Mỹ chuẩn bị bỏ phiếu bầu cử giữa kỳ. Kết quả sẽ xác định đảng nào - Dân chủ hay Cộng hòa - kiểm soát quốc hội trong hai năm tiếp theo.

>> Chia rẽ, thỏa hiệp và tương lai nước Mỹ

Cho tới thời điểm hiện tại, các cuộc thăm dò cho thấy, phe Cộng hòa đang tràn ngập sự lạc quan trong khi các thành viên Dân chủ đối mặt với khả năng thất bại trong cuộc bỏ phiếu xác định quyền kiểm soát quốc hội và hàng chục bang thời kỳ hậu suy thoái.

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện John Boehner cam kết sẽ tinh giản quy mô và chi tiêu chính phủ nếu đảng của ông giành thắng lợi trong cuộc bầu cử giữa kỳ bắt đầu từ hôm nay. Những người tin tưởng giành phần thắng và người có thể thất vọng đều đã hoàn thành chiến dịch vận động vào hôm nay.

Cựu Tổng thống Bill Clinton bắt tay ứng viên Dân chủ tranh cử vào Thượng viện trong một cuộc mit tinh của đảng tại Orlando, Florida. Ảnh: AP

"Sẽ không tốt cho chúng tôi nếu mọi người đang ủng hộ chúng tôi không thành cử tri”, ông Marco Rubio, một thành viên Cộng hòa đang được coi là ứng viên mạnh mẽ cho một ghế thượng nghị sĩ trong cuộc đua có nhiều người tham gia tại Florida, nói.

"Khi mọi người bỏ phiếu, chúng tôi sẽ chiến thắng”, thượng nghị sĩ Blanche Lincoln, thành viên Dân chủ của Arkansas, người đang nỗ lực tái đắc cử bằng việc áp dụng kế hoạch vận động do chính các chiến lược gia trong đảng của bà soạn thảo, tuyên bố.

Tổng thống dồn sức vận động

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã trở về nhà sau chuyến đi bận rộn cuối tuần qua 4 bang để vận động bầu cử. Trong một cuộc phỏng vấn với người phụ trách chương trình phát thanh Michael Baisden, ông đã rút lại những bình luận đưa ra trước đó khi chỉ trích phe Cộng hòa, rằng các cử tri Latino nên trừng phạt “kẻ thù” của họ trong cuộc bỏ phiếu. Tại cuộc phỏng vấn, ông nói có lẽ nên sử dụng từ “đối thủ” để thay thế.

Obama đã đi tới 14 bang trong tháng cuối cùng của chiến dịch vận động, một số bang ông tới hai lần, với nỗ lực nhen nhóm lại sự hào hứng từ các cử tri trẻ, cử tri tự do, da màu hay cử tri độc lập - những người đã từng bỏ phiếu đưa ông tới Nhà Trắng.

Phó Tổng thống Joe Biden đã đi vận động ở Vermont, trước khi trở về bang quê nhà Delaware - một trong số ít “điểm sáng” trên bản đồ bầu cử của đảng Dân chủ năm nay.

Theo giới phân tích, có rất ít hoặc hầu như không có hoài nghi nào về việc phe Cộng hòa sẽ giành được nhiều ghế trong cuộc bầu cử giữa kỳ lần này. Tại Thượng viện, số phận một số ứng viên đã chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ giờ đây phụ thuộc vào kết quả từ các khu vực bầu cử trên toàn bang.

Boehner đã vận động bầu cử ở bang quê nhà của ông là Ohio - nơi các thành viên Cộng hòa hy vọng sẽ giành được nhiều ghế từ tay Dân chủ và giúp Boehner trở thành người có quyền lực nhất trong đảng của mình. Ông có thể trở thành chủ tịch Hạ viện nếu đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát sau cuộc bầu cử giữa kỳ.

Trong bài phát biểu chuẩn bị cho cuộc mít tinh buổi tối tại Cincinnati, ông nói: “Ưu tiên đầu tiên của chúng tôi là tạo ra các việc làm mới, đưa nền kinh tế vận động trở lại”. Ông cam kết với cử tri rằng, sẽ cắt giảm chi tiêu liên bang, mở rộng cắt giảm thuế và những người Cộng hòa sẽ “đấu tranh để hủy bỏ” luật chăm sóc sức khỏe của Obama và thay thế nó với những cải cách khác.

Hao tiền tốn của

Trong chiến dịch vận động bầu cử giữa kỳ hao tiền tốn của này, các đảng chính trị và những nhóm bên ngoài đã tập trung tranh cử tới giây phút cuối cùng. Phe Dân chủ đã nhằm vào mục tiêu là nghị sĩ Cộng hòa của Nam Carolina Joe Wilson, người đã hét “ông nói dối” trong bài phát biểu về cải cách y tế của Tổng thống Obama trước quốc hội trước đây. Khu vực bầu cử này có tới 25% dân số là người da màu. Các thành viên Dân chủ còn tập trung tiền của và sức lực để cạnh tranh với các hạ nghị sĩ Gene Taylor của Mississippi, Ron Kind tại Wisconsin và Bruce Braley ở Iowa.

Trong khi đó, phe Cộng hòa đã liên minh với các nhóm bên ngoài, tiếp tục rót tiền vào nỗ lực vận động tranh cử để các thành viên giành được thắng lợi quyết định.

Tính tổng thể, phe Dân chủ đã chi gần gấp đôi ngân quỹ dành cho các ứng viên so với mức năm 2008 - 145 triệu USD trong cuộc bầu cử hiện nay so với 76 triệu USD hai năm trước. Phía Cộng hòa chi 121 triệu USD, gần gấp năm lần so với hai năm trước.

Toàn bộ 435 dân biểu Hạ viện đều đối mặt với cử tri trong cuộc bỏ phiếu hôm nay, phe Cộng hòa cần giành được 40 ghế để khôi phục lại vị trí đa số mà họ để mất cách đây bốn năm. Tại Thượng viện, chỉ một phần ba trong số 100 ghế (37 ghế) nằm trong diện tranh cử. Các thành viên Cộng hòa cần có 10 ghế để giành thế đa số.

Hạ viện lớn hơn Thượng viện và phản ánh về kích cỡ tiểu bang tính theo số dân. Có nghĩa là bang nào càng nhiều dân thì càng có đông dân biểu trong Hạ viện. Trong khi đó, bất kể bang đông dân hay thưa dân thì mỗi bang đều có hai thượng nghị sĩ trong nhiệm kỳ sáu năm.

Các cử tri Mỹ hôm nay cũng tiến hành chọn lựa 37 thống đốc bang, bao gồm những bang lớn nhất từ Florida tới Texas và California. Cuộc đua giành ghế thống đốc diễn ra rất gấp gáp ở Ohio, nơi Thống đốc Ted Strickland (Dân chủ) và cựu nghị sĩ Cộng hòa John Kasich đang tìm kiếm thành công tại một bang đóng vai trò to lớn ở mỗi cuộc bầu cử tổng thống.

Bước vào kỳ bầu cử giữa kỳ năm nay, đảng Dân chủ của Tổng thống Barack Obama hiện đang nắm đa số ghế ở cả Hạ viện và Thượng viện. Hiện đảng này đang kiểm soát 59 ghế tại Thượng viện (trong đó có hai ghế thuộc chính khách độc lập nhưng thân với đảng Dân chủ) và tại Hạ viện đảng Dân chủ nắm đa số với khoảng 40 ghế.

Giiới lãnh đạo đảng nắm đa số tại cả hai viện là những người có quyền lực đưa ra chương trình nghị sự lập pháp. Chủ tịch các ủy ban cũng được chọn từ hàng ngũ của đảng chiếm đa số ghế.

• Thái An (Theo AP, Reuters, BBC)