(VietNamNet) - Cứ đều đặn mỗi năm chính quyền TP.HCM tổ chức gặp gỡ các DN đầu tư nước ngoài (FDI) trên địa bàn để báo cáo những lời đã "hứa" và tiếp tục "hứa".

Ông Nguyễn Hũu Tín, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM (giữa) trò chuyện với nhà đầu tư nước ngoài. Ảnh: M.Q

Không như ở Hội đồng Nhân dân, giới chức thành phố không bị chất vấn, nhưng phải báo cáo và bị đặt câu hỏi về việc giải quyết những khúc mắc của DN FDI - những DN rất được thành phố ưu ái. Cuộc gặp  sáng ngày 17/12 gần như là đợt "tính sổ" cuối năm giữa các DN FDI và chính quyền thành phố .

Bộn bề... lời hứa

Cứ sau mỗi cuộc họp là một loạt vấn đề được đặt ra thuộc các lĩnh vực cho giới chức thành phố và thành phố hứa sẽ giải quyết... Tính chung đến nay có bốn vấn đề chính mà DN FDI quan tâm gồm: hạ tầng, lao động, hỗ trợ và luật pháp. Cơ sở hạ tầng được xem là những vấn đề búc xúc nhất của DN FDI khi hoạt động tại Việt Nam, đó là hệ thống giao thông, viễn thông và công nghiệp hỗ trợ.

Nói đến cơ sở hạ tầng ở TP.HCM không chỉ người dân quan tâm và bức xúc mà các DN nước ngoài xem đây là rào cản đối với công việc làm ăn cũng như sự phát triển của họ. Mặc dù đã có những thay đổi như phát triển thêm nhiều phương tiện cộng cộng so với trước, nhưng giao thông thành phố vẫn chưa thoát khỏi tình trạng tắc nghẽn. Với trên 2.400 chiếc xe bus lưu thông trên 145 tuyến và phục vụ 1,5 triệu lượt khách trong năm 2004, tình trạng kẹt xe vẫn xảy ra ở nhiều tuyến đường quan trọng. Hai tuyến Metro nội thành được các nhà đầu tư nước ngoài kỳ vọng thực hiện nhằm giảm bớt sức tải trên các tuyến đường vẫn chỉ là dự án. Giao thông ùn tắc ảnh hưởng đến lưu thông không chỉ của người dân mà của hàng hóa. Các DN FDI lo ngại sản xuất sẽ trì trệ nếu mức độ kẹt xe thường xuyên tiếp diễn và giao thông chưa giải quyết triệt để, mà điều này không phải chỉ thấy trong vài năm gần đây.

Hạ tầng viễn thông đã giảm từ 10%-40% về chi phí, cụ thể giảm 32% chi phí đối với cuộc gọi quốc tế hoặc phí sử dụng Internet chỉ còn 40 đồng/phút so với 120 đồng/phút trước đây nhưng vẫn chưa "thấp" đến mức như mong muốn của các DN. Nếu hạ tầng giao thông là vấn đề giải quyết chủ quan của thành phố thì hạ tầng viễn thông là chuyện ngoài tầm kiểm soát và phụ thuộc vào hệ thống chung của cả nước, còn công nghiệp hỗ trợ là chuyện của thành phố.

Các nhà đầu tư nước ngoài từ nhiều năm than phiền về công nghiệp hỗ trợ trong nước và muốn rằng chính quyền thành phố tìm giải pháp để phát triển ngành công nghiệp này. Hơn 15 năm FDI vào Việt Nam nhưng ngần ấy thời gian chưa đủ để TP.HCM có các ngành như sản xuất phụ tùng, linh kiện, nguyên phụ liệu... phục vụ cho công nghiệp dệt may, giày da, ôtô, điện tử.... Khi không có nguồn nguyên liệu trong nước hay nói cách khác phải phụ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài, giá thành sản xuất cao, khả năng cạnh tranh kém. Đó là điều lo lắng và lời hứa mà giới chức thành phố  chưa thực hiện được. Nói như vậy không có nghĩa TP.HCM không làm gì. Các cơ quan chính quyền đang xúc tiến cho chương trình phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ mà hội chợ "ngược" sẽ bắt đầu vào tuần tới là một ví dụ điển hình. Tuy nhiên, sự kiện này có tạo nên một ngành công nghiệp hỗ trợ như các DN FDI mong muốn vẫn là điều nghi vấn.

Giám đốc của một công ty tư vấn luật nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam nói rằng, bà muốn giới chức thành phố làm nhiều hơn bởi theo bà những lời hứa được thực hiện chưa thấy kết quả gì rõ ràng. Tuy nhiên những hoạt động hỗ trợ nhà đầu tư trong thủ tục cấp phép lại tạo nên những ý nghĩa nhất định cũng như những cuộc đối thoại giữa nhà đầu tư và giới chức thành phố làm cho cả hai hiểu biết lẫn nhau nhiều hơn.

Từ hồ sơ Nava đến bảo hiểm cho người lao động ở ngoài đường.

Sau thời gian dài những vấn đề của DN không được giải quyết, họ đã tận dụng cơ hội gặp gỡ với giới chức thành phố để yêu cầu trả lời "dứt điểm". Phần lớn những vấn đề này liên quan đến đất đai và lao động.

Ông Chủ tịch Hội đồng Quản trị của Liên doanh Navarre Việt Nam không đủ kiên nhẫn để chờ giải quyết của chính quyền TP.HCM đối với khu đất mà phía đối tác Pháp trong liên doanh đã có được từ cuộc thanh lý tài sản của đối tác Việt Nam. Công ty Mai Anh phá sản và đã được tòa án thành phố quyết định thanh lý tài sản, trong đó có một lô đất mà đối tác Việt Nam này đem góp khi tham gia thành lập công ty liên doanh hồi năm 2001. Đối tác Pháp thành công trong cuộc đấu giá đất nhưng không triển khai được dự án cho dù đã nhiều lần khiến nghị và thậm chí "lobby" cả Bộ trưởng Thương mại Pháp khi sang thăm Việt Nam để ông này tác động tới Bộ Kế hoạch Đầu tư Việt Nam nhằm giải quyết nhanh chóng việc chuyển thành 100% vốn nước ngoài của Navarre.

Hồ sơ Navarre xem ra khó giải quyết vì luật không cho phép nhà đầu tư nước ngoài được  quyền sở hữu đất đai như người trong nước. Họ muốn có đất thì phải thuê hoặc liên doanh với đối tác trong nước được giao đất, còn chuyện có đất từ việc đấu giá thì...

Một nhà đầu tư Nhật Bản ở Khu Chế xuất Tân Thuận thì lại lo lắng đến những rủi ro ngoài giờ làm việc của lao động làm việc trong công ty của ông. Đại diện của công ty Nidec Tosok nói: Luật pháp Việt Nam qui định người lao động bị tai nạn trên đường đến cơ quan hay công tác bên ngoài được xem là tai nạn lao động và như thế người sử dụng cũng có trách nhiệm với tai nạn lao động đó của người được tuyển dụng. "Tai nạn như thế là rất dễ xảy ra vì giao thông ở Việt Nam không bảo đảm, xe cộ đông đúc. Người lao động nghĩ rằng đã có bảo hiểm tai nạn cho họ nên họ rất dễ coi thường chuyện này. Điều đó càng làm cho nguy cơ xảy ra tại nạn cao và  tạo rủi ro cho người tuyển dụng", ông này phát biểu. Ông đặt vấn đề  với chính quyền thành phố và yêu cầu chính quyền kiến nghị Nhà nước thay đổi qui định này.

FDI được đánh giá là có đóng góp đáng kể cho sự phát triển kinh tế quốc gia, vì vậy những khó khăn và rào cản trong hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực này cũng là rào cản, sẽ ảnh hướng đến sự phát triển chung. Chính quyền TP.HCM đang cố gắng khắc phục và giải quyết những kiến nghị của DN FDI.

• Minh Quang