''Nếu không có VAT đất nước sẽ lao nhanh xuống dốc và lúc đó chỉ có đường nguyện cầu cho Philippines không trở thành một Argentina thứ hai."

Tổng thống Philippines Arroyo.

Trước thảm trạng suy giảm lòng tin, kinh tế khủng hoảng và đặc biệt vụ scandal tham nhũng, Tổng thống Philippines Arroyo đang muốn chứng tỏ khả năng đưa đất nước thoát khỏi cơn sóng gió hiện nay.

Gloria Macapagal Arroyo là một tín đồ. Vị tổng thống 58 tuổi này luôn tin vào Đức chúa toàn năng: bà dự hầu hết các buổi lễ cầu nguyện tại nhà thờ nhỏ trong điện Malacañang, sau đó trở về tiếp tục cầu nguyện một mình trong căn phòng nhỏ trước khi chợp mắt. Arroyo cũng tin vào luật pháp, khả năng thay đổi của Chính phủ và quyền lãnh đạo - chính là quyền lãnh đạo của bà. ''Tôi là tác nhân của sự thay đổi'', bà trả lời phỏng vấn tạp chí Time, ''Tôi muốn mình được nhớ đến như một người đưa ra nhiều quyết định khó khăn đảo ngược nền kinh tế...Có lẽ, đó là lý do Chúa trời đặt tôi vào vị trí này vào thời điểm hiện nay''. 

Sau 4 năm khó khăn trên cương vị tổng thống, giờ đây bà Arroyo cần lòng tin hơn bất kỳ lúc nào. Bà ''lên ngai'' sau cuộc cách mạng nhân dân ''lật đổ'' người tiền nhiệm Joseph Estrada; chỉ 3 tháng sau, đám đông những người ủng hộ cựu tổng thống Estrada tràn vào điện Malacañang đòi trục xuất bà, và lộn xộn chỉ chấm dứt khi quân đội can thiệp. Một âm mưu đảo chính bị lật tẩy vào năm 2003 cho thấy rằng, bà Arroyo không thực sự hoàn toàn kiểm soát được quân đội. Sau khi bà Arroyo giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 5 năm ngoái, Philippines trượt vào một cuộc khủng hoảng tài chính, tổng thu nhập quá thấp, trong khi nợ nước ngoài cao ngất lên tới 54,8 tỷ USD. Trước cuộc khủng hoảng này, bà Arroyo - từng là một giáo sư kinh tế - đã quyết định tăng thuế. Một quyết định gây ra làn sóng biểu tình phản đối rộng khắp đòi tổng thống từ chức và nguy cơ đảo chính. ''Mọi thứ không thể tệ hơn được nữa'', Cao uỷ Hải quan Philippines Alberto Lina nhận xét. Và, Norberto Gonzales, Cố vấn an ninh quốc gia của bà Arroyo - cũng đồng ý: ''Chúng ta đang rơi xuống đáy. Người dân không thể làm gì nếu không có sự thay đổi''.

Arroyo tin rằng bà đang mang lại sự thay đổi cho Philippines. Tháng trước, sau màn tranh cãi gay gắt trong Quốc hội, sáng kiến trọng tâm của bà được hiện thực hoá thành luật: áp dụng thuế giá trị gia tăng (10%) sẽ góp phần tăng nguồn tiền mặt đang rất cần cho chính phủ. Bà Arroyo lập luận, nếu không có VAT đất nước sẽ lao nhanh xuống dốc và lúc đó chỉ có đường nguyện cầu cho Philippines không trở thành một Argentina thứ hai." Và với VAT, chính phủ có tiền để rót vào các dịch vụ công và phát triển. Tuy nhiên, để có sự thay đổi đó, trước tiên người dân Philippines phải thắt lưng buộc bụng. Bà Arroyo cũng phải thừa nhận rằng, để đạt được điều đó cần phải có thời gian nhưng ''Họ thiếu kiên nhân và tôi cũng thiếu kiên nhẫn''. 

Các nhà lập pháp và kỹ trị đã hoan nghênh nhiệt thành nỗ lực của bà Arroyo kéo Philippines ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính. Tuy nhiên, liệu nỗ lực đó có kéo chính bà ra khỏi cuộc khủng hoảng chính trị hay không vẫn còn là một ẩn số. Tỷ lệ ủng hộ bà Arroyo đã tụt xuống đáy. Theo kết quả điều tra mới đây, 59% dân số tỏ ra không hài lòng với sự thể hiện vai trò của bà, điểm thấp nhất cho một tổng thống kể từ khi cựu tổng thống Ferdinand Marcos bị lật đổ năm 1986.

Vậy làm sao có thể lý giải sự ''đứt mạch'' giữa một bên là bà tổng thống luôn tự hào về thành quả của mình với một bên là quần chúng đã tỏ ra hết sức bất bình? Giá cả cao hơn - và chắc chắn sẽ còn cao hơn nữa khi các cửa hiệu bắt đầu thu thuế giá trị gia tăng - mới chỉ là một yếu tố. ''Thẳng thắn mà nói, đây là thời kỳ tồi tệ nhất'', Guillermo Luz, Giám đốc điều hành Câu lạc bộ doanh nghiệp Makati - một hiệp hội doanh nghiệp chính của Philippines. ''Tuy nhiên, mọi người đã kỳ vọng vào Gloria - kỳ vọng nhiều hơn và khả quan hơn , đặc biệt sau cuộc bầu cử năm 2004''.

Những kỳ vọng trên cho đến nay vẫn chưa trở thành hiện thực, đó là lý do tại sao người dân Philippines tỏ ra hết sức thất vọng. Đầu năm nay, đã có 4 thành biên nội các từ chức. Giờ đây, người dân Philippines rất cần bà tổng thống ''nói ít làm nhiều'' để giải quyết hàng loạt vấn đề như: tỷ lệ sinh vượt khỏi tầm kiểm soát, thất nghiệp 11,8%, lạm phát 5,5% và đặc biệt tình trạng tham nhũng đang ngày một trầm trọng. Giới kinh doanh tin rằng, căn bệnh tham nhũng trong chính phủ nguy kịch hơn bao giờ hết. Đây chính là một vấn đề nan giải đối với bà Arroyo. Hiện, chồng, con trai và con rể của bà đang bị Thượng viện điều tra vì tình nghi nhận hối lộ.

Trong suốt 4 năm cầm quyền, bà Arroyo đã cam kết giải quyết các vấn đề quốc gia bằng chương trình 8 điểm, một kế hoạch 6 điểm và một chương trình cải cách 5 điểm và bây giờ là một chương trình 10 điểm với tham vọng: tạo công ăn việc làm, cân bằng ngân sách, cải thiện khả năng tiếp cận nước sạch và năng lượng cho mọi người, vi tính hoá bầu cử...

Bà Arroyo, với vai trò là một nhà kinh tế, đã miêu tả Philippines hiện đang trong cuộc khủng hoảng hình chữ U và chỉ có thể được cứu vớt bằng chương trình cải cách của chính bà. Đương nhiên, đối với bà, giải pháp lớn nhất chính là VAT, đánh vào người tiêu dùng hầu hết các mặt hàng (trừ thực phẩm tươi). Có lẽ chỉ một nhà kinh tế mới có thể thấy nhờ thuế mà đất nước mới được ''cứu khỏi''. Ngay cả những đối thủ chính trị của bà Arroyo cũng thừa nhận rằng, bà đã giải quyết một vấn đề lớn của Philippines. 

Ở những vùng nghèo khó tại Manila, người dân vẫn phải cam chịu cuộc sống khó khăn cho dù các chính khách có hứa hẹn điều gì. Ness Badillo, 30 tuổi, làm nghề lái xe đưa nước và kiếm được 2,20 USD/1 chuyến. Mỗi ngày anh đưa được khoảng 6 chuyến. ''Thời buổi khó khăn và giá cả tăng vọt. Nhưng, ai cũng phải chịu tình trạng này. Tôi may mắn bởi vợ tôi vẫn còn việc làm. Chúng tôi vẫn kiếm đủ để nuôi 2 đứa con và cho chúng đến trường. Nhưng, khó có thể cải thiện được cuộc sống'', Badillo tâm sự. Năm ngoái, anh đã bỏ phiếu cho Arroyo. Liệu anh có tin rằng, bà Tổng thống làm tròn phận sự của mình? ''Tất cả chúng tôi phải cố gắng, không riêng gì Gloria...Một người không giải quyết được vấn đề''. Có lẽ như vậy. Nhưng đối với Arroyo, bà vẫn tin vào sức mạnh được Chúa truyền để cứu đất nước. 

(Trần Kiên - Theo Time)