Nguyễn Ngọc Minh (trái) và Nguyễn Hữu Mai (phải), hai tác giả của mvn và Forum Javavietnam.org.

Thời điểm năm 2001 – 2002, ngôn ngữ Java đã có những bước phát triển tương đối mạnh mẽ, được sử dụng rộng rãi trên thế giới và tích hợp nhiều ngôn ngữ như Đức, Pháp, Nga… Với ngôn ngữ lập trình tương thích với nhiều hệ điều hành, việc không hỗ trợ tiếng Việt quả là một nỗi đau của những thành viên cộng đồng Java Việt Nam. Lý do mà Sun Microsystems đưa ra là số lượng người dùng Java tại Việt Nam còn hạn chế. Đồng thời theo lộ trình của Sun, cuối 2003 họ sẽ tung ra phiên bản Java 1.5, điều này đồng nghĩa với việc đầu năm họ đã đóng lại tất cả các tính năng gốc và không chỉnh sửa gì thêm. Minh, Mai cùng với Lê Châu (diendantinhoc.org), và một người nữa là Nguyễn Quân (kỹ sư phần mềm làm việc tại Nam California, tác giả của  VietPad, Viet IME) đã đứng ra phát động một làn sóng kêu gọi Sun sửa đổi phiên bản gốc để tích hợp tiếng Việt cho Java.

Vào thời điểm ấy, nhiều người đã gọi hành động của các anh là “điên rồ”, vì việc thuyết phục Sun tiến hành một động thái “ngoại lệ” cho Java Việt Nam dường như là điều không thể. “Chỉ vì tôi thấy bức xúc quá, rất nhiều quốc gia khác được tích hợp ngôn ngữ của họ khi sử dụng Java, tại sao Việt Nam lại chịu sự bất công? Khi mà chúng ta sử dụng Java khá nhiều và gặp vô vàn khó khăn từ việc không được Việt hóa”, Mai kể lại. Và thế là bắt tay vào cuộc, nhưng 2, rồi 3… và nhiều e-mail khác được Minh gửi cho các đại diện của Sun không thấy tăm hơi. Không chịu thua, hai anh tiếp tục gửi các thông báo vận động cộng đồng Java Việt Nam cùng lên tiếng đòi quyền lợi. Biết được quy trình làm việc của Sun bao giờ cũng dựa trên kết quả bình bầu của thành viên, Minh, Mai và cả nhóm bằng mọi cách đã cố gắng vận động mọi thành viên khác là người Việt Nam ở cả trong và ngoài nước cùng vào forum của Sun để ủng hộ. “Hồi đó có lần mình gửi hàng trăm bức mail một ngày, có người gửi cả chục mail…” Minh kể lại. Cuối cùng kết quả thành công ngoài sức tưởng tượng: 2,5 nghìn phiếu yêu cầu hỗ trợ tiếng Việt trong Java của các lập trình viên Java tại Việt Nam lần lượt lọt vào Top 25 RFE (Request for Enhancements - yêu cầu hỗ trợ), Top 10 rồi dẫn đầu chỉ sau 3 tuần vận động đã khiến cho hãng phần mềm khổng lồ này thực sự sửng sốt. Tiếp đến, Nguyễn Quân được giao nhiệm vụ là đại diện của Java Việt Nam tại Mỹ chính thức yêu cầu Sun sửa đổi cải tiến Java để tích hợp tiếng Việt.

Ngay sau đó, Sun đã đồng ý tích hợp tiếng Việt vào Java nhưng ở… một phiên bản cũ. “Nếu vậy thì bao cố gắng của mọi người là … công cốc!” Minh thất vọng thốt lên, và các anh quyết tâm làm lại từ đầu. Lần này Minh liên hệ và hợp tác với cả đại diện IBM. (Vì IBM vốn vẫn là một đối tác lớn và có tiếng nói rất “trọng lượng” với Sun) tiếp tục đấu tranh yêu cầu Sun tích hợp tiếng Việt vào phiên bản Java mới nhất. Cuối cùng, Sun đã phải nhượng bộ khi tuyên bố ra mắt  phiên bản JDK 1.5 beta 1. Minh, Mai đã download về và thêm một lần nữa thất vọng! Có rất nhiều lỗi với dấu tiếng Việt, việc hỗ trợ tiếng đã khó, mảng kiểm tra tiếng Việt thì hầu như chưa có gì. Lại là một cuộc thương lượng cam go nữa, Sun hứa sẽ cải tiến trong các phiên bản sau, và chính Minh, Mai lại tiếp tục vận động mọi người bắt tay vào sửa lỗi, khắc phục mọi thứ trong khả năng… Tháng 2/2004, phiên bản beta 3 của Java1.5 với hỗ trợ tiếng Việt tương đối hoàn chỉnh ra mắt, Minh, Mai cùng cả nhóm cùng nhìn nhau rưng rưng trong niềm xúc động và vui sướng. ”Chúng tôi một lần nữa thấy rõ: đoàn kết có thể làm được mọi việc”, Minh nhớ lại.

Internet mang lại cơ hội cho tất cả mọi người

Việc Sun đồng ý tích hợp tiếng Việt vào Java là một ‘’cơn địa chấn’’ thực sự của giới CNTT trong và ngoài nước. Nó chứng tỏ cộng đồng Java Việt Nam đã được đặt ngang hàng với các quốc gia khác như Nga, Pháp, Đức… trên trường quốc tế. Bạn bè thế giới và khu vực đã công nhận và tôn trọng những bước phát triển mạnh mẽ của nền CNTT Việt Nam. Chúng tôi vô cùng tự hào bởi điều đó chính là sự báo đáp đầy đủ và ý nghĩa nhất cho những cố gắng trong nhiều tháng trời của chúng tôi”, Minh xúc động nói.

‘’Nhớ lại cái thời học lớp 11, lần đầu tiên biết đến tin học với cái máy đen trắng cà tàng, cái thời nghỉ hè đi học tin, cả lớp học Word, Exel, MS DOS, một mình ngồi một góc để thầy dạy lập trình vì “lúc đó cả lớp không ai đăng kí học, còn mình thì năn nỉ thầy dạy bằng được thì thôi”. Minh khẳng định nhiều lần với người viết rằng: “Tin học là lĩnh vực duy nhất bạn có thể hiện thực hóa những hoài bão tưởng như quá sức. Đó là nơi duy nhất bạn có thể tự học hỏi tất cả. Nó mở ra cơ hội cho tất cả chúng ta, nhất là những người trẻ. Điều quan trọng là bạn có nắm bắt được cơ hội hay không”. Hữu Mai nhấn mạnh thêm: “Minh và Mai chưa bao giờ nghĩ mình là những người giỏi. Tuy nhiên, khi nhận ra cộng đồng còn thiếu một phần mềm diễn đàn Java mã nguồn mở, bọn mình đã cố gắng nắm bắt ngay cơ hội này. Vì vậy mà cả hai đã thành công”.

Khi được hỏi về tương lai, cả hai anh chàng trẻ tuổi cười ngượng nghịu: “Hiện nay mình thậm chí còn chưa có bạn gái” - Ngọc Minh nói – “còn về tương lai ư? Cả hai còn phải cố gắng rất nhiều, làm sao phát triển Javavietnam.org lên một tầm cao mới và mang lại lợi ích cho mọi người, làm sao để mvnForum, mvnCMS được tín nhiệm và sử dụng rộng rãi trong và ngoài nước… Chúng tôi mong đóng góp thật nhiều nữa cho cộng đồng IT Việt, vì chính chúng tôi cũng đang nằm trong guồng quay của sự phát triển ấy!”.

• Thế Phong