Yury Luzhkov tới toà thị chính vào sáng thứ ba vừa lúc Kremlin đưa ra một sắc lệnh được Tổng thống Dmitry Medvedev ký tại Trung Quốc tuyên bố sa thải ông vì “mất sự tín nhiệm” trong khả năng tiếp tục công việc.

Bài viết của Alexandra Odynova đăng trên Moscowtimes, thể hiện quan điểm riêng của tác giả.

18 năm làm Thị trưởng Moscow, Luzhkov không lập tức rời nhiệm sở. Ông tham dự một cuộc họp tại toà thị chính và sau đó nhận sự chúc mừng từ những cộng sự cũ nhân dịp sinh nhật 74 tuổi.

Yury Luzhkov đã mất chức Thị trưởng Moscow. Ảnh: BBC

Luzhkov rời văn phòng vào buổi chiều, đi cùng Iosif Kobzon, một ca sĩ nổi tiếng, là nghị sĩ Duma Quốc gia Nga và là bạn thân của ông. Nhưng cả hai lại sớm trở lại toà nhà, Interfax đưa tin mà không bình luận gì thêm.

Kobzon sau đó thúc giục Kremlin giải thích vì sao họ “trảm” Thị trưởng Moscow. “Bạn không thể quyết định số phận của một chính khách vĩ đại giống Yury Mikhailovich, cũng không thể trảm Moscow dễ dàng đến thế mà không có bất kỳ lời giải thích nào”, hãng RIA-Novosti dẫn lời Kobzon như vậy.

Luzhkov không đưa ra bình luận công khai nào, nhưng tạp chí New Times đã đưa ra bản sao lá thư ông viết cho Medvedev trong đó nói rằng, việc sa thải ông là sự trừng phạt cho đề xuất năm 2008 nhằm khôi phục bầu cử trực tiếp thống đốc và sự ủng hộ của ông trong một dự án quốc lộ xuyên qua rừng Khimki.

Ông cũng rút khỏi đảng Nước Nga Thống nhất. Một quan chức cấp cao của đảng này, Andrei Vorobyov, nói trong bài phát biểu đăng trên trang web của đảng rằng, lá thư từ chức của Luzhkov ký vào chủ nhật nhưng không hề nhận được tới thứ ba.

Việc Luzhkov bị sa thải đã được dự đoán rộng rãi sau khi đài truyền hình quốc gia bắt tay vào chiến dịch chống lại vị Thị trưởng này hồi đầu tháng. Tuy nhiên, ít người nghĩ Tổng thống Medvedev sẽ sa thải Thị trưởng Moscow trong khi đang có chuyến thăm ba ngày tại Trung Quốc.

"Ở cương vị Tổng thống nước Nga, tôi đã mất lòng tin vào Yury Mikhailovich Luzhkov, Thị trưởng Moscow", ông Medvedev nói với báo chí tại Thượng Hải. Ông nhấn mạnh rằng, có thể sẽ có thêm các quyết định sa thải tiếp theo, nhưng không đề cập chi tiết.

Medvedev không tuyên bố sẽ chọn lựa ai làm thị trưởng tiếp theo, nhưng Thư ký đảng Nước Nga thống nhất Vyacheslav Volodin nói rằng, đảng này sẽ sớm đệ trình lên Tổng thống danh sách các ứng viên có khả năng. Ông Medvedev có quyền chọn lựa từ danh sách này hoặc chọn ai đó khác.

Hiến pháp Nga cho phép Tổng thống sa thải Thị trưởng Moscow và các thống đốc vùng rồi bổ nhiệm người kế nhiệm mà không cần bầu cử.

Tổng thống Nga đã chỉ định phó của Luzhkov, Vladimir Resin, 74 tuổi, phụ trách giám sát công nghiệp xây dựng của thành phố là quyền Thị trưởng. 

Người phát ngôn của ông Medvedev - Natalya Timakova - hôm qua cho hay, Luzhkov được đề xuất cơ hội để từ chức và có một tuần suy nghĩ về các kế hoạch, các hãng tin tức đưa tin như vậy. Nhưng vị thị trưởng này được cho là đã trở lại sau một kỳ nghỉ dài tại Áo và tiếp tục công việc.

Nhiệm kỳ của Luzhkov sẽ kết thúc vào tháng 7 năm tới, nhưng giới phân tích cho rằng, Kremlin cần thay thế ông trước cuộc bầu cử Duma Quốc gia năm tới để đảm bảo các kết quả tốt đẹp cho đảng Nước Nga Thống nhất.

Timakova cho hay, ông Medvedev đã thông báo cho Thủ tướng Nga Putin về việc sa thải Luzhkov trước khi đặt bút ký vào sắc lệnh. Ông Putin, người dẫn dắt đảng Nước Nga Thống nhất đã chỉ trích Luzhkov thất bại trong việc thiết lập quan hệ tốt với ông Medvedev và khẳng định, ông Medvedev đã làm theo đúng quy định của pháp luật, phù hợp với phạm vi quyền hành.

Boris Gryzlov, Chủ tịch Duma Quốc gia cho biết, ông Medvedev đã báo trước với đảng Nước Nga Thống nhất về quyết định của ông từ thứ năm trước.

Theo hãng Rian, Luzhkov có 10 ngày kháng cáo việc sa thải ông tại Toà án tối cao, nhưng chưa rõ ông có kế hoạch này không. Theo một quan chức Nga, một thị trưởng về hưu sẽ nhận được sự hỗ trợ rộng rãi của nhà nước như vệ sĩ, nhà ở, bảo hiểm y tế, lương hưu và chi phí đi lại.

Luzhkov bắt đầu cương vị Thị trưởng Moscow năm 1992, và nhanh chóng trở thành một chính khách quyền lực. Nhiều người cho rằng, ông là nhân vật quyền lực số ba tại Nga. Tuy nhiên, tương lai nhiệm kỳ bốn Luzhkov có vẻ bị che mờ khi ông Medvedev bắt tay vào việc thực thi một chính sách mới, sa thải các nhà lãnh đạo vùng sau ba nhiệm kỳ đảm nhận.

Luzhkov bị chỉ trích nặng nề trong giới truyền thông là không lập tức bỏ kỳ nghỉ ở Áo khi Moscow bị khói bụi bao trùm trong tháng 8. Nắng nóng và cháy rừng làm hàng trăm người chết. Đài truyền hình quốc gia còn đưa thông tin về hàng loạt vụ tham nhũng trong thành phố, ám chỉ tới Luzhkov và người vợ tỉ phú của ông, Yelena Baturina, phụ trách công ty xây dựng Inteko.

Đây là lần đầu tiên, Tổng thống Nga sa thải một nhà lãnh đạo vùng vì “mất tín nhiệm”. Khi giữ cương vị Tổng thống, ông Putin từng sử dụng lý do này trong ba trường hợp, sa thải Thống đốc khu vực tự trị Koryak - Vladimir Loginov - năm 2005, Thống đốc khu vực tự trị Nenets - Alexei Barinov năm 2006 và Thống đốc Amur - Leonid Korotkov năm 2007.

• Thái An (Theo themoscowtimes)