Trước Griffin, con trai bà là người dân cuối cùng của Voluntown chết trong khi làm nhiệm vụ. Anh ra đi năm 1969.

Bài 1: "Hội chứng Việt Nam” thời hậu chiến
Bài 2: Đạo đức giả của kẻ giết người 

Khi thi thể Tyler Owen Griffin được đưa về nhà trong một ngày đầy nắng, bà Grace MarcAurele đã nhớ lại chính những ngày đen tối, đau thương nhất cuộc đời mình.

Con trai bà, lính bộ binh Lionel Lucien “Lee” MarcAurele, là cư dân gần đây nhất của Voluntown trước Griffin đã tử nạn khi đang làm nhiệm vụ. Anh chết tại Việt Nam vào ngày 18/6/1969, khi bị trúng mảnh bom gần Khe Sanh.

“Thời điểm ấy, bạn chỉ biết choáng váng”, MarcAurele nói bên ngoài nhà thờ Voluntown - nơi bà là một thành viên trong suốt cuộc đời còn lại. “Bạn không thể hình dung nổi điều này xảy ra thế nào”.

Lionel MarcAurele là lính Mỹ thứ 43.198 chết trong Chiến tranh Việt Nam.

Grace MarcAurele khi kể về con trai

Khi ấy anh 20 tuổi - lớn hơn Griffin một tuổi. Griffin là người thiệt mạng hồi tháng trước do bị thương nặng trong một chiến dịch chiến đấu tại Afghanistan.

MarcAurele tới Việt Nam được bảy tháng trước lúc tử nạn, sau khi mất được phong tặng Purple Heart (huy chương tặng thưởng một binh sĩ Mỹ bị thương trong khi chiến đấu). Tên anh được khắc cuối cùng trong đài tưởng niệm các cựu binh của Voluntown dọc Main Street. Tượng đài ấy mới đây có thêm tên Griffin.

Dù bà Grace MarcAurele không biết nhà Griffin, nhưng bà vẫn có ý định tham dự mọi hoạt động, mọi nghi lễ tổ chức cho con trai họ. Đêm xe tang đưa thi thể Griffin trở về, bà cũng có mặt.

“Tôi hiểu những gì họ suy nghĩ, họ phải vượt qua. Tôi không gặp họ, nhưng có bất cứ điều gì có thể giúp, tôi luôn luôn sẵn sàng và vui sướng làm như vậy”, bà nói.

MarcAurele, 81 tuổi, vẫn cố gắng vượt qua những ký ức, cảm giác đau thương khi bà nói về con trai mình.

“Thậm chí sau từng ấy năm”, bà chậm rãi kể lại trong ngôi nhà ở thành phố Jewett. “Tôi vẫn nhớ tất cả những gì con tôi nói nó sẽ làm gì sau khi trở về nhà từ cuộc chiến”.

Tuần trước, lần đầu tiên trong đời, bà tới thăm Đài tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam ở Washington, D.C. Lần đầu tiên, bà đã nhìn thấy tên con trai mình khắc trên tấm đá hoa cương. “Tôi suy đi tính lại, và quyết định, đây là lúc cần tới đó và cuối cùng đã làm như vậy”.

Căn nhà nhỏ của MarcAurele chất đầy những ký ức, hình ảnh của con trai bà. Những tấm huy chương, hình ảnh của anh hiện diện tràn ngập trong phòng khách. Người chồng quá cố của bà cũng là một cựu binh hải quân từng tham chiến ở Thế chiến II và cuộc chiến tranh Triều Tiên. Hai người muốn cậu con trai duy nhất phục vụ trong ngành của cha, nhưng anh lại ra nhập bộ binh.

“Chúng tôi đã lên kế hoạch nhiều năm, nhưng con tôi không muốn vậy, nó gia nhập bộ binh”, MarcAurele hồi tưởng. “Nó là chàng trai đầy khát vọng, lúc nào cũng mải mê làm việc”.

Bà luôn mang theo mình cuốn sách ghi chép, lưu giữ tài liệu, hình ảnh chi tiết thời anh ở Việt Nam. Trong cuốn sách ấy, có cả các bài báo cắt ra đã úa vàng, những tấm hình chụp từ quan chức quân đội đã phai mờ hình ảnh và bức thư chia buồn có chữ ký của Tổng thống Richard Nixon.

Ở một căn phòng khác, MarcAurele cất giữ từng lá thư con trai viết cho bà khi anh ở nước ngoài. Anh đã cố gắng làm an lòng mẹ và nói rằng, anh sẽ không bao giờ gặp nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một lá thư, anh đã mơ hồi nói tới cái chết.

Con trai bà được chôn cất ở nghĩa trang Pachaug. Bà tới thăm nơi ấy thường xuyên với những bó hoa tươi. Phần mộ con trai gần nhà là điều mang tới cho bà sự an ủi.

“Tôi tới đó thường xuyên khi đến Voluntown, và luôn nghĩ về con”, bà kể.

MarcAurele chưa từng vắng mặt trong buổi diễu hành Ngày tưởng niệm Voluntown hàng năm kể từ 1970. Bà cảm thấy có mối liên kết gần gũi với gia đình Griffin và muốn là một phần trong những người tham gia lễ tưởng niệm anh tại thị trấn vào tuần này.

“Tôi chỉ cảm thấy đó là bổn phận, rằng bạn nên giúp đỡ tất cả những con người ấy”, bà nói. “Tôi rất sung sướng nếu được làm điều đó”.

• Thái An (Theo norwichbulletin)