- "Hiệu quả hay không hãy để dư luận xã hội đánh giá. Nhưng rõ ràng vấn đề an ninh thành phố giảm thiểu. Những thứ đó không thể nào lượng giá được"- ông Nguyễn Văn Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Giáo dục dạy nghề và giải quyết việc làm Nhị Xuân (TP.HCM) nói.  

 

Ông Nguyễn Văn Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Giáo dục dạy nghề và giải quyết việc làm Nhị Xuân.  (Ảnh: Trần Duy).

Ông Nghĩa cho biết, việc thực hiện quy trình cai nghiện hai giai đoạn, trong thời gian qua, áp dụng thí điểm tại TP.HCM là có hiệu quả. Quy trình đã góp phần thiết thực giúp người nghiện có cơ hội cắt cơn nghiện ma túy. Sau 1-2 năm giải quyết vấn đề cắt cơn nghiện ma túy, việc quản lý họ tiếp tục trong những năm tiếp theo giúp người nghiện phục hồi sức khỏe, được dạy nghề, giải quyết việc làm và xa rời môi trường xấu.

 

Theo ông Nghĩa, tỉ lệ người sau khi tham gia chương trình cai nghiện hai giai đoạn trở về cộng đồng, có tỉ lệ tái nghiện thấp (6%). Nếu có sự dao động về số liệu thì cũng không đến 90% tỉ lệ người tái nghiện như thời gian trước đây. Đánh giá về chương trình tập trung cai nghiện dài hạn tại TP.HCM, ông Nghĩa nhận định “có hiệu quả, góp phần vào việc ổn định trật tự an toàn xã hội cho TP”.

 

Môi trường không tốt - nguy cơ tái nghiện cao

 

- Ông nghĩ thế nào nếu chương trình tập trung cai nghiện dài hạn đang được triển khai tại TP.HCM không được chấp thuận tiếp tục thực hiện trong thời gian tới?

 

Việc ra quyết sách như thế nào là quyết định của cơ quan quản lý nhà nước. Khi mới nhận được thông tin này, ban đầu tôi hơi bất ngờ và băn khoăn. Sau đó nghĩ lại tôi cho rằng, có thể đó là bước để chuẩn bị cho việc luật hóa vấn đề cai nghiện.

 

Với tư cách người đã từng làm việc này khá nhiều năm và tiếp xúc với nhiều đối tượng, nắm rõ tình hình thực tế, tôi rất băn khoăn vì với thời gian cai nghiện quá ngắn dễ dẫn đến vấn đề tái nghiện cao, hiệu quả trong công tác cai nghiện không có kết quả tốt. Từ đó ảnh hưởng đến trật tự xã hội…

 

- Đối với đối tượng bắt buộc phải cai nghiện, khi hoàn thành thời gian cai nghiện theo luật định, họ có  quyền trở về với gia đình. Tuy nhiên, sau đó, đối tượng này lại được tiếp tục quản lý thêm một thời gian nữa. Việc làm này có sai luật?

 

Tôi nghĩ nên làm rõ vấn đề cai nghiện có thời gian theo luật định (từ 1-2 năm). Sau thời gian cai nghiện, TP cần có thêm thời gian để hỗ trợ, giúp cho người cai nghiện vững vàng hơn khi họ tái hòa nhập cộng đồng. Do vậy, TP.HCM đã đề xuất với Quốc hội (QH), Chính phủ và được QH cho phép thực hiện thí điểm đề án quản lý, dạy nghề, giải quyết việc làm cho người sau cai theo Nghị quyết 16. Việc thực hiện của TP.HCM là không sai luật bởi vì QH cho phép.

 

Hết giai đoạn cai nghiện bắt buộc, các đơn vị quản lý đã tiến hành tuyên truyền, vận động, giới thiệu mục đích ý nghĩa của chương trình quản lý sau cai để gia đình, bản thân người nghiện thấy rằng lợi ích đó thuộc về họ và họ tự nguyện đăng ký tham gia.

 

Trách nhiệm của chúng tôi là phải nói cho họ thấy được nếu trở về trong điều kiện môi trường không tốt chỉ sau 1-2 năm cai nghiện, không có công ăn việc làm ổn định thì nguy cơ tái nghiện rất cao. Thực tế chứng minh là trên 90% công sức cai nghiện trong vòng 2 năm không có hiệu quả.

 

- UBND TP.HCM có đề nghị Ủy ban Thường vụ QH cho phép tiếp tục thực hiện chương trình tập trung cai nghiện dài hạn sau  8/2008. Tuy nhiên, nếu QH không đồng ý thông qua, việc này có gây khó khăn gì cho công tác giúp đỡ người cai nghiện?

 

Cũng như nhiều trung tâm cai nghiện khác, nếu chúng tôi không tiếp tục quản lý công tác sau cai nghiện nữa thì nhiệm vụ của trung tâm sẽ được điều chỉnh. Lúc đó, có thể chúng tôi sẽ tập trung quản lý đối tượng cai nghiện theo quy định của Luật Phòng chống ma túy, thời gian 1-2 năm hoặc 1-3 năm.

 

 Kêu gọi các DN tạo việc làm cho người sau cai nghiện

 

- Quy trình cai nghiện ma túy có tính đến phương án giúp người nghiện có được công ăn việc làm sau khi hoàn tất chương trình. Tỉ lệ người sau cai nghiện có công ăn việc làm như thế nào?

 

Để đảm bảo giải quyết việc làm sau thời gian cai nghiện, Trung tâm Nhị Xuân kêu gọi các DN nhà nước, tư nhân đầu tư cơ sở sản xuất và kinh doanh tạo việc làm cho người sau cai nghiện. Hiện nay, chúng tôi có 9 doanh nghiệp đầu tư vào TT Nhị Xuân (bao gồm các ngành đồ gỗ, cơ khí gỗ, may công nghiệp, chế biến hạt điều, sản xuất gạch, sản xuất cơ khí...) và giải quyết trên 75% việc làm cho người sau cai nghiện có đầy đủ sức khỏe tham gia lao động.  

 

- Thu nhập bình quân của người sau cai nghiện ra sao?

 

Cao thấp tùy theo sức khỏe, khả năng của họ. Tại TT Nhị Xuân thu nhập bình quân của đối tượng này là 350.000 đồng/người/tháng. Nghe con số này tưởng thấp nhưng thực ra, họ không phải như những người công nhân bình thường.

 

Trong khoảng thời gian ngắn, chương trình tập trung cai nghiện dài hạn tại TP.HCM đã tiêu tốn hơn 1.455 tỷ đồng tiền ngân sách.  (Ảnh: Tấn Thuấn)

Vì sức khỏe không cho phép, bản thân người nghiện sau khi cắt cơn giải độc thường bị các bệnh cơ hội tấn công, chưa kể các đối tượng bị nhiễm HIV/AIDS nên ảnh hưởng đến năng suất lao động. Thời gian tham gia lao động của họ không cao, chỉ từ 18-20 ngày/tháng. Ngoài ra, kỹ năng, tay nghề, ý thức, nhận thức của họ chưa phải như người bình thường nên năng suất lao động bình quân của họ thấp.

 

- Có thể những người cai nghiện sẽ được các doanh nghiệp trong Cụm khu công nghiệp dân cư Nhị Xuân nhận và tạo việc làm nhưng khi họ trở về cộng đồng, với điều kiện sức khỏe như thế, khó có DN nào dám nhận... 

 

Đó là một thực tế nhưng nên nhớ rằng trong hồ sơ trình lên UBND TP.HCM để giải quyết cho người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng bắt buộc phải có cơ sở sản xuất nào đó tiếp nhận họ về làm việc.

 

- Đây là điều kiện bắt buộc?

 

Nếu người cai nghiện về mà không ai nhận làm thì không hội đủ điều kiện. Tất nhiên sau khi trở về sẽ có những phát sinh. Vì vậy, TP có chủ trương nếu các doanh nghiệp không có điều kiện tiếp nhận thì vận động người cai nghiện lên lại Cụm khu công nghiệp dân cư Nhị Xuân làm việc như một công nhân bình thường…

 

- Tỷ lệ này cao không?

 

Dù chỉ áp dụng vài tháng gần đây, nhưng số lượng người quay lại Cụm khu công nghiệp dân cư Nhị Xuân cũng tương đối khá, khoảng vài chục người

 

Thủ tục không mang tính hình thức

 

- Để đối phó, nhiều gia đình cũng có thể “chạy chọt” giấy cam kết tiếp nhận nhằm tạo điều kiện cho người cai nghiện trở về gia đình. Thủ tục này phải chăng chỉ mang tính hình thức?

 

Tôi cho rằng có những vấn đề tiêu cực nhưng bản chất vấn đề là khi trở về, người cai nghiện có việc gì đó để nuôi sống bản thân hoặc tiếp tục đi học. Chính những điều kiện cần và đủ đó giúp phòng chống tái nghiện. Tôi cho rằng thủ tục này không mang tính hình thức.

 

- Mục đích ý nghĩa của việc làm này mang tính nhân bản cao. Nhưng phải có những giải pháp thực tế...

 

Chúng tôi không coi người nghiện là kẻ phạm tội mà là những người đáng thương cần giúp đỡ. Vì vậy, TP, các cơ quan chức năng tạo rất nhiều điều kiện để người nghiện từ bỏ con đường ma túy.

 

TP.HCM đầu tư lập ra Cụm khu công nghiệp dân cư Nhị Xuân để đầu tư giải quyết việc làm cho người sau cai… Nhìn tổng thể là có hiệu quả.

 

- Có ý kiến cho rằng, số tiền mà ngân sách bỏ ra cho chương trình tập trung cai nghiện dài hạn không tương xứng với kết quả đạt được. Ông đánh giá thế nào về ý kiến này? 

 

Là một đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ này, hơn 4 năm qua, tôi đã làm hết trách nhiệm của mình. Trung tâm tiếp nhận hàng loạt lượt người, có lúc quản lý trên 2.500 người.

 

Hiệu quả hay không hãy để dư luận xã hội đánh giá. Nhưng rõ ràng, vấn đề an ninh thành phố giảm thiểu. Những thứ đó không thể nào lượng giá được.

 

Chính nhờ những đầu tư của TP đã cứu được hàng ngàn người trong suốt thời gian dài họ lạm dụng ma túy; trả lại cho xã hội gần chục ngàn người phục hồi nhân cách, có việc làm…

 

- Có ý kiến nghi ngờ về tỷ lệ 6% người cai nghiện ma túy tái nghiện. Ông nghĩ sao?

 

Đây là số liệu thống kê thời điểm. Còn vấn đề có sự tăng giảm dao động cần có thời gian để đánh giá.

• Trần Duy (thực hiện)