- 9 giờ ngày 2/9/1969, Bác bị một cơn đau tim nặng. Theo dõi trên máy điện tim thì đến 9 giờ 15 tim Bác ngừng đập hẳn. Các bác sĩ, anh em bảo vệ chúng tôi thay nhau dùng sức ấn lên ngực Bác, mong sao tim Người đập trở lại. Cho đến 9 giờ 47 phút, Thủ tướng Phạm Văn Đồng trào nước mắt: "Thôi các đồng chí ạ, Bác của chúng ta không qua khỏi nữa rồi" - TS. Trần Viết Hoàn, nguyên cảnh vệ của Bác Hồ viết riêng cho VietNamNet.

Bác nằm chữa bệnh tại ngôi nhà nhỏ phía sau nhà sàn, ngôi nhà mà Bộ Chính trị quyết định làm tháng 5/1967 - trong lúc Bác sang Trung Quốc chữa bệnh, với mục đích đảm bảo an toàn cho Người trong những năm máy bay giặc Mỹ bắn phá Hà Nội.

Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đến thăm Bác những ngày Bác ốm năm 1969. Ảnh do tác giả cung cấp

Kể từ ngày 20/7/1967 (ngày Bác đi Trung Quốc về), nơi đây trở thành địa điểm Bộ Chính trị họp mỗi tuần một lần, ra những quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước. Bây giờ, trong hồ sơ di sản, ngôi nhà này được gọi là nhà 67.

Bài viết cuối cùng

Kỷ niệm Đảng ta 39 tuổi (3/2/1969), tại ngôi nhà này, Bác Hồ đã viết bài “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, biểu dương tinh thần hy sinh gương mẫu, đạo đức trong sáng của cán bộ, đảng viên, đồng thời kịch liệt lên án những hành vi, tư tưởng cá nhân hẹp hòi.

Người chỉ ra rằng chủ nghĩa cá nhân là nguyên nhân, là bạn đồng hành của căn bệnh tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa, tham danh, trục lợi… làm hại đến quyền lợi của cách mạng, của nhân dân, làm giảm thanh danh, uy tín của Đảng cầm quyền.

Trong bài viết cuối cùng về đạo đức trước khi từ biệt thế giới này, Bác Hồ không quên dặn lại mọi người cách làm người, nâng cao phẩm giá - cái gốc quý báu để đảm bảo cho cuộc hành trình trong cuộc đời mỗi người tới đích vẻ vang. Ngẫm suy thời cuộc hiện nay, khi mà chủ nghĩa cá nhân đẻ ra tham nhũng đã trở thành nguy cơ nội xâm, quốc nạn, càng thấy giá trị lớn lao lời dạy của Bác.

Các đồng chí lãnh đạo Ban Bảo vệ chính trị nội bộ Trung ương thắp hương tại bàn thờ Bác Hồ. Ảnh do tác giả cung cấp

Một lần, đồng chí phục vụ đọc cho Bác nghe báo Hà Nội Mới đưa tin Hợp tác xã Ngũ Xã có ý định đúc bức tượng Bác bán thân bằng đồng. Bác nói với đồng chí phục vụ: "Chú sang nói với Trung ương trong lúc đồng khan hiếm không được làm như vậy, đem số tiền định đúc tượng Bác xây thêm cho các cháu một phòng học. Biết bao anh hùng liệt sĩ, sao không đúc tượng, lại đúc tượng Bác?"

Vào thời gian sau ngày 12/8/1969, Bộ Chính trị tổ chức họp bàn chuẩn bị tổ chức 4 ngày lễ lớn trong năm 1970. Cuộc họp vắng Bác, vì Người đang mệt nặng. Một hôm, có đồng chí ủy viên Bộ Chính trị vào thăm Bác và báo cáo lại với Bác quyết định của Bộ Chính trị.

Nằm trên giường bệnh, nghe nói về những kỷ niệm sắp tới, Bác rất vui. Nhưng khi nghe nói việc tổ chức kỷ niệm 80 năm ngày sinh của Người, Bác liền bảo: "Bác chỉ đồng ý 3/4 Nghị quyết. Nghị quyết kỷ niệm 40 năm thành lập Đảng, 100 năm ngày sinh Lênin, 25 năm ngày thành lập nước, các chú nên có sớm để tuyên truyền sâu rộng trong quần chúng nhân dân. Các cháu học sinh sắp bước vào năm học mới, tiền bạc dùng để tuyên truyền về ngày sinh của Bác, các chú nên dành để in sách giáo khoa và mua dụng cụ học tập cho các cháu, khỏi lãng phí".

"Chúng tôi xin hiến tim mình để thay tim cho Bác"

16 giờ ngày 12/8/1969, Bác gặp đồng chí Lê Đức Thọ tại nhà nghỉ Hồ Tây nghe báo cáo tình hình Hội nghị Paris. Đêm hôm đó, Bác lên cơn sốt và ho, những ngày sau đó Bác ho nhiều hơn, sốt nặng hơn. Nhưng Bác vẫn lên, xuống nhà sàn làm việc. Theo đề nghị của bác sĩ, ngày 18/8 Bác Hồ không làm việc ở nhà sàn gỗ nữa. Người xuống ở và làm việc tại ngôi nhà 67. Kể từ hôm đó, những ngày quy luật của cuộc đời đến với Bác Hồ ở nơi đây.

Ngày 29/8/1969, Bác nói với Thủ tướng Phạm Văn Đồng: "Ngày lễ Quốc khánh Bác sẽ ra dự mươi, mười lăm phút".

Ngẫm lại thì thấy thật kỳ lạ: 9 giờ ngày 2/9/1969, Bác bị một cơn đau tim nặng. Theo dõi trên máy điện tim thì đến 9 giờ 15 tim Bác ngừng đập hẳn. Các bác sĩ, anh em bảo vệ chúng tôi thay nhau dùng sức ấn lên ngực Bác, mong sao tim Người đập trở lại. Cho đến 9 giờ 47 phút, Thủ tướng Phạm Văn Đồng trào nước mắt: "Thôi các đồng chí ạ, Bác của chúng ta không qua khỏi nữa rồi".

Thế là, 9 giờ 47 phút ngày 2/9/1969, từ nơi đây truyền đến cho nhân loại nỗi đau Bác Hồ ra đi mãi mãi để cho “đời tuôn nước mắt”. Ngày 2/9/1945, Bác Hồ đã cứu dân tộc khỏi kiếp khổ nạn, mang lại hạnh phúc độc lập cho mọi người dân, nhưng ngày đó Bác có được hưởng đâu.

Và con số 9 mới linh thiêng làm sao: Bác ra đi lúc 9 giờ 47 phút, ngày 2/9/1969, thọ 79 tuổi. Ngày 9/9/1969, cả dân tộc làm lễ truy điệu tiễn đưa Người về với thế giới người hiền.

Suốt 15 năm Bác sống và làm việc ở khu Phủ Chủ tịch, không có một lần nào dân kéo về nhà Bác để làm bận lòng Bác. Trong những ngày Bác yếu, tuy giữ bí mật rất cao về tình trạng sức khỏe của Bác, nhưng xe cộ hàng ngày ra vào nhiều, đưa các đồng chí Trung ương vào thăm Bác, đưa bác sĩ vào chữa bệnh cho Bác, đưa các phương tiện vào để chạy chữa bệnh cho Bác…, nên dân dự đoán rằng có thể Bác ốm.

Vì thế, có nhiều người dân đến Cổng đỏ (cổng ra vào Phủ Chủ tịch, hàng ngày Bác Hồ vẫn thường đi lại cổng này), nói lên một tâm nguyện: Nếu đúng Bác ốm, chúng tôi xin hiến trái tim của mình để thay tim cho Bác.

Từ ngày 3 đến ngày 6/9/1969, dòng người không lúc nào vắng, buồn rầu đội mưa thầm lặng, trật tự đi đến Lễ đài Ba Đình để viếng ảnh Bác. Và những ngày thi hài Bác quàn trong linh cữu đặt tại Hội trường Ba Đình, vì đông người vào viếng nên có những cháu nhỏ không vào viếng Bác được, cứ giằng co với công an bảo vệ ngoài Hội trường, khóc lóc thảm thiết: Các chú trả Bác cho chúng cháu đây… 

Ngày 2/9/1989, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và cố vấn Ban Chấp hành TƯ Đảng Phạm Văn Đồng thăm lại nơi Bác mất (tác giả đứng ngoài cùng, bên trái).

Sau ngày Bác mất, một số chiến sĩ công an, trong đó có tôi gác tay súng, chuyển sang tay chổi, tay bút chăm lo công việc bảo vệ di sản cho Bác, hàng ngày quét dọn lau chùi ngôi nhà 67 như khi phục vụ Bác lúc sinh thời. Bác đi rồi, ngôi nhà sao mà lạnh lẽo. Vì vậy chúng tôi đã đặt một lư đồng nhỏ ở cửa sổ cạnh giường Bác nằm, hàng ngày đốt nén hương trầm để nhà thêm ấm cúng.

9 giờ 47 phút ngày 2/9/1989, tôi đã mời và đón Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và cố vấn Ban Chấp hành TƯ Đảng Phạm Văn Đồng vào thăm lại nơi Bác mất và thắp nén hương tưởng nhớ Bác. Hai đồng chí cho ý kiến: "Nên có một nơi trang trọng để thờ cúng Bác, vì hương hồn Bác vẫn mãi mãi ở lại nơi đây với chúng ta".

Để từng bước thực hiện lời căn dặn này, khu Di tích Phủ Chủ tịch đã chỉnh trang để có được nơi thắp hương như hiện nay ở nơi Bác mất. Sau đó, dần dần để khách đến thăm nhà Bác được thắp nén hương nhớ Bác.

Và bắt đầu từ ngày 2/9/1994, chúng tôi mời các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước tới thắp hương tưởng nhớ Bác Hồ tại nơi đây vào những dịp lễ hàng năm 19/5, 2/9 và ngày Tết âm lịch. Theo phong tục cúng giỗ tổ tiên của Việt Nam, từ năm 1994, cứ đến ngày 21/7 âm lịch, chúng tôi lại sắp mâm cơm giỗ Bác.

Năm 2002, với tấm lòng thành kính của đứa con trông nhà cho Bác, tôi cầu khấn xin Bác cho lập nơi thờ cúng trang nghiêm, rộng rãi để cháu con hôm nay và mai sau về thắp hương tưởng nhớ người Ông, người Bác, người Cha, với bức tượng đồng Bác ngồi ghế, tay Bác cầm kính đặt lên tờ báo để trên đùi, mắt nhìn thẳng như dừng đọc báo để chào đón mọi người vào thăm.

Kể từ ngày lập bàn thờ Bác ở đây, các đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng cùng nhiều lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước đã về thắp hương tưởng nhớ Bác, cầu nguyện Bác phù hộ cho Quốc thái, Dân an.

• TS. Trần Viết Hoàn (nguyên Giám đốc Khu Di tích Phủ Chủ tịch) 

Ý kiến độc giả:

Phạm Thanh Tuấn, Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ana - Đăk Lăk
Khi tôi sinh ra và lớn lên thì Bác không còn nữa. Nhưng từ khi còn nhỏ tôi đã từng được cha mẹ, thầy cô kể rất nhiều câu chuyện về Bác Hồ. Tôi còn nhớ khi đi học mẫu giáo, bài thơ đầu tiên tôi được học và thuộc đến bây giờ là bài Ảnh Bác của nhà thơ Trần Đăng Khoa.

Bây giờ tôi là một giáo viên dạy giáo dục công dân ở một trường THCS, trong các bài giảng của tôi, đều có hình ảnh của Bác. Hình ảnh của Bác là dẫn chứng sinh động và chân thực nhất để tôi giáo dục học sinh của mình và để tôi rèn luyện học tập và làm theo.

Những câu chuyện tôi kể về Bác, học sinh đều chăm chú lắng nghe. Có một lần, sau khi kể xong một câu chuyện về cuộc sống giản dị của Bác Hồ, một học sinh lớp 6 ngây thơ hỏi: Thầy đã gặp Bác Hồ chưa ạ? Tôi mỉm cười trả lời: Thầy gặp rồi! Thầy gặp Bác ở trong mơ!

Nguyễn Tâm Hành, Báo Thừa Thiên - Huế
Cám ơn bác Trần Viết Hoàn đã có bài viết xúc động về Bác Hồ.

Trần Kháng Chiến, 99 Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
Tôi sinh ngày 24/12/1946 nên cha mẹ đặt tên là Kháng Chiến. Cha mẹ tôi tin rằng cuộc kháng chiến của dân tộc do Bác Hồ lãnh đạo sẽ nhất định thắng lợi. Tôi hạnh phúc vì đã được nhìn thấy Bác Hồ. Trong chiến tranh chống Mỹ, như bao thanh niên cùng thế hệ, tôi đã theo lời kêu gọi của Bác tòng quân. Trong những lúc gian khổ nhất, Bác luôn là nguồn động viên cho chiến sỹ chúng tôi. Tôi sẽ truyền lại cho con cháu tình cảnh kính yêu đối với Bác Hồ.

chimen34@yahoo.com
Tôi đã 68 tuổi, ngày Bác mất, tôi chỉ dự lễ truy điệu Bác ở Thái Nguyên. Nay đọc lại bài này, tôi rất xúc động không biết nói gì hơn, chỉ biết lau nước mắt.

Đặng Hồng Sơn, hongson_nd1985@
Mỗi con người Việt Nam chúng ta chắc hẳn sẽ không bao giờ quên được vị lãnh tụ, vị cha già của dân tộc. Đang sinh sống trên đất nước Hàn, mỗi khi nhắc tới tên Người với người dân xứ bạn, tôi cảm thấy tự hào biết bao nhiêu. Người mãi mãi tấm gương để mỗi người dân Việt Nam chúng ta học tập và rèn giũa con người mình.

bluevortexus@yahoo.com
Đọc bài viết về những ngày cuối cùng của Bác Hồ thật xúc động đến trào nước mắt. Bác Hồ của chúng ta kể cả lúc đang bệnh nặng vẫn luôn nghĩ đến nhân dân, đến những em nhỏ, Người muốn dành tất cả những gì mình có để đem đến niềm vui cho mọi người mà không hề nghĩ đến bản thân. Người thật vĩ đại.

Tôi tự hỏi liệu bây giờ và mai sau, sẽ có bao nhiêu người trên đất nước này biết đến những hi sinh to lớn của Bác Hồ cho nhân dân. Khi những giờ học Lịch sử ở trường luôn bị coi là môn phụ, những bài giảng khô khan không làm học sinh hứng thú, tại sao chúng ta không đưa những bài báo, những chuyện kể về cuộc đời Bác từ những nhân chứng lịch sử để cho thế hệ sau hiểu rõ được những gì lịch sử đã trải qua?

Lan Khánh, thuytn193@yahoo.com
Thật cảm động. Tôi được sinh ra và lớn lên trong hòa bình, những gì mà Bác của chúng ta để lại tôi chỉ được biết qua sách vở. Ước gì có nhiều bài viết như thế này.

                        Hãy bày tỏ tình cảm của bạn với Bác Hồ tại đây!