- Những người cản trở đổi mới khiến nhiều chủ trương đúng đắn của Đảng nêu trong cương lĩnh, nghị quyết đại hội Đảng chậm đi vào cuộc sống, hoặc loanh quanh rồi lại trở về điểm xuất phát.
Ngày càng nổi lên nhiều khuyết tật, nhiều chuyện xấu xa, tiêu cực, bất công, vô lý… trong đời sống xã hội. Những khuyết tật đó trong một số lĩnh vực được đề cập nhiều (như quản lý đất đai, đô thị hóa, xây dựng, đấu thầu, cổ phần hóa, "xã hội hóa" giáo dục, quản lý cán bộ…), nhưng cũng tồn tại trong mọi lĩnh vực khác trong đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của đất nước.
Vật cản đường
Khó có thể kể hết những việc làm, mưu mô, thủ đoạn làm nghèo đất nước, vơ vét tài sản của nhân dân, làm giàu cho bản thân. Hiện tượng quan chức trở nên giàu có vượt bậc ngày càng phổ biến và lộ ra nhiều khi khá công nhiên với những lời biện giải ngô nghê khó ai chấp nhận. Nguyên Giám đốc Ban quản lý dự án Đại lộ Đông Tây và Môi trường nước TP.HCM bị kết án 3 năm tù vì lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Ảnh: VNN
Trong đó, có nhiều việc là tham nhũng, được xác định tội danh rõ ràng, dù có thể còn chưa bị phát hiện và trừng phạt. Nhưng không ít việc không thể quy kết tội danh tham nhũng, cùng lắm chỉ bị xem là yếu kém, quan liêu, thiếu trách nhiệm…nghĩa là những thiếu sót cá nhân, gây ra do thiếu hiểu biết, năng lực hạn chế là chính. Sự việc loại này ngày càng nhiều, lặp lại ở các cấp, ở nhiều địa phương, đơn vị. Dường như các cơ quan và cán bộ có trách nhiệm tỏ ra bất lực.
Đó không phải là loại những thiếu sót gây ra do khách quan, những khó khăn không thể tránh của giai đoạn chuyển đổi để trưởng thành, những bất cập về năng lực của bộ máy và cán bộ trước những vấn đề mới mẻ không tránh khỏi sơ hở…
Sự việc khách quan khiến người ta phải nghĩ rằng có một bộ phận cán bộ "đục nước béo cò", được hưởng lợi lớn trong trạng thái tranh tối tranh sáng của các bước quá độ. Họ muốn duy trì, kéo dài trạng thái đó. Trên thực tế họ là người cản trở, chống lại đổi mới có ý thức, vì quyền lợi ích kỷ của mình.
Đổi mới là ở thực hiện những cải cách lớn lao, toàn diện, có tính cách mạng sâu sắc, dưới sự lãnh đạo của Đảng. Nó diễn ra qua nhiều bước, nhiều giai đoạn trung gian trong tất cả các lĩnh vực. Xét trên tổng thể, sự nghiệp đổi mới nói chung và trên từng lĩnh vực nói riêng vẫn đang trong các bước trung gian.
Trong mỗi giai đoạn trung gian luôn có nguy cơ nảy sinh lớp người có lợi ích gắn chặt với giai đoạn đó. Vì lợi ích của mình, họ muốn đổi mới dừng ở bước đi đó, nếu không thể thì trì hoãn càng lâu càng tốt. Từ những người nhiệt thành hưởng ứng và thực hiện đổi mới ban đầu, một số là con đẻ của công cuộc đó, họ trở thành vật cản đường, thành đối thủ thực sự của sự nghiệp đổi mới.
Muốn kéo dài khuyết tật
So với những đối thủ khác của đổi mới (chẳng hạn những người có quan điểm bảo thủ), họ lợi hại và nguy hiểm hơn nhiều. Khoác áo đổi mới, họ dễ trà trộn vào những người khác, khó bị vạch chân tướng; họ có vị trí quyền lực trong bộ máy của hệ thống chính trị, quản lý, sản xuất kinh doanh. Nếu họ khuynh đảo được bộ máy quyền lực thì đổi mới sẽ chỉ loanh quanh trong những bước đi nửa vời và chấm dứt trên thực tế.
Việc tồn tại những người cản trở đổi mới ở nước ta là một sự thực không thể phủ nhận. Họ đã hình thành một tầng lớp chưa? Thâm nhập vào bộ máy đến mức nào? Khuynh hướng phát triển ra sao? Đó là những vấn đề cần nghiên cứu kết luận. Không phóng đại, nhưng cũng không thể xem thường tác hại của họ đối với đổi mới.
Họ là một nguyên nhân khiến cho nhiều quan điểm, chủ trương lớn rất đúng đắn của Đảng nêu trong cương lĩnh, nghị quyết đại hội Đảng chậm cụ thể hóa, chậm đi vào cuộc sống, hoặc loanh quanh rồi lại trở về điểm xuất phát.
Họ chính là những người chủ tâm muốn kéo dài các khuyết tật hiện nay trong quản lý đất đai, quản lý ngân sách, quản lý đầu tư, xây dựng dự án, đấu thầu, quản lý vốn, xây dựng các tập đoàn kinh tế quốc doanh, cổ phần hóa, quản lý giáo dục, y tế, trong cải cách hành chính, tuyển dụng, quản lý, sử dụng cán bộ…
Không có tổ chức nhưng họ liên kết với nhau khá chặt chẽ, do được dắt dẫt bởi những lợi ích cùng loại về vật chất và quyền lực, đồng thời biết thỏa hiệp với nhau khi có mâu thuẫn. Xung đột bộc phát giữa họ đôi khi nổ ra hé lộ nhiều điều nhưng cũng chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.
Họ không công khai cản trở, chống đối đổi mới, mà nguy hiểm là ẩn vào chính nó để hành động. Họ lớn tiếng về sở hữu toàn dân về đất đai, về đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa, về vị trí then chốt của kinh tế nhà nước… Họ thành thạo thủ pháp dùng các khẩu hiệu của đổi mới để che giấu hành vi của mình: Khi muốn kéo dài trì trệ thì treo khẩu hiệu "thận trọng", "kiên định”; khi muốn phiêu lưu, bốc đồng thì treo khẩu hiệu "quyết tâm cao"; muốn nhân danh tổ chức đảng để bao biện làm thay thì treo khẩu hiệu "giữ vững sự lãnh đạo"; muốn thoát ly sự lãnh đạo đó thì nhấn mạnh "tổ chức đảng không làm thay"… Rất linh động và thuận tiện.
Vỏ cứng
Được bọc trong những cái vỏ cứng như vậy, họ khá an toàn.
Phê bình, nếu có, cũng không đụng được đến họ mà còn bị chụp đủ mọi thứ mũ.
Luật pháp, như trên đã nói, không đụng được đến họ vì hành vi của họ không cấu thành tội phạm, vì không thể điều tra, không đủ chứng cứ…
Những tiếng nói, những việc trong phạm vi một vài địa phương, đơn vị không thể vạch trần chân tướng, chống lại họ.
Đổi mới vốn đã khó. Lại càng khó bội phần nếu mất động lực và bị những người có trách nhiệm cản trở.
Khi tích lũy đủ thế và lực, họ sẽ công khai phản bội sự nghiệp đổi mới.
Đảng lãnh đạo cần thực sự nhận ra nguy cơ này, có quyết tâm và biện pháp khắc phục. Điều kiện tiền đề là không để thâm nhập và phát triển các phần tử đó trong ban lãnh đạo đảng các cấp từ trung ương tới địa phương, phê phán không khoan nhượng, gạt bỏ những phần tử như vậy ra khỏi ban lãnh đạo nếu có. Mơ hồ, chậm chạp thì có thể không tránh được nguy cơ bị họ khuynh đảo.
Một khi có quan điểm đúng về chân tướng, tính chất nguy hại của lực lượng này, cần làm cho đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân thống nhất nhận thức. Đây chính là chỗ dựa quan trọng và động lực mạnh mẽ của tổ chức đảng, chính quyền các cấp để thực hiện các biện pháp khắc phục.
-
Bùi Đức Lại (nguyên chuyên gia Ban Tổ chức Trung ương)
