Đông Á “ủng hộ và thúc đẩy việc giải quyết các tranh chấp, khác biệt một cách hòa bình, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế”.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo cho hay, Trung Quốc "sẵn sàng hợp tác với các nước khác làm sâu sắc sự hợp tác trong Đông Á trên cơ sở các nguyên tắc đã được xây dựng và đưa ra tại EAS".

Sau hội nghị, các nước nhất trí sẽ tiếp tục tiến hành các nghiên cứu khả thi về việc thành lập Khu vực mậu dịch tự do Đông Á (EAFTA) song song với Khuôn khổ hợp tác kinh tế toàn diện Đông Á (CEPEA) và giao các quan chức nghiên cứu trình lãnh đạo các khuyến nghị cụ thể.

Các lãnh đạo Đông Á giao các bộ trưởng và các quan chức nghiên cứu hoàn thiện cơ chế phù hợp để triển khai một cách hiệu quả các quyết định của lãnh đạo cấp cao, thúc đẩy tiến trình Cấp cao Đông Á theo hướng hành động.

Các lãnh đạo EAS cũng cùng nhau trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế, trong đó có việc phối hợp và tham vấn để chuẩn bị cho sự tham gia và đóng góp của Chủ tịch ASEAN tại Cấp cao G20 sắp tới tại Seoul, Hàn Quốc, tình hình bán đảo Triều Tiên, vấn đề an ninh hạt nhân toàn cầu…

Chính thức mời Mỹ, Nga can dự

Tâm điểm chú ý của của Hội nghị lần này là vấn đề mở rộng Cấp cao Đông Á và cấu trúc khu vực đang định hình.

Theo ông Trần Trọng An, phát ngôn viên của Hội nghị ASEAN 17, các nước ủng hộ quan điểm của ASEAN về xây dựng cấu trúc khu vực trên cơ sở phát huy các diễn đàn hợp tác hiện có ở khu vực và bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN.

Mỹ muốn Cấp cao Đông Á có một chương trình nghị sự tích cực. Ảnh: Lê Anh Dũng

Xét nguyện vọng và khả năng tham gia đóng góp xây dựng của Nga, Mỹ cũng như trên cơ sở tính chất mở và thu nạp của diễn đàn, hội nghị Cấp cao EAS đã quyết định chính thức mời Nga và Mỹ tham gia vào Cấp cao Đông Á bắt đầu năm 2011.

Các nước thống nhất, việc tham gia của hai nước này vào EAS sẽ “dựa trên cơ sở tôn trọng các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức, ưu tiên của EAS và ủng hộ vai trò chủ đạo của ASEAN”.

Sau khi quyết định chính thức, Hội nghị đã mời Ngoại trưởng Nga và Ngoại trưởng Mỹ, khách mời đặc biệt của Chủ tịch Hội nghị tham dự phần hai phiên họp.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, với tư cách là Chủ tịch Hội nghị, đã chính thức thông báo quyết định của lãnh đạo Cấp cao Đông Á mời Tổng thống Nga và Tổng thống Mỹ tham dự Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 6 bắt đầu từ năm 2011.

Phát biểu trước lãnh đạo Đông Á, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton nhắc lại quan điểm của Mỹ: Ở đâu vấn đề kinh tế, chính trị, an ninh được thảo luận, và Mỹ có lợi ích, Mỹ sẽ có mặt và tham gia tích cực.

"Can dự trở lại châu Á là ưu tiên cao nhất của chính quyền Obama ngay từ ngày đầu", bà Clinton phát biểu với báo giới. "Cùng với việc làm sâu sắc mối quan hệ với các nước như Việt Nam, Mỹ cũng muốn tham gia tích cực vào các thể chế khu vực như ASEAN".

“Mỹ xem ASEAN là điểm tựa cho cấu trúc khu vực đang nổi lên ở châu Á", Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh.

Theo bà Clinton, Cấp cao Đông Á là “cấu trúc không thể thiếu được” trong xử lý các vấn đề chiến lược, kinh tế và chính trị của khu vực".

Cấp cao Đông Á "nên đưa ra một chương trình nghị sự tích cực" trong đó xử lý tất cả các vấn đề có ảnh hưởng lớn của thời đại, bao gồm cả an ninh biển.

"Mỹ muốn là thành viên tích cực trong cơ chế Cấp cao Đông Á", bà Clinton nói.

• Phương Loan