Truyền thống kết hợp văn minh sẽ tìm ra người tài?

Nếu chúng ta có một tam giác đều có ba đỉnh là Trí Tuệ, Quyền Lực và Tiền Bạc thì mới dựng được một Mặt phẳng để xây dựng được Ngôi nhà Việt Nam, với sự đóng góp của cả 83 triệu người con và cả linh hồn của những người đã khuất trong suốt chiều dài lịch sử.

• Hình dung về người lãnh đạo đất nước thời kỳ mới?

• "Tìm người tài cho Đảng"?

• Chúng ta vẫn phải là những người tử tế

•  Người lãnh đạo đất nước phải có tâm và đủ tầm

GS.TS Nguyễn Trường Tiến

Đọc các trao đổi của nhiều bạn trên Vietnamnet và nhận nhiều câu hỏi của các bạn đọc sau một số bài viết của tôi đóng góp cho văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X. Cảm nhận chung của tôi là thấy được sự tâm huyết và đều trí tuệ của nhiều tầng lớp nhân dân. Xin cám ơn VietNamnet. Cõ lẽ quan tâm chung của chúng ta đều đọng lại là làm thế nào để lựa chọn và sử dụng được người tài, chống tham nhũng và Đảng viên làm kinh tế.

Ba nội dung này là mối quan tâm đặc biệt của tất cả mọi người vì sự thịnh vượng, thanh hương và phát triển bền vững của đất nước. Tôi rất mừng khi đọc những suy nghĩ, những quan điểm, những bài học thực tiễn và lý luận của nhiều bạn về 3 nội dung trên. Xin được đóng góp thêm một số suy nghĩ của cá nhân.

Thế kỷ XXI được dự báo và khẳng định là thế kỷ của kinh tế tri thức của giá trị tinh thần, tâm linh và tiềm năng con người. Phần mềm của một xã hội là khoa học, kỹ thuật, giáo dục, y tế. Phần cứng của đất nước là cơ sở hạ tầng, cơ sở sản xuất, khai thác tài nguyên và năng lượng. Vì vậy người lãnh đạo đất nước, lãnh đạo doanh nghiệp, nhà quản lý phải là những người có Trí tuệ, Văn hoá, Sức khoẻ, Dũng cảm và biết ứng xử, như 5 ngũ hành của trời đất: Thuỷ (nước), Mộc(cây), Hỏa (lửa), Thổ (đất), Kim (vàng). Họ phải là những người biết học tập, làm việc tận tuỵ, sẵn sàng hy sinh vì quyền lợi của mình và dân tộc, cộng đồng và vì con người. Họ sống Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín, cần kiệm liêm chính trí công vô tư. Họ có khả năng thuyết phục, tập hợp quần chúng, biết tổ chức, tự trọng, dám chịu trách nhiệm cá nhân. Rất giống với Đạo làm người của Khổng Tử. Họ không cầu Danh, cầu Lợi, không tham quyền cố vị. Người tài có thể tham gia:

- Lãnh đạo (chính trị, doanh nghiệp, tổ chức…)

- Lãnh đạo khoa học kỹ thuật công nghệ giáo dục

- Nhà khoa học, kỹ thuật chuyên nghiệp, đầu ngành.

- Nhà quản lý chuyên nghiệp cộng đồng.

Không nhất thiết người tài đều phải lao vào con đường lãnh đạo chính trị. Họ có thể phấn đấu làm giàu theo con đường chuyên nghiệp với đạo đức nghề nghiệp. Tuy vậy, những người tài chịu trách nhiệm với vận mệnh của dân tộc lại cần có khả năng phát huy được tiềm năng của người tài ở các vị trí khác nhau để một người lo bằng cả kho người làm”. Anh bạn tôi làm công tác tổ chức Đảng nhiều năm tổng kết rất hay: công tác cán bộ, lựa chọn cán bộ, giới thiệu cán bộ dựa trên Quan hệ, Tiền tệ, Luật lệ và cuối cùng mới là Trí tuệ; Phương pháp phổ biến là sắp xếp, cơ cấu và dàn xếp và không vì lợi ích chung.

Báo chí ngày nào cũng đăng về các vụ án, tai nạn giao thông, cứu chữa cầu Văn Thánh, vụ án bóng đá, PMU18, đền bù giải phóng mặt bằng, thị trường bất động sản đóng băng, trượt lở đất, chất lượng giáo dục thấp, cán bộ tham nhũng, người dân ăn cắp, oan trái… Tất cả do con người thiếu sự tử tế, đạo đức bị suy đồi, hành chính hoá, quyền lực hoá và bóc lột sự yếu kém của công tác lựa chọn và sử dụng người tài. Lựa chọn sai người quản lý cầu Văn Thánh và cứu chữa cầu Văn Thánh sẽ tiếp tục phát hiện thêm nhiều lỗ hổng. Tiếp tục bơm vữa để lấp hang ngầm sẽ tăng thêm tải trọng và lún còn tiếp diễn, làm khổ người dân. 100% công trình bị hư hỏng là do con người, 70% là do nguyên nhân nền móng.. Thiếu "bác sỹ" giỏi làm sao chữa bệnh được cho công trình. Lựa chọn sai người quản lý PMU18 sẽ làm nhiều công trình bị rút ruột để đánh bạc chi phí cho tình ái và dùng tiền để mua quyền, mua quan hệ, mua luật lệ cho sự thăng tiến của quyền lực, họ có thể mua cả bằng cấp và các giá trị của bong bóng xà phòng…

Những người trong vụ án bóng đá, đặc biệt là các cầu thủ huấn luyện viên và trọng tài là có tài thực sự. Nhiều người đã cống hiến cả đời mình cho bóng đá và tạo nên cho chúng ta những giờ phút lâng lâng tự hào dân tộc. Song họ vẫn bị cuốn vào dòng sông của Tiền và Quyền. Họ không thể làm bóng đá sạch, công khai, tường minh… song vẫn phải gục ngã với tiền bạc và chỉ đạo của cấp trên. Thách thức và khó khăn nhất của dân tộc hiện nay là Cơ chế và phương pháp tuyển chọn và sử dụng người tài là sai, không theo kinh nghiệm của Văn hoá Đông Phương và Văn minh phương Tây, thiếu sự tường minh, tự do dân chủ và đạo lý. Sự cấu kết của những kẻ có Tiền, có Quyền và các môi giới có quan hệ đã trụ nên những thế lực ngầm, xã hội đen, dàn xếp các chiến hữu và vị trí lãnh đạo chỉ huy người khác.

Các cụ thường dạy "làm tớ thằng khôn còn hơn làm thầy thằng dại”. Song rất nhiều nơi người tài có đức phải làm tớ cho thằng dại và thiếu đạo đức. Đó là sự cản trở nan giải nhất hiện nay. Chúng ta đang trên đường hội nhập, chuẩn bị gia nhập WTO, tiêu chuẩn hàng hoá, tiêu chuẩn sản phẩm đều phải phù hợp với luật pháp và chất lượng quốc tế… Song chúng ta hoàn toàn thiếu tiêu chuẩn quy định cho chất lượng con người. Không có con người có chất lượng làm sao có thể có sản phẩm có chất lượng và làm sao huy động được tiềm năng của con người, của dân tộc được đây?

Hội nghị Trung ương lần thứ 14 vừa khai mạc, ước vọng của đồng bào cả nước là BCH TW Đảng phải chọn được những người có tài, có đức và được nhân dân tin yêu để khơi đầu cho Đổi mới II, để chèo lái con thuyền dân tộc để dân giàu nước mạnh và quan trọng nhất để 83 triệu người dân tin tưởng và yêu mến Đảng. Vì các đồng chí là đại diện cho đất nước, cho dân tộc cho Đảng. Ý Đảng lòng dân hay ý dân lòng Đảng phải hợp lưu và trở thành dòng sông lớn, tạo nên những làn sóng mới của chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa dân tộc của tư tưởng văn hoá của Triết học Việt Nam.

Vận nước đã đến và cần những người lãnh đạo có trí tuệ, có sức khoẻ, có tình cảm sẵn sàng thể hiện sự khát vọng của dân tộc: Chúng ta không thua kém ai chúng ta phải thịnh vượng, an lành tử tế, sướng vui. Rất cần những tư lệnh làm kinh tế, khoa học kỹ thuật, giáo dục đào tạo, y tế, xây dựng hạ tầng cơ sở cho đất nước khai thác văn hoá dân tộc và biết sử dụng tiềm năng con người. Chỉ có tiềm năng con người, khát vọng tinh thần và các giá trị thật.

Bác Hồ dậy: "nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Cách đây hơn 85 năm, người đi tìm đường cứu nước với lòng yêu nước, thương dân, trí tuệ và văn hoá Việt nam. Người đã tập hợp và sử dụng được đội ngũ tri thức và những nhà yêu nước vĩ đại để giành độc lập tự do cho tổ quốc. Chúng ta có Cụ Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Thế Truyền, Phan Văn Trường, Huỳnh Thúc Kháng, Bùi Bằng Đoàn, Trần Đại Nghĩa, Tạ Quang Bửu, Nguyễn Mạnh Tường, Tôn Thất Tùng, Lương Đình Của;  Chúng ta có đội ngũ trí thức lãnh đạo đất nước, lãnh đạo Cách mạng tháng 8 và 2 cuộc kháng chiến: Trần Phú, Lê Hồng Phong, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Văn Thụ, Phạm Văn Đồng, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Văn Thái, Lê Trọng Tấn, Lê Duẩn, Nguyễn Văn Linh…

Đất nước chúng ta đã có những trí thức là Đảng viên và trí thức làm cách mạng. Họ thực sự vì dân, vì nước, họ là tinh hoa của Dân tộc. Họ biết đặt quyền lợi của dân tộc lên trên danh, lợi và chủ nghĩa cá nhân. Họ noi gương các bậc Thiên tử các danh nho võ tướng đã làm nên những trang sử hào hùng của dân tộc. Họ sẵn sàng vi hành thăm dân, chứ không phải ngại tiếp dân và sợ đối mặt với thực tế cuộc sống hoặc tránh sự thật. Họ sống tử tế và tràn đầy tình người.

Chúng ta không thể chống tham nhũng khi từng con người không có sự tự giác và chính tâm như cụ Phan Bội Châu dậy: “Muốn làm thánh triết, phải ở chính tâm, đánh được giặc tâm mới là danh tướng”. Nếu không chính tâm làm sao “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” được. Như cụ Nguyễn Du dậy: “Chữ Tâm kia mới bằng 3 chữ Tài”. Phải xuất phát từ Tâm, từ gốc câu Đạo Đức, người lãnh đạo mới học tập để thành Tài và làm người Tử Tế. Tự giác không tham nhũng đồng thời các tổ chức chính trị, xã hội, luật pháp phải kiểm soát và kiểm tra được mọi nguồn thu của từng người để ngăn chặn tham nhũng. Tham nhũng giảm thiểu với sự tự do, dân chủ, tường minh và tôn trọng pháp luật, đó là kinh nghiệm của các nước Bắc Âu.

Nhiều nhà chính trị quốc tế xuất thân là doanh nhân, họ biết làm giàu từ tri thức và vốn hiểu biết của mình. Khi lãnh đạo đất nước họ sẵn sàng hy sinh thú vui, hy sinh thời gian, hy sinh gia đình... họ sẵn sàng và có lòng tự trọng rời bỏ vị trí của mình để quay về làm người dân bình thường viết sách, đi dạy học hoặc tiếp tục kinh doanh.... Không phải vô tình chúng ta có nguyên Thủ tướng Đức đến thăm Việt Nam với tư cách là nhà doanh nghiệp và Thủ tướng Hàn Quốc từ chức vì đi chơi golf. Có thể nói thời đại của chúng ta là sự hợp lưu của văn hóa Đông phương, văn minh phương Tây và cả hai bên bổ sung cho nhau như Âm với Dương và cùng chọn sự cân bằng, sự an lành, sự tử tế, sự sướng vui và các giá trị nhân bản nhất.

Chúng ta phải lựa chọn được những người lãnh đạo mới, biết lựa chọn và sử dụng người tài để có thể bình đẳng và làm bạn với nhân loại. Sự chậm trễ, tụt hậu của đất nước và dân tộc vì chúng ta chưa khai thác và sử dụng được tiềm năng con người và đội ngũ trí thức. Nếu chúng ta có một tam giác đều có ba đỉnh là Trí Tuệ, Quyền Lực và Tiền Bạc thì mới dựng được một Mặt Phẳng để xây dựng được Ngôi nhà Việt Nam, Tòa Tháp Việt Nam, lồng lộng gió thời đại vì có sự đóng góp của cả 83 triệu người con và cả linh hồn của những người đã khuất trong suốt chiều dài lịch sử. Nếu chỉ có hai điểm Quyền Lực và Tiền Bạc, thiếu Trí Tuệ chỉ có thể dựng được một Đường Thẳng và dân tộc lại phải đi trên dây như diễn viên xiếc, thiếu ô, mất cân bằng là ngã xuống đất.

Chúng ta cứ tranh luận nhiều về con đường đi lên và định hướng của đất nước, song quan trọng hơn cả là người nào dẫn đường cho định hướng đó. Hàng vạn ý kiến đóng góp cho Văn kiện Đảng rất tâm huyết. Ai là người có trí tuệ, sức khỏe, tình cảm để hiểu hết và có dũng khí để thực hiện? Rất mong từng đồng chí trong BCH TW Đảng và Bộ Chính trị sáng suốt, thông minh, trách nhiệm, vô tư, chính tâm, vì quyền lợi của dân tộc để thay mặt 83 triệu người đã lựa chọn và bỏ phiếu tín nhiệm.

Lý luận phải được tổng kết từ thực tiễn. Chủ nghĩa xã hội là đỉnh cao của Chủ nghĩa tư bản phát triển. Vật chất và tinh thần, Thiên Chúa giáo và Phật giáo, Văn minh phương Tây và Văn hóa Đông phương. Đảng viên và không Đảng viên, Kinh tế tư nhân và Kinh tế nhà nước. Tư bản tư nhân và Tư bản nhà nước. Phần cứng và Phần mềm. Công nhân và Trí thức. Chính trị và Kinh tế. Mèo trắng và Mèo đen ... đều là những cặp phạm trù, những thực thể, những tôn giáo, những khái niệm, những danh hiệu... do con người tạo nên như ÂM với Dương và phản ánh tình cảm, đức tin, quan niệm, quy luật.

Chúng ta cần dùng chữ Kết Hợp, Hợp lưu để thống nhất ý tưởng, để đoàn kết dân tộc, để tự do, dân chủ, bác ái và không sợ, không đề phòng lẫn nhau. Trí thức và công nhân được gọi chung là người lao động. Đảng viên và không Đảng viên là người yêu nước và tử tế. Đi con đường TRUNG DUNG của cụ Khổng Tử, ở giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản với mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”, con người “Từ bi hỉ xả” theo Phật giáo và “Thiên Chúa giáo là tình yêu thương con người”. Các triết học được đọng lại hai chữ Tử Tế hay Lòng tốt và cùng xây dựng Văn hóa và Văn minh tình người.

Cùng là “Đồng bào” của cha Lạc Long Quân và mẹ Âu Cơ. Tại sao chúng ta cứ phải sao chép và vay mượn tư tưởng triết học? Tại sao chúng ta cứ không thừa nhận những đặc tính và thuộc tính mới của thời đại và xu hướng phát triển? Tại sao chúng ta chỉ cho phép mà không khuyến khích và động viên các Đảng viên là những người Tiên phong làm Kinh tế để dân giàu, nước mạnh? Tại sao chúng ta cứ vô cảm với nỗi đau của con người? Tại sao chúng ta sợ Tây sợ Bắc? Sợ những người Tài - nguyên khí quốc gia? Sợ các oan trái của dân? Sợ sự thật? Sợ kẻ có quyền và có tiền đi với nhau? Tại sao chúng ta thiếu sự tử tế và thiếu trách nhiệm với con người và dân tộc?

Có lẽ vì chúng ta chưa đủ bản lĩnh, trí tuệ, văn hóa chính tâm và sự dũng cảm với chính mình, với tổ tiên và với khát vọng cháy bỏng của cả dân tộc. Chúng ta chưa đủ sức để nhìn xa 50 năm, 100 năm như cha ông hoặc 500 năm như cụ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Chúng ta cũng không đủ sức nhìn lại lịch sử 4000 năm qua, 1000 năm qua, khởi đầu với Lý Công Uẩn, và bài ca dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Xin hãy học bài học lựa chọn và sử dụng người Tài của cha ông và kinh nghiệm chọn người lãnh đạo đất nước với văn minh nhân loại. Xin hãy dân chủ, tường minh, công khai và tự do cho mọi người dân được cống hiến và đóng góp cho Dân tộc, cho đất nước và những giá trị Vĩnh Hằng.

Có chùa Tiên ở Bắc Ninh nơi sinh ra Lý Công Uẩn mang tên Thiên Tâm, có một ngôi chùa nhỏ mang tên Tĩnh Tâm ven Hồ Tây, Hà Nội, có một ngôi chùa mang tên chùa Lân ở Yên Tử, nơi vua Trần Nhân Tông cởi áo bào đi tu và lập nên Thiền Viện khi tuổi đời còn rất trẻ để nhường quyền lực cho con cháu. Vì vậy chúng ta phải hiểu ý trời, ý đất, bình tĩnh và thông minh lựa chọn hướng đi và người dẫn lối. Đồng thời có thể rời bỏ vị trí công tác của mình nhẹ tựa lông hồng.

Cách đây gần 200 năm chúng ta có cụ Nguyễn Trường Tộ vì đề xuất mở cửa và xây dựng trường Đại học Khoa học Kỹ thuật Việt Nam đầu tiên, song đã không được thực hiện. Chúng ta cần xây dựng một nền triết học Việt Nam, tư tưởng văn hóa Việt Nam trên nền tảng của Văn hóa Đông phương và Đạo đức làm người quân tử của Khổng Tử và tình nhân ái của dân tộc.

“Chùa là mái ấm quê hương, gọi tình dân tộc, gọi thương muôn loài”. “Mái chùa che chở hồn dân tộc, nếp sống muôn đời của tổ tông”. Rất nhiều nhà lãnh đạo, tri thức và người dân đến với cửa chùa. Có người trở thành cư sĩ như cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm, cụ Nguyễn Trãi. Có người đến cầu danh, cầu lợi, giữ được ghế hoặc hại được người. Không nên vậy, hãy cầu sự An Lành, Tử Tế và Sướng Vui cho dân tộc.

Đảng và Dân tộc đã song hành 76 năm. Thế hệ trí thức đặt những nền gạch đầu tiên cho Đảng sinh ra vào thế kỷ XX, họ còn trẻ lắm khi lãnh đạo Cách mạng tháng 8 và đi qua hai cuộc kháng chiến. Thế hệ lãnh đạo đất nước hôm nay sinh ra trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, động lực để phát triển là thế hệ sinh ra trong thập kỷ 70 và 80. Họ cùng với nhân dân cả nước chờ đợi và khát vọng Đổi mới và làm giàu cho đất nước vì “Làm giàu là vinh quang” (Lời của Đặng Tiểu Bình). Họ đang đi tiếp và thực hiện ước mơ của Lý Tự Trọng, Võ Thị Sáu, Trấn Văn Ơn, Nguyễn Thái Bình, Nguyễn Văn Trỗi, Đặng Thùy Trâm, Lê Anh Xuân, Nguyễn Văn Thạc... Con đường đi lên của họ chính là tiến quân vào khoa học kỹ thuật và làm giàu cho đất nước.

Trong Dân tộc có Đảng, trong Đảng có Dân tộc vì vậy Đại hội Đảng- sinh hoạt chính trị cao nhất được cả Dân tộc chờ mong và khát vọng sự đổi mới. Đại hội lần này là Đại hội lần thứ 10, bỏ số 0 đi còn 1, 10 - 9 = 1, là số của sự khởi đầu vận mệnh mới của dân tộc. Vì vậy chắc có sự đổi mới và khởi đầu cho sự đột biến phá triển của đất nước theo các Dự báo. Chúng ta cần khoảng 40 năm (2 lần đổi mới 20 năm nữa kể từ Đổi mới 1 từ 1986) để có thể sánh vai với các cường quốc năm châu bốn biển như Dự báo của Cụ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 - 1585).

Mọi vật trên đời có thể thay đổi nhưng Quy luật là bất biến. Hết đêm lại đến ngày. Ngọt bùi như lúc đắng cay. Hội nhập thế giới không quên văn hóa dân tộc. Phát triển công nghiệp không quên trồng cây gì, nuôi con gì. Duy vật? Duy Tâm hay Duy linh? Thứ bảy ngày 17/03/2006 vừa qua nhiều nhà khoa học đã gặp mặt trong Hội nghị tổng kết của Trung tâm tiềm năng con người. Ý kiến chung đã kết luận có thế giới tâm linh, có Dự báo học, có người sống đi tìm người chết, có người chết đi tìm người sống ... Nhiều nhà khoa học thế giới tìm đến Việt Nam để nghiên cứu về tâm linh và văn hóa Việt Nam. Chắc chắn dân tộc Việt Nam sẽ trở thành trung tâm của thời đại.

Chúng ta còn rất nhiều tiềm năng của con người Việt Nam còn khai thác. Những người tài của đất nước sẽ xuất hiện. Những người tài của đất nước sẽ lãnh đạo đất nước để thực hiện Khát vọng và Ước mơ của dân tộc.

Tiếng chuông chùa đã đổ, cồng chiêng Hòa Bình và Tây Nguyên đã vang lên để xin phép trời đất và muôn loài ủng hộ cho dân tộc Việt nam, Bút Tháp lại viết lên trời xanh “không có gì quý hơn độc lập tự do và dân chủ”, các cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tôn Trung Sơn lại họp mặt ở Tòa thánh Tây Ninh để thống nhất các Tôn giáo và viết “Hoà bình - Bác ái”. Cụ Phan Bội Châu lại sống dậy ở Huế mộng mơ để dạy chúng ta bài học của Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc. Lại có cụ Nguyễn An Ninh “đời tôi chỉ là một cơn gió thổi” tiếp tục viết báo và tự bán báo để tuyên truyền cho chủ nghĩa yêu nước và đánh phá bè lũ tham nhũng. Các cháu lại lên đường tìm đường cứu nước, xóa nghèo đói về thông tin, trí tuệ, văn hóa, nhân cách làm người. Chúng ta lại gặp nhau trong sự an lành, tử tế, thờ cúng tổ tiên, và Bác Hồ lại cùng chúng cháu hành quân.

Trái đất vẫn cứ quay, trống đồng vẫn cứ xoay ngược chiều kim đồng hồ, hãy tìm về quá khứ để đến được tương lai. Hãy làm một người nông dân Việt Nam gánh trên vai quang gánh- trách nhiệm với Dân tộc với một bên là Văn hóa Đông phương, một bên là Văn minh phương Tây cùng trái tim yêu nước thương nòi và lòng tự hào dân tộc. Và cũng cần lắm thay thế hệ trí thức mới có bản lĩnh, trí tuệ và lòng dũng cảm của các Danh nho, Võ tướng năm xưa.

• Nguyễn Trường Tiến