoại giao của Mỹ không được tiếp tục.  Cựu Bộ trưởng Quốc phòng McNamara, hồi đó kịch liệt phản đối các nỗ lực ngoại giao với VN, nhưng gần đây đã thừa nhận rằng cuộc chiến VN là sai lầm của Mỹ. Về những tài liệu mới tìm thấy, ông nói rằng không nhớ các cuộc thảo luận với Galbraith, nhưng "tôi không nghi ngờ rằng Kennedy có quan tâm đến (các nỗ lực ngoại giao). Ông ấy luôn tìm kiếm nhiều quan điểm khác nhau".