Tầm vóc Việt Nam qua chuyến thăm Mỹ

Tôi đã có một thời gian làm việc trong Quốc hội Mỹ,  và tôi đã nhìn thấy ảnh hưởng của lá phiếu từ các nghị viên và dân biểu. Anh Tuấn nói đúng, lá phiếu của Việt kiều có thể có tác động rất mạnh để giúp Việt Nam. Câu trả lời làm sao thuyết phục và tập trung những lá phiếu đó để có những chính sách tốt hơn, giúp Việt Nam trong các vấn đề kinh tế, giáo dục, kể cả quân sự hay các liên hệ khác đối với Hoa Kỳ....Tôi nghĩ đó là việc có thể làm được và vấn đề là cần một thời gian. Tôi thường nói với bạn bè rằng cộng đồng Việt Nam ở Hoa Kỳ và người Việt Nam ở trong nước cần học bài học của người Do Thái ở Hoa Kỳ và ở nước Do Thái. Nuớc Do Thái là một nước nhỏ,  thế yếu nằm giữa một biển người Ảrập nhưng vì sao nước Do Thái lại nhận được sự hỗ trợ rất lớn ở Mỹ suốt bao nhiêu năm nay?

Thông thường những vấn đề liên quan tới Do Thái đưa ra Quốc hội bỏ phiếu thì trong 100 phiếu, có đến 99 phiếu thuận. Một phiếu còn lại có thể do vắng mặt chứ không có bỏ phiếu chống. Vì người Do Thái tập trung được sức mạnh từ những lá phiếu của họ, và dùng sức mạnh về tài chính của họ để giúp đỡ những dân biểu trong nước.

Tôi nghĩ chìa khoá nằm ở phía Chính phủ Việt Nam, làm sao thu phục nhân tâm của đồng bào Việt kiều ở Mỹ, làm sao phát huy được vai trò của họ như vai trò bảo vệ Tổ quốc từ xa. Đó là vai trò thiêng liêng và tôi nghĩ người Việt nào cũng cảm nhận được. Chỉ cần có những chính sách, hành động "bước ra ngoài" như anh Tuấn vừa rồi mới làm. Nếu anh Tuấn không buớc ra ngoài nói chuyện với người biểu tình thì làm sao có sự thông cảm? Việc "bước ra ngoài" là điều cực kỳ giản dị đối với anh Tuấn và chính phủ Việt Nam cần có những động thái tương tự như vậy. Vì người chống đối biểu tình đòi hỏi có một cơ hội để phát biểu ý kiến riêng, hay nói cách khác là đối thoại. Đó là những người không có được cơ hội lên tiếng khi ở trong nước và bây giờ họ có cơ hội để lên tiếng về sự dồn nén của họ. Và nước Mỹ cho phép họ phát biểu ý kiến.

Tôi khẳng định việc này có thể làm được vì mình đã học được ở nhiều nơi, nhiều cộng đồng khác trong nước Mỹ. Họ làm được thì mình cũng làm được. Đó là việc tốt. Vì mình có thể chuyển đổi chính sách của một quốc gia lớn như Hoa Kỳ thông qua cách tập trung số phiếu trong Quốc hội. Thật ra Quốc hội Mỹ ra những chính sách về hành pháp nào mà họ thấy họ có thể thuyết phục được thì họ cũng sẽ thay đổi.

TBT Nguyễn Anh Tuấn:

Theo anh đấy là cái bước ra. Chính sách thì rõ rồi - nghị quyết 36. Thế nhưng những biện pháp cụ thể nào, những chi tiết nào, theo anh có thể phác ra một vài ví dụ nào đó chẳng?

Ông Phạm Đức Trung Kiên:

Có lẽ ví dụ rõ ràng nhất mà tôi đã nghe nhiều Việt kiều bên Mỹ đề nghị với Chính phủ Việt Nam trong những cuộc gặp gỡ là chính sách mới để giúp đỡ cải thiện nghĩa trang ngày xưa của quân đội miền nam. Tôi đi các tỉnh thành, tôi thấy nơi nào nào cũng có những nghĩa trang liệt sĩ rất sạch sẽ, tươm tất. Ngược lại, nếu chúng ta đến khu nghĩa trang Biên Hoà, Thủ Đức của miền nam ngày xưa thì không được như vậy, rất tồi tàn.

Tôi nghĩ đây là một vấn đề rất thiêng liêng ở Việt Nam. Việt Nam có truyền thống văn hoá tôn trọng người đã mất.

Đó là một việc rất giản dị, có thể tiến hành được và nó tạo nên tình cảm rất tốt, một sự hiểu biết, thông cảm lẫn nhau cho cộng đồng Việt Kiều ở bên kia. Nhiều người rõ ràng đã lâu rồi không được về thăm, không được phép vào. Có những người đã chia sẻ những câu chuyện và đề nghị như thế này với Chính phủ Việt Nam cả trong Quốc hội lẫn Bộ Ngoại giao. Tôi thấy đó là một điều có thể chia sẻ được.

Ông Dương Trung Quốc:

Tôi có một suy nghĩ cá nhân. với tư cách là một người làm sử,  tôi thấy chuyện đó thật là một sự đáng tiếc. Ông cha ta có một truyền thống cao thượng.đối với những người phía bên kia đã thiệt mạng. Tôi đã nhiều lần nhắc đến những chuyện sau khi đánh thắng quân Thanh, ông cha ta cũng đắp mồ mả xây đền cho những quân sĩ tử trận, điều đó ít nhất là để yên lòng những người có tín ngưỡng vì họ cho rằng như thế để bớt nhũng nhiễu. Huống chi, đây lại là đồng bào của mình. Chưa nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nghĩa đồng bào. Do những biến cố chính trị, cả hai phía đều có những cộng đồng mất mát quá lớn.Vì thế ở cả hai phía đều có những nhóm thiểu số vẫn còn nhiều thù hận, còn rất nặng nề với quá khứ.

Tôi nhớ lại câu chuyện của ông Đại sứ đầu tiên của Mỹ tại Hà Nội khi chia sẻ nói với hai ông Thượng nghị sĩ ủng hộ Việt Nam. Đó là chuyện 50 năm sau cuộc chiến giữa hai miền Nam, Bắc nước Mỹ. Câu chuyện rất cảm động. Họ kỷ niệm một trong những trận đánh ác liệt nhất thời chiến tranh. Những người cựu chiến binh năm xưa giờ đã 70, 80 tuổi, chia làm hai phe, phe tiến công, phe phòng ngự, nhưng thay vì súng và gươm, các cụ cầm ba toong xông vào và ...ôm chầm lấy nhau. Đó là một biểu trưng của sự hoà giải, của thời điểm thực sự kết thúc cuộc chiến.

Tôi nghĩ, cuộc chiến tranh Việt Nam không hoàn toàn như thế. Nhưng tôi nghĩ cuối cùng cũng phải để đi vào quá khứ. Đã 30 năm rồi và tôi nghĩ cũng đã đến thời điểm chín muồi để có một biểu trưng về sự hoà giải,

Ông Phạm Đức Trung Kiên:

Những người Việt kiều chống đối bên kia có những sự mất mát rất lớn lao trong quá khứ và có nhiều cái, theo tôi, chính phủ Việt Nam không thể nào thay đổi được. Tuy nhiên vẫn có những cái mình có thể thay đổi, hàn gắn được. Tôi thấy, một khi Chính phủ Việt Nam đã quyết định làm gì thì làm được. Mỗi lần người Mỹ tìm được hài cốt của một quân nhân Mỹ, Chính phủ Việt Nam hợp tác với chính phủ Mỹ làm một buổi lễ rất long trọng tại phi trường để đưa xác về.

Mỗi lần tôi nhìn thấy hình ảnh đó tôi có một nỗi buồn, vì Việt Nam làm được cho người Mỹ mà Việt Nam vẫn chưa làm được cho người Việt Nam.

Ông Nguyễn Sĩ Dũng:

Anh Quốc nói ví dụ rất hay về người Mỹ sau cuộc chiến tranh giữa miền Nam miền Bắc phải mất 50 năm để hòa giải. Hy vọng, nước ta mất 30 năm sẽ  ngắn hơn nước Mỹ. Anh Kiên nói Chính phủ Việt Nam muốn làm là làm được. Đúng là Chính phủ có vai trò quan trọng, nhưng cũng như Chính phủ Mỹ thôi, sự ủng hộ đằng sau của xã hội bao nhiêu thì chính phủ có thể làm được. Nếu nói Chính phủ Mỹ dựa vào dư luận để ra quyết định còn chính phủ Việt Nam thì không cũng không phải. Rõ ràng sự ủng hộ đằng sau của những người chịu mất mát từ phía bên này rất quan trọng, Vì chiến tranh hai bên đều mất mát cả, đạn bắn vào thịt da gây hậu quả như nhau. Và nói thật là Mỹ, đồng minh miền Nam, với bom napal, với hàng triệu tấn bom ném xuống cả miền Nam và miền Bắc Việt Nam thì những mất mát ở bên này nhiều vô cùng vô tận, không kể xiết.

Có thể bên kia có điều kiện để nói lên mất mát của mình và phản ứng như vậy, bên này người ta không đứng ra ngoài đường để nói, nhưng mỗi quyết định của Chính phủ không thể thiếu sự cân nhắc, sự ủng hộ của những người bên này. Dù gì thì quyết định của Chính phủ cũng rất  khó khăn. Bóng ở trong chân ai thì đá cũng khó, đá theo luật chơi, không phải thích đá thế nào thì đá. Nhưng quyết định về chính sách, sự ủng hộ của công chúng hết sức quan trọng, chúng ta mong sự ủng hộ, sự hòa giải đến được từ cả hai phía, sự chấp nhận của dân chúng trong nước ngày càng nhiều hơn.

Chúng ta cũng phải thấy rằng bom đạn Mỹ là quá lớn, rồi lại thêm chất độc da cam, bom napal, B52... hơn chiến tranh thế giới thứ hai, rải xuống đầu dân là chủ yếu. Phải thấy có cả điều đó chứ không phải mọi sự đều dễ dàng.

TBT Nguyễn Anh Tuấn: Vâng, hy vọng rằng tất cả chúng ta có thể bước qua được tất cả, người của chúng ta cả hai phía đều vì  lợi ích chung của dân tộc, nghĩ đến cái lớn lao hơn, cả bà con ở bên đó, cả bà con trong nước cũng thế, vì bà con trong nước cũng có nhiều người có hy sinh mất mát trong cuộc chiến này.

Vậy các anh nhìn nhận thế nào về tương lai? Bây giờ chúng ta bắt đầu đi được một bước đi quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận một thực tế: Mỹ là nước mạnh nhất trên thế giới. Có nhiều người nói nước Mỹ là khổ, nước Mỹ muốn làm lãnh đạo thế giới mà làm lãnh đạo là khổ chứ chẳng sướng gì. Do đó là, cứ cho rằng Mỹ đang muốn làm lãnh đạo thế giới, nếu quan hệ được với một cường quốc trên thế giới để họ hiểu, thông cảm và tạo điều kiện cho phát triển nhiều hơn thì tôi nghĩ cũng là tốt cho đất nước chúng ta. Trong tương lai, từ bước đi khai thông này, chúng ta làm được gì và trước mắt chúng ta còn những trắc trở gì cần phải khai thông tiếp?

Ông Dương Trung Quốc:

Tôi nghĩ rằng, khi chúng ta đã coi đó là một cái mốc lịch sử thì cái mốc lịch sử đó cần được kiểm định bằng cả một chặng đường lịch sử rất dài. Và chính vì thế, có lẽ một trong những điều làm chúng ta hết sức suy nghĩ là hậu chuyến đi này sẽ như thế nào? Tức là, nghĩ đến việc tiếp theo phải làm thế nào mới là điều hết sức quan trọng.

Tôi có một nhận xét đã đăng trên một bài báo là, trong suốt chuyến đi này tôi không thể thấy phía bên nào, kể cả những người đã từng đối mặt nhau không chỉ trong chiến tranh, mà còn đối mặt cả về ý thức hệ, cả hệ thống những quan điểm khác nhau, đã không nhắc lại những chuyện đó nữa và nếu như chúng ta tìm thấy một quan điểm chung giữa hai bên, thì theo tôi, đó là một sản phẩm của toàn nhân loại đã tồn tại từ rất lâu rồi - đó là kinh tế thị trường. Việt Nam đã tiến lên kinh tế thị trường rồi, chúng ta cũng quyết tâm hội nhập với nền kinh tế thế giới, với mục tiêu hết sức cụ thể là gia nhập WTO và phía Mỹ cũng ủng hộ chúng ta rồi. Trên thực tế khai thông chuyện đó đã tạo ra những hiệu quả hết sức to lớn,  từ việc chống cấm vận cho tới ký hiệp định song phương Việt Mỹ, nó thể hiện rất rõ.

Một điều nữa là  giữa Việt Nam và Mỹ có tiếng nói chung mà chúng tôi hồi nãy có nhắc đến là chung một mục tiêu, thể hiện ở hai bản tuyên ngôn độc lập, điều đó tạo ra sự chấp nhận các sự khác biệt với nhau và tạo ra chỗ đồng thuận để phát triển. Chắc chắn sự phát triển quan hệ giữa hai nước sẽ có sự tác động tích cực mà tôi nghĩ đây là chiến lược của các nhà lãnh đạo vì lợi ích chung. Tôi cho rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam, trong khi đang hào hứng với các kết quả của chuyến thăm thì cũng hết sức lo lắng về các bước đi tiếp theo thế nào? Chính vì thế, đội ngũ doanh nhân cũng xác định đây là cơ hội lớn, nhưng nếu anh không nắm bắt cơ hội này, không lợi dụng cơ hội này thì đôi khi tác động chưa chắc đã là tích cực...

Ông Nguyễn Sĩ Dũng:

Việc Tổng thống Mỹ hứa năm tới sẽ sang thăm Việt Nam là một sự kiện tiếp theo rất quan trọng. Đó cũng là một quyết định khó khăn,  nếu tạo được điều kiện để chuyến đi của ông Bush thuận lợi thì chúng ta nên tạo các điều kiện đó. Bước thứ hai rất cụ thể ta có thể làm liên quan đến các cam kết các DN Hoa Kỳ cũng rất lớn, đã cam kết rồi thì thực hiện nghiêm chỉnh. Cần thấy rằng,  hành vi của con người trong lĩnh vực kinh tế tuân thủ quy luật  lợi nhuận - dù nói gì đi nữa cũng vẫn là lợi nhuận. Đó là quy luật khách quan không thể khác được. Nếu chúng ta hợp tác không có lợi nhuận thì quan hệ rất khó.

Mô hình nước Mỹ có 3 hệ thống mà mình phải xử lý quan hệ trên cả 3 mặt: nhà nước, nhóm doanh nghiệp tư nhân (doanh nghiệp) và xã hội công dân. Quan hệ nên tiến hành trên cả 3 tuyến.

Tuyến quan hệ Nhà nước khởi đầu là Thủ tướng mình thăm Mỹ, Tổng thống Mỹ hứa thăm mình, tất nhiên thực tế không phải mọi sự sẽ thuận cả.

Tiếp theo là tuyến doanh nghiệp, rõ ràng động lực ở đây rất lớn. Người Mỹ quan hệ là phải có lợi ích, phải hai bên. Các doanh nhân ở Mỹ rất mạnh, ngang ngửa với nhà nước, nó có thể làm rất nhiều điều mà nhà nước chưa chắc có thể làm được. 

Thứ ba là xã hội công dân thì Việt kiều mình là 1 mảng, trong Việt kiều có nhiều tổ chức như hội, học bổng, hỗ trợ người mù... Tôi nghĩ mở rộng ta có cơ hội đối thoại và hiểu nhau. Cuối cùng tôi nói hiểu biết là quan trọng, lợi ích là quan trọng.

TBT Nguyễn Anh Tuấn:

 Anh Kiên, anh thấy thế nào?

Ông Phạm Đức Trung Kiên:

Tôi thấy nhìn về phía trước chúng ta cần chuẩn bị đón những điều không ngờ. Năm vừa rồi, chúng ta đã nhìn thấy bài học đó rồi. Có ai ngờ đâu kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 6 tỉ USD.

Sắp tới, tôi nghĩ sẽ có những cái bất ngờ và cả hai bên cần chuẩn bị tư tưởng đối phó, về kinh tế hay nhiều mặt khác thì không thể biết rõ, nhưng tôi chỉ tiên đoán như vậy.

Anh Dũng nói đúng, hệ thống ở bên Mỹ cực kỳ phức tạp và to lớn, quyền lực phân chia theo cách xếp đặt từ những người lập quốc ở Mỹ đã thế rồi - không tập trung. Để thông hiểu và có thể lợi dụng được những trung tâm quyền lực ở bên đó là việc cực kỳ phức tạp. Có lẽ phía Việt Nam nên tìm những người bạn đã hoạt động trong các trung tâm quyền lực đó để giúp ý kiến, tư vấn và lèo lái con đường cho dễ hơn. Đó là bài học của nhiều quốc gia khác. Cần có sự tư vấn từ những người hết lòng vì quyền lợi của hai bên. Tôi nghĩ đó là việc rất quan trọng.

TBT Nguyễn Anh Tuấn:

Về kinh tế?

Ông Phạm Đức Trung Kiên: Về kinh tế và nhiều mặt khác nữa tôi không biết được...

TBT Nguyễn Anh Tuấn:

Quay trở lại vấn đề từ sự hiểu biết nhau rồi tất cả sẽ xích lại gần nhau. Xét cho cùng, nhân tố thông tin, truyền thông là rất quan trọng. Chuyến đi vừa qua cho thấy một điều là, rõ ràng một vị nguyên thủ quốc gia của chúng ta đã bắt đầu chấp nhận và đương đầu được, sống được với một không khí bất đồng chính kiến. Có những thời điểm rất kịch tính, như trong Gala Dinner thì thái độ Thủ tướng rất là bình thản. Sau đó tôi thấy Thủ tướng thực sự bình thản, nói chuyện không có một chút gì vướng bận bởi hành động xúc phạm. Tôi nghĩ đấy là sự thể hiện là các nhà lãnh đạo của chúng ta cũng quen dần và hiểu dần với văn hóa như vậy.

Vậy thì vai trò truyền thông như thế nào, truyền thông giữa hai quốc gia. Tôi cảm giác truyền thông của chúng ta vẫn còn dè dặt, vẫn còn chưa có sự mạnh bạo, đột phá ra bên ngoài, rồi chúng ta chưa thực sự đem lại những thông tin, những cái giá trị của nước Mỹ để cho người Việt Nam hiểu. Nên chăng chúng ta có ngành học American Study, Hoa Kỳ học để người ta hiểu hơn về xã hội Mỹ. Bởi vì phải hiểu thì mới thì mới chơi được, thậm chí đánh nhau cũng phải hiểu nhau mới thắng được. Có hiểu thì mới chơi được với nhau chứ không thì không chơi được. Thế thì trong chuyện này các anh có ý kiến gì, có hướng gì để truyền thông chúng ta mạnh hơn.

Thời gian gần đây tôi thấy, dịp 30-4, tôi thấy truyền thông nước ngoài đến nước ta rất nhiều và viết nhiều bài, đa phần có tác dụng rất tích cực. Về chuyến thăm vừa qua của Thủ tướng có tới 1.500 bài viết, tạo ra một dấu nhấn, một hiện tượng báo chí rất đậm ở nước Mỹ và đánh giá tổng quan là rất tích cực. Vậy bây giờ chúng ta phát huy những cái này lên như thế nào? Những giải pháp nào để truyền thông mạnh mẽ hơn giữa hai quốc gia? Anh Kiên có ý kiến gì không?

Ông Phạm Đức Trung Kiên:

Trước hết tôi có lời khen VietNamNet. Hôm họp ở Boston, ông Thomas Vallely, một người bạn lớn của Việt Nam,  trong lúc chờ đợi Thủ tướng vào phòng họp đã chia sẻ một câu chuyện rất thú vị là: muốn theo dõi tin tức nóng hổi nhất về chuyến thăm của Thủ tướng thì cần vào VietNamNet (cười). Tôi cũng biết điều đó vì chính bản thân tôi, mặc dù dự rất nhiều cuộc họp, nhưng hễ có thời gian rảnh là tôi vào VietNamNet để tìm hiểu thêm bài vở viết về độc giả Việt Nam theo dõi như thế nào. Tôi cũng muốn biết thông tin đến Việt Nam qua anh Tuấn viết và chuyển về nước như thế nào.

Tôi nghĩ sự nhạy bén của báo chí Việt Nam đang đi lên nhưng có thể tốc độ chưa được như ý muốn, nhất là trong những chuyến đi phức tạp như vừa rồi. Tôi nghĩ nó phức tạp vì có biết bao nhiêu cuộc họp. Song anh Tuấn có một may mắn là từng đi học ở Mỹ rồi, biết nước Mỹ rồi và dễ làm việc hơn. Nếu không thì choáng. Những phương tiện cực kỳ giản dị mà anh Tuấn đã có sẵn, chuẩn bị sẵn để đối phó với sự thay đổi giờ giấc ở bên đây thôi.

Tôi thấy đó là những bài học mà Tuấn nên chia sẻ với các bạn trong nước để tạo sự cạnh tranh. Không có gì độc quyền mà tốt cả, kể cả VietNamNet (cười). Nếu tạo được sự cạnh tranh  lành mạnh để thúc đẩy truyền thông đi lên thì VietNamNet mới thực sự đóng góp vào sự đi lên của xã hội nói chung.

Ngoài ra, ở Hoa Kỳ cũng có những tổ chức sẵn sàng sang Việt Nam để giúp đỡ, huấn luyện chuyên môn về báo chí mà anh Tuấn cũng có nhiều quan hệ. Đó là hình thức như anh Dũng nói, "civil society".

Ông Dương Trung Quốc:

Tôi nghĩ là truyền thông hết sức quan trọng làm cho chúng ta hiểu biết lẫn nhau, học hỏi lẫn nhau. Không có gì mạnh mẽ bằng hiện thực mà hiện thực muốn được thể hiện thì phải thông qua các phương tiện truyền thông.

Riêng tôi có một góc nhìn khác, đó là làm sáng tỏ lịch sử, kể cả lịch sử chiến tranh  sẽ giúp giải quyết quá khứ. Hiểu nghĩa khép lại không có nghĩa là cất đi, mà từ thực tiễn đó có thể tìm ra các bài học hợp tác.

Ngay trong chuyến đi vừa rồi, tôi có gặp một người Mỹ, từng là sỹ quan tình báo của Mỹ, người thẩm vấn các chiến sỹ Hải quân Việt nam đầu tiên sau sự kiện Vịnh Bắc bộ. Ông này là người viết khá nhiều bài về sự kiện Vịnh Bắc bộ  như là scandal để gây ra cuộc chiến tranh miền Bắc Việt nam. Chúng tôi đã trao đổi với nhau và sau đó tôi có nhận được mail của ông. Sách của ông cũng được in ở miền Bắc rồi. Ông ta cũng nói rằng có thể hợp tác với nhau về nghiên cứu về các sự kiện lịch sử cũ làm sáng tỏ quá khứ để chúng ta tránh được các sai sót và khai thác các cơ hội để tăng cường sự hợp tác và phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Mỗi lĩnh vực đều có thể phát huy được. Lấy ví dụ trong quốc hội, chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường cùng với  anh Sỹ Dũng, người làm những công việc có tính chất kỹ thuật của quốc hội,  tạo cơ hội để hiểu biết hai cơ quan này. Đến nay,  mặc dù sự hiểu biết chưa  thực sự sâu sắc,  nhưng  phải thừa nhận việc lobby là một phương thức hết sức có hiệu quả ở Mỹ.

Ngay trong chuyến đi vừa rồi chúng tôi có dành thời gian để gặp gỡ các đại biểu quốc hội, họ đều rất có thiện chí ủng hộ chúng ta,  mặc dù có những người có quan điểm khác biệt chúng ta. Tôi nghĩ rằng  khi đặt sự hiểu biết ấy trên nền tảng hiểu biết chung của hai nhà nước đang trong xu thế phát triển chung, thì  mọi cách biệt đều tìm được tiếng nói chung.

TBT Nguyễn Anh Tuấn :

Xin mời anh Dũng?

Ông Nguyễn Sĩ Dũng:

Quan trọng ở tầm quốc gia phải có chiến lược truyền thông. Có rất nhiều vấn đề như tự do, dân chủ, nhân quyền, ở các địa phương lúc này lúc khác không phải không có hiện tượng "miscommunication" (truyền thông sai lệch), "miinformation" (thông tin sai lệch), rất nguy hiểm. Nếu  thông tin không đầy đủ  thì cũng gần như một lời nói dối. Ví dụ ở Việt Nam mình có chuyện xem voi,  ông thì bảo nó như cái quạt, ông thì bảo như cái cột nhà, chổi xể... Thông điệp ở đây rất rõ: nếu thông tin chỉ được chốt ở một góc cạnh, thì hình ảnh đưa ra sẽ hoàn toàn khác.

 Rõ ràng cần một chiến lược thông tin để thấy được rằng, với những cố gắng trong hoàn cảnh như vậy, điều kiện lịch sử như vậy, điều kiện kinh tế xã hội vậy thì những cái làm được như thế này ở ta thời  gian qua là một thành tựu rất lớn. Nếu mình không so sánh với những điều kiện hoàn cảnh cụ thể của đất nước thì không thấy được những thành tựu đó.

Muốn phản ánh được đúng thực tế,  mình phải có một chiến lược truyền thông, và truyền thông đó phải hiện đại. Nói tràng giang đại hải là không nói được gì. Vấn đề truyền thông không phải là của người nói mà 90% là của người nghe. Truyền thông hiện đại là nói có người nghe, người đọc. Không thể có chuyện báo chí viết tràng giang đại hải hàng trăm bài nhưng không có ai đọc. Truyền hình cũng vậy. Phát là phải có người xem. Không nên như trong câu chuyện cười: người ta so sánh TV cũng giống như bà vợ hay nói, chỉ có điều khác là tắt được mà thôi.

Toàn bộ các phương tiện truyền thông chỉ có ý nghĩa nếu anh phát huy công nghệ, kỹ thuật để người ta nghe, mà người ta nghe thì anh không chủ động được. Không phải là nhiều, qua báo chí, qua báo Internet kỹ thuật phải được cải tiến. Tất nhiên tôi ghi nhận VietNamNet rất khá, nhưng trên Internet cách thể hiện phải khác, làm thế nào để người ta đọc, như anh Kiên anh quan tâm đến chuyến đi của Thủ tướng thì không bắt mắt anh cũng đọc, nhưng nếu báo chí không bắt mắt người ta không đọc, theo tôi phải đào tạo lĩnh vực này.

Rõ ràng ở Quốc hội các nước, cũng như ở Chính phủ, các  Bộ trưởng các các nước đều có người phát ngôn vì truyền thông hết sức quan trọng. Mình có Bộ VHTT làm sao biết chính sách tất cả các bộ nếu bộ đó không có bộ phận làm truyền thông.

TBT Nguyễn Anh Tuấn:

Tôi nghĩ rằng phải đổi mới tư duy truyền thông.

Ông Nguyễn Sĩ Dũng:

 Theo tôi phải có người phát ngôn của Bộ trưởng, phải đối mặt với về báo chí thì mới truyền thông được. Chúng ta phải chủ động xây dựng hình ảnh một nước Việt Nam mới đang biến đổi và đã khác xa so với trước. Phải có chiến lược làm cái đó, ngoài ra còn cần công cụ kỹ thuật và cũng phải đào tạo.

Bây giờ mình in ấn nhiều sản phẩm, tôi biết truyền thông kiểu đó không có giá trị lắm,  không biết người ta có đọc hay không. Cũng có thể có người đọc để nghiên cứu, nhưng đó không phải là truyền thông để có hình ảnh Việt Nam mới. Mà hình ảnh đó thì rất quan trọng cả về đầu tư, cả đối với tấm lòng của Việt kiều và thứ ba là hỗ trợ cho những tờ báo thành đạt về mặt này, ví dụ như VietNamNet, Tuổi trẻ, Thanh niên, Tiền phong... là những báo đã có hỗ trợ cho những cái đó để vươn lên làm tốt.

Tôi nghĩ nên theo hướng như vậy- như anh Quốc nói tăng cường hoạt động lobby cũng là một hoạt động truyền thông, cách đó định hướng hơn, hướng đến  nhóm đối tượng có thể tác động lên chính sách. Tôi nghĩ chuỵện lobby Quốc hội Mỹ, ta có những người ủng hộ hết tấm lòng, không có những người như vậy thì sẽ có nhiều khó khăn. Sắp tới, họ đến tuổi về hưu, sẽ vắng những người như John McCain, John Kerry thì không biết mình chống được bao nhiêu. Rõ ràng mình nhân nhiều ông như ông John Mc Cain, vấn đề là làm sao xây dựng để có những người như vậy để giữ mối quan hệ, tiếp tục phát triển.