Hình 1: Một trong những phiên bản Windows CE đầu tiên với màn hình grayscale

Windows CE là tiền thân của Windows Mobile ngày nay. "CE" không phải là một từ viết tắt, hay ký hiệu của công nghệ nào, mà đó là tập hợp các từ Compact, Connectable, Compatible, Companion và Efficient. Những từ này tượng trưng cho khả năng mà các thiết bị cầm tay sử dụng Windows CE, thể hiện sự kết hợp gọn nhẹ, khả năng kết nối, khả năng tương thích, sổ tay điện tử và hiệu suất cao. Những tính năng này dần được cải thiện trong những thế hệ sau và bổ sung thêm tính năng khác như: màn hình màu, chụp hình, nghe nhạc, định vị,…
 
Mặc dù Windows CE 1.0 được dùng trong Palm-Size PC từ năm 1998, nhưng trước đó nó đã được dùng trong các Handheld PC từ năm 1996. Handheld PC có dạng như một
laptop thu nhỏ với đầy đủ bàn phím, chuột,… và chưa có màn hình cảm ứng như trên Pocket PC.
 
Máy Handheld PC Pegasus sản xuất năm 1996 của hãng HP, sử dụng Windows CE 1.0, màn hình đơn sắc Monochrome và bán được hơn nửa triệu thiết bị trong năm đầu tiên. Giao diện Windows CE 1.0 được thiết kế theo giao diện của Windows 95.
 
Năm 1997, Handheld PC Mercury ra đời với HĐH Windows CE 2.0, màn hình VGA 256 màu tích hợp ứng dụng Office và vẫn giữ giao diện của Windows 95. Thời điểm này cũng là lúc Palm-Size PC chuẩn bị ra đời trên nền Windows CE 1.0 (hình 1).
 
Cuối năm 1999 và đầu 2000, Rapier, thiết bị cầm tay với HĐH Windows CE lần đầu tiên được gọi là Pocket PC (tức máy vi tính bỏ túi) hay Pocket PC 2000. Một tên gọi khác của thiết bị này lúc đó là Handheld PC – Galileo. HĐH Windows CE được nâng cấp lên phiên bản 3.0 với màn hình cảm ứng. 

Tiếp đó, năm 2001, Merlin - thế hệ Pocket PC 2002 ra đời, giao diện được xây dựng trên nền tảng Windows XP. Vẫn là Windows CE 3.0 nhưng phiên bản này được tích hợp thêm ứng dụng Windows Media Player. Bởi vậy, người sử dụng đã có thêm một chức năng rất tuyệt trên Pocket PC như nghe nhạc, xem phim… Lúc này, ĐTDĐ vẫn đang phổ biến các model đơn sắc như Nokia 3310, 8310, 8210, 8250, Samsung A100,… còn Pocket PC chưa tích hợp chức năng đàm thoại của ĐTDĐ.
 
Năm 2002, trên thị trường bắt đầu phổ biến mạnh các loại smartphone (điện thoại thông minh) sử dụng HĐH Symbian. Để đẩy mạnh khả năng cạnh tranh, Microsoft đã phát triển tích hợp chức năng thoại GSM vào HĐH Windows CE. Thời điểm này bắt đầu xuất hiện khá nhiều các Pocket PC có khả năng đàm thoại như O2 Xda, Lenovo… 
 

Hình 7: Smartphone 2003

Mặc dù vậy, lúc đó, Pocket PC vẫn chưa đủ khả năng cạnh tranh cùng các loại smartphone với HĐH Symbian do các tính năng kết nối khá yếu, cụ thể là chưa có Bluetooth, chưa có Wi-Fi…
 
Năm 2003, Windows CE được nâng cấp lên phiên bản 4.x khá hoàn hảo và đủ sức cạnh tranh với HĐH Symbian nhờ vào các tính năng Bluetooth, công nghệ Dot NET Framework, Wi-Fi và chương trình Windows Media Player 9.0. Đánh dấu bước phát triển này và có lẽ với mục đích cuối cùng là nhằm thay đổi hoàn toàn các hệ điều hành trên các ĐTDĐ hiện có bằng Windows, Windows CE được đổi tên thành Windows Mobile. Cũng giống như Windows trên PC, Windows Mobile cũng dùng năm ra đời để đánh dấu các phiên bản khác nhau như: Windows Mobile 2003, Windows Mobile 2003 Second Edition (2004)... Phiên bản mới nhất của HĐH này là Windows Mobile 5.0, vừa ra mắt trong quý 3 năm 2005. 

(Theo eChip Mobile)