(VietNamNet) - Luật Đất đai năm 2003 bắt đầu có hiệu lực từ ngày hôm nay (1/7) và được xem là có tầm ảnh hưởng rộng đến rất nhiều cá nhân và tổ chức, kể cả DN. Luật có gì mới và có ý nghĩa gì đối với DN, VietNamNet ghi nhận ý kiến của giới luật sư.

DN có 8 quyền đối với đất

Khách hàng tìm hiểu mua nhà đất tại siêu thị địa ốc của Ngân hàng Á Châu (ACB) tại số 30 Mạc Đĩnh Chi, quận 1, TP.HCM.

Luật sư Trương Thị Hòa đánh giá rất cao về những thay đổi tiến bộ của Luật Đất đai năm 2003 (Luật 2003) so với Luật Đất đai năm 1993 (Luật 1993). Nó không chỉ giúp Nhà nước phát huy quyền kiểm soát và quản lý đất đai, được xem là tài sản toàn dân và được quản lý chung của Nhà nước mà còn cởi mở rất nhiều vướng mắc và tạo thêm quyền sử dụng đất đai cho DN.

Theo bà Hòa, sự thay đổi tiến bộ nhất của Luật chính là việc giao đất cho tổ chức nói chung và DN nói riêng, thay vì thuê như trước đây. Luật 1993 chỉ cho DN thuê đất với thời hạn nhất định và việc thuê mướn giữa DN và Nhà nước được thể hiện bằng một hợp đồng. Trong khi đó Luật 2003 DN được giao đất sử dụng và được thể hiện bằng một quyết định hành chính của Nhà nước. Bà Hòa cho rằng, quyết định hành chính có giá trị cao hơn rất nhiều so với hợp đồng có thời hạn vì hạn chế quyền của người sử dụng.

Luật 2003 công nhận 8 quyền sử dụng đất của DN. Những quyền như: chuyển đổi mục đích sử dụng, sang nhượng, cho thuê và cho thuê lại, tặng-cho, bảo lãnh, cầm cố, góp vốn... là những quyền của DN được nêu trong luật. Những quyền này không thể bị phủ nhận hay từ chối đáp ứng của bất kỳ cơ quan chủ quản nào, dù là Chính phủ. Luật 1993 có qui định những quyền của DN đối với đất đai ngoại trừ quyền tặng và cho (một sự thay đổi của Luật 2003). Quyền thế chấp, cầm cố hay bảo lãnh DN vẫn được phép nhưng quyền này không rõ ràng và DN luôn bị "bắt chẹt" thường xuyên vì sự không rõ ràng của văn bản dưới luật, cũng như sự sách nhiễu của cơ quan thi hành.

Song cái mới được Luật sư Hòa đánh giá cao hơn cả đó chính là quy định bởi luật giá và khung giá đất đai. Chính phủ đưa ra khung giá, UBND tỉnh, thành phố đưa ra bảng giá mà có thể thay đổi hàng năm theo giá thị trường. Bên cạnh giá của chính quyền tỉnh thành, giá đất được định thông qua các cuộc đấu thầu cũng được xem là giá chính thức. Không những thế giá do các bên thỏa thuận và tham gia góp vốn quyền sử dụng đất cũng được luật công nhận. "Việc công nhận giá đất dưới các hình thức khác nhau đã cho thấy Nhà nước có chủ trương đưa quyền sử dụng đất vào thị trường bất động sản", bà Hòa nhận định. DN có vốn đầu tư nước ngoài cũng chia sẻ những quyền như DN trong nuớc.

Luật sư Trần Vũ Hải, Giám đốc Công ty Luật Hà Nội còn thấy những tiến bộ của Luật 2003 đặc biệt là về mặt thủ tục. Luật Đất đai qui định việc thực hiện giao đất, cấp quyền sử dụng đất cho người dân và DN theo trình tự một cửa một dấu được ông Hải đánh giá là tích cực hơn cả. Với qui trình thủ tục cấp phép cũ  gây rất nhiều phiền phức cho DN và cả người dân vì họ phải "gõ" rất nhiều cửa và phải "chi" rất nhiều cho những cửa đó.

Ông Hải cũng còn nhận định, sự tiến bộ của Luật 2003 ở việc xóa bỏ thủ tục thu hồi đất vốn rất rườm rà và mất nhiều thời gian cho DN. Ông nói: "DN được giao đất cũng như quyền sử dụng đất có thể chuyển quyền cho đơn vị khác để tiếp tục cùng mục đích sử dụng. DN không thể làm việc này với Luật 1993 nhưng họ được làm với Luật 2003 mà không phải xin phép cơ quan quản lý Nhà nước, và cơ quan này cũng không phải làm thủ tục thu hồi đất trước khi xem xét việc trao quyền sử dụng đất đó cho đơn vị khác".

Cần thành lập tổ thi hành Luật đất đai, như đã làm với Luật DN

Từ những nghi ngờ này ông Hải cho rằng, Chính phủ cần phải thành lập một tổ thực thi Luật Đất đai, một hình thức như việc thực hiện Luật DN cách đây mấy năm. Theo ông Hải Luật DN đơn giản hơn nhiều mà khi thành lập tổ công tác của Chính phủ thực thi Luật DN còn gặp quá nhiều khó khăn thì nói chi luật có tính bao quát lớn như Luật 2003.

Theo ông Hải, tổ thực thi Luật 2003 cần phải bao gồm nhiều cơ quan của Chính phủ và cả đại diện của người dân cũng như DN. Cơ quan này sẽ là tai mắt cho Chính phủ và bảo đảm việc thực hiện theo đúng tinh thần thông thoáng và cởi mở của Luật 2003 mà Quốc hội đã thông qua. Tổ công tác sẽ giám sát, theo dõi, điều chỉnh và giải quyết ngay những vướng mắc trong thi hành luật thay vì phải báo cáo và đợi sự điều chỉnh của Chính phủ. Đồng thời tổ này còn có nhiệm vụ ngăn cản việc ban hành những qui định trái hoặc đi ngược lại tinh thần của Luật 2003 của chính quyền các tỉnh thành, hoặc bộ, ngành. Điều này đã từng xảy ra đối với Luật DN và chính tổ công tác thi hành Luật DN đã hạn chế rất nhiều những qui định mang tính cục bộ của một số địa phương, vốn thể hiện tính yếu kém trong công tác quản lý của chính quyền. Ngoài ra, ông Hải còn cho rằng, thông qua tổ công tác với sự tham gia của đại diện của người dân sự yếu kém, hay tiêu cực của cơ quan hoặc cán bộ thi hành sẽ bị phát hiện và tố cáo. Điều này cũng sẽ góp phần làm cho Luật 2003 đúng với ý nghĩa của một Luật Đất đai.

Bà Hòa cũng quan ngại đến tính yếu kém của cơ quan thi hành đặc biệt là lực lượng cán bộ ở cấp quận, huyện, nơi được trao quyền giao đất và cấp phép cho cá nhân và hộ gia đình (UBND tỉnh, thành phố cấp phép đối với tổ chức trong đó có DN). Theo bà, điều trước tiên cần làm là đẩy mạnh tuyên truyền về Luật 2003 cho người dân cùng với quyền và nghĩa vụ của người được giao quyền sử dụng đất đai. Các cán bộ ở cấp quận, huyện cần được huấn luyện và đào tạo để thích ứng với yêu cầu cần phải có của Luật 2003. Cần làm tốt công tác bổ nhiệm và bãi miễn công chức địa chính để hạn chế tiêu cực. "Và điều Nhà nước cần nhanh chóng hiện đại hóa công tác quản lý đất đai bằng công nghệ mới, công nghệ vi tính thì mới đảm bảo tính hiệu quả của luật, vốn được đánh giá là mở rất "rộng" cho người dân và DN", bà phát biểu.

• Minh Quang