(VietNamNet) - Người ta chiếm dụng kho bãi của nhà nước, chuyển đổi công năng kho bãi thành... nhà ở, khách sạn. Sự lãng phí tuy "lẩn khuất" nhưng thực sự khổng lồ đó, cũng như sự tồn tại của những kho bãi đang bị dần lãng quên, cho dù Chính phủ đã có riêng quyết định 80/QĐ-TTg về xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn TP.HCM.

Kho bãi 555 Bình Quới, quận Bình Thạnh... biến thành khách sạn?!

Sự "lẩn khuất" của phần lớn diện tích kho bãi trên do lịch sử để lại. Sau ngày giải phóng, các cơ quan nhà nước tiếp quản cơ sở vật chất từ chế độ cũ và mặc nhiên coi đó là "chiến lợi phẩm" của mình.

Hiện nay, trên địa bàn TP.HCM, một số nhà, đất được sử dụng không đúng mục đích, cho thuê để tạo thêm thu nhập cho tập thể, đơn vị. Đối với một số DN nhà nước kinh doanh không hiệu quả, thu nhập chủ yếu từ cho thuê nhà, đất đã giúp DN tồn tại mà không cần chủ động, linh hoạt tìm kiếm cơ hội kinh doanh mới. Một số DN nhà nước quản lý mặt bằng nhà, đất nhưng không có kế hoạch sử dụng đã bỏ trống trong thời gian dài gây nhiều lãng phí.

Ngoài ra, còn có hiện tượng nhà, đất của nhà nước bị cá nhân, tập thể lấn chiếm trái phép, sử dụng vào mục đích riêng. Một số DN nhà nước thuê nhà, đất nhưng không sử dụng mà đem cho thuê lại, hoặc bố trí cán bộ công nhân viên làm nhà ở không đúng quy định.

Sau quyết định 80/QĐ-TTg ngày 24/5/2001 của Thủ tướng chính phủ, Bộ Tài chính đã kết hợp UBND TP.HCM thành lập Ban chỉ đạo xử lý, sắp xếp lại nhà đất thuộc sở hữu nhà nước trên TP.HCM 80 (gọi tắt là Ban chỉ đạo 80).

Từ tháng 12/2001, Ban chỉ đạo 80 đã tổ chức tập huấn hướng dẫn thực hiện việc khai báo cáo và phương án xử lý nhà, đất cho 1.882 đơn vị đang trực tiếp quản lý, sử dụng nhà đất thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn TP.HCM. Đến nay chỉ có 1.648 đơn vị nộp báo cáo (đạt 88%). Tại buổi làm việc mới đây của Ban Kinh tế và Ngân sách HĐND TP.HCM, ĐB Đặng Văn Khoa bức xúc: "Ngoài thiệt hại về kinh tế, việc không chấp hành nghiêp túc báo cáo nhà, đất làm kỷ cương phép nước bị bỏ qua như trong rừng!".

Cũng theo ĐB Khoa, "tiến độ thực hiện quyết định 80 như vậy là chậm so với mong đợi. Các văn bản của UBND TP sau đó đều có hạn định, nhưng những hạn định đều bị bỏ qua".

Theo báo cáo của Công ty Kho bãi TP.HCM, trực thuộc Tổng công ty địa ốc Sài Gòn, hiện nay công ty đang quản lý 97 kho bãi với tổng diện tích khuôn viên gần 189.000 m2, chiếm 16% tổng diện tích kho bãi trên địa bàn. Đây là tài sản khá lớn của nhà nước cần được khai thác có hiệu quả. Nhưng đáng tiếc nhiều năm qua, do công tác quản lý yếu kém, trách nhiệm không rõ ràng, nguồn tài sản này bị lãng phí, sai mục đích, thậm chí bị chiếm dụng bất hợp pháp, chuyển đổi công năng. Điều này gây bất bình cho nhiều đơn vị, cá nhân cần mặt bằng để phát triển sản xuất, kinh doanh, xây dựng nhà tái định cư và công trình công cộng.

Ông Nguyễn Minh Hoàng, trưởng ban Kinh tế và Ngân sách HĐND TP.HCM, cho biết: Qua kiểm tra gợn lên một số trường hợp như: Công ty Dịch vụ ăn uống quận Bình Thạnh ký hợp đồng thuê với Công ty Kho bãi thuê kho 552 Xô Viết Nghệ Tĩnh, Quận Bình Thạnh. Sau một thời gian không tái ký hoặc ngưng hợp đồng thuê với Công ty Kho bãi, Công ty này tự giao lại cho Xí nghiệp quản lý và phát triển nhà quận Bình Thạnh phân lô xây dựng nhà có kết cấu bê tông kiên cố và bán chuyển quyền sở hữu cho người khác.

Đối với kho 33 Nguyễn Hữu Thoại, công ty Kho Bãi đã chuyển công năng sử dụng để xây dựng 6 căn nhà 1 trệt, 1 lầu.

Hay như kho 88 Gò Công, quận 5 có kết cấu nhà phố liền 1 trệt 1 lầu đã xuống cấp. Công ty vật tư tổng hợp TP.HCM ký hợp đồng thuê với Công ty Kho Bãi, và... bố trí cho 6 cán bộ công nhân viên làm nhà, đồng thời ngưng tái ký hợp đồng với Công ty Kho Bãi...

Điều này cho thấy việc quản lý diện tích nhà xưởng, kho bãi lỏng lẻo, không nhất quán, dễ dẫn đến bị lấn chiếm, sử dụng không đúng mục đích.

Công ty Kho bãi TP.HCM chưa có biện pháp hữu hiệu giải quyết dứt điểm các trường hợp cho thuê lại, chưa tích cực đôn đốc các cơ quan chức năng xử lý các trường hợp kho bãi bị chiếm dụng từ nhiều năm qua. Kho bãi do Công ty quản lý rất manh mún, nằm rải rác tại các quận - huyện, nên khai thác kinh doanh kho bãi có dịch vụ đi kèm rất khó khăn, dẫn tới chưa khai thác hết công năng. Giá cho thuê kho bãi mà công ty đang thực hiện vẫn chưa xóa bao cấp, chưa hoàn toàn hợp lý, chưa tương ứng với từng vị trí.

Ban chỉ đạo 80 chưa đủ thẩm quyền!

Quá trình thực hiện quyết định 80/QĐ-TTg còn gặp nhiều vướng mắc. Việc kê khai báo cáo nhà đất của các cơ quan, đơn vị còn chưa chính xác, thiếu các chỉ tiêu, dù đã được hướng dẫn. Do chưa hiểu biết thấu đáo lợi ích của việc xử lý, sắp xếp lại nhà, đất, nhiều cơ quan, đơn vị vẫn chưa đề xuất các phương án sử dụng nhà đất một cách tiết kiệm, hiệu quả.

Hơn nữa, theo quyết định 80, từng cơ quan, đơn vị phải xây dựng phương án tổng thể về xử lý nhà, đất. Tuy nhiên, hầu hết các đơn vị đều chưa thực hiện.

Việc Ban chỉ đạo 80 xử lý đơn lẻ từng cơ sở nhà đất chỉ mang tính chất tạm thời, giúp giải quyết bức xúc về nhu cầu vốn để đầu tư mở rộng sản xuất, di dời, hiện đại hóa sản xuất... Trong khi đó, vẫn cần xem xét toàn diện hiện trạng nhà, đất của các cơ quan, đơn vị để có phương án giải quyết tốt hơn.

Trong quá trình xử lý hồ sơ nhà, đất có một số cơ quan, đơn vị luôn đề xuất thay đổi phương án xử lý: khi thì đề nghị giữ lại, xây dựng chung cư; khi thì bán... ĐB Đặng Văn Khoa cho rằng, "các đơn vị làm vậy là để kéo dài thời gian xử lý, nèo ná lợi nhuận". Việc thay đổi phương án của các cơ quan đơn vị buộc thường trực Ban chỉ đạo 80 phải giải quyết hồ sơ nhà, đất lại từ đầu quy trình.

Một số vướng mắc trong luật cũng khiến Ban chỉ đạo 80 gặp khó khăn. Nhiều DN nhà nước được cơ quan có thẩm quyền cho phép bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Nhưng sau đó DN được chuyển thành công ty cổ phần vẫn thuộc các tổng công ty 90, 91 hoặc độc lập. Nhưng tại quyết định 80 của Thủ tướng chính phủ và Thông tư hướng dẫn số 83 của Bộ Tài chính chưa có quy định về sử dụng số tiền bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với trường hợp này. Do vậy, Ban chỉ đạo 80 chưa có cơ sở để triển khai thực hiện.

Theo Luật Ngân sách nhà nước, giá trị quyền sử dụng đất phải được hạch toán vào ngân sách TP.HCM, nhưng ngân sách TP không được cấp phát lại tiền chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho các DN nhà nước TW. Do đó, các DN nhà nước TW khi bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất chưa tiếp nhận được nguồn tiền này.

Đối với các trường hợp thuê đất mà không sử dụng đúng nội dung hợp đồng, hoặc cho thuê lại, hoặc chuyển công năng, hiện nay nhà nước chưa có văn bản hướng dẫn xử lý cụ thể, làm cho việc quản lý quỹ đất của nhà nước gặp khó.

Ông Nguyễn Minh Hoàng, trưởng ban Kinh tế và Ngân sách HĐND TP.HCM, cho rằng: Công ty cổ phần nhưng vẫn thuộc Tổng công ty 90, 91 cần được ghi tăng vốn doanh nghiệp từ số tiền bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Đối với các công ty không thuộc Tổng công ty 90, 91 thì phải xem xét lại, căn cứ vào giá trị tài sản.

Xem ra, UBND TP.HCM cần tiến hành đồng loạt thanh tra, chấn chỉnh công tác quản lý mặt bằng, kho bãi, phân định rõ trách nhiệm, tính toán lại giá thuê mặt bằng, làm rõ thực trạng của việc sử dụng nhà, đất không đúng mục đích, cụ thể về đơn vị, địa chỉ, diện tích... Từ đó phân tích cụ thể các dạng lãng phí và có biện pháp xử lý thích hợp. Đối với những trường hợp đã xác định cụ thể là chiếm dụng trái phép, sử dụng không đúng mục đích, lãng phí, cần thu hồi ngay để huy động vốn từ đây.

Bà Nguyễn Thị Hồng, Giám đốc Sở Tài chính TP.HCM, cũng kêu gọi "sự đồng tình ủng hộ của những người sử dụng tài sản", từ đó tạo ra đột phá.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Minh Hoàng, việc thực hiện quyết định 80 chưa được như ý muốn vì Ban chỉ đạo chưa có đủ thẩm quyền. "Nhiều cơ quan nhà nước nắm nhà xưởng thuộc Bộ nọ, ngành kia nên "thế" còn lớn lắm. Một mình Bộ Tài chính trong Ban chỉ đạo chưa đủ chi phối các Bộ khác. Vì vậy, cần sự tham gia nhiều hơn của các cơ quan chức năng".

• Phạm Cường