10 năm trước đây, tại một nơi nào đó, "một-ai-đó" đã tạo ra trang blog đầu tiên. Nhưng nhân vật "kỳ bí" đấy là ai mới được?

Nguồn: AP

Liệu đó có phải là Dave Winer, biên tập viên của trang Scripting News ra đời ngày 1/4/1997 hay không? Winer đồng thời là người tiên phong cho công nghệ đồng bộ hóa Web, tiền thân của RSS sau này. Ông ta từng tuyên bố Scripting News "mở màn cho cuộc cách mạng blog" và cũng là "trang blog có tuổi đời lớn nhất hiện nay trên mạng Internet". Tuy nhiên, vào thời điểm cách đây 1 thập kỷ, Winer đã không sử dụng thuật ngữ "Web blog", lại càng không tuyên bố mình là người phát minh ra thuật ngữ này.

Khi bị phóng viên chất vấn dồn dập về chuyện đó, Winer chỉ còn dám nói rằng "Chắc chắn, trang blog đầu tiên đã lấy cảm hứng từ Scripting News".

Trong khi ấy Jorn Barger, một nhà lập trình kỳ cựu, đã không ngần ngại tuyên bố chính ông là người phát minh ra thuật ngữ Weblog. Tháng 12/1997, Barger khai trương trang RobotWisdom.com để liệt kê những đường link dẫn đến các bài báo, cuốn sách, công nghệ và đề tài chính trị mà ông cho là hấp dẫn.

"Vì chính tôi là người nghĩ ra từ Weblog nên tôi tin rằng mình là người đã sinh ra blog", Barger tuyên bố. Barger nói rằng vì RobotWisdom ghi lại những thứ ông đọc ngày qua ngày (log) và vì nó online (Web) nên một cách tự nhiên, ông ghép lại thành Weblog.

"Winer gọi là "những trang tin", còn tôi thì không chủ định tập trung vào tin tức. Tôi chỉ chuyên chú vào những nội dung mà tôi nghĩ là đáng xem, đáng đọc mà thôi. Tôi cần nghĩ ra một cái tên cho trang web của mình, và tôi đã sử dụng Alta Vista để kiểm tra xem cái tên đó đã bị ai sử dụng qua hay chưa. Trên thực tế, "Weblog" đã từng được dùng như một từ đồng nghĩa với "server Log" hoặc "html log".

Một số người lại tin rằng blogger đầu tiên trên thế giới phải là Justin Hall, một bậc thầy về game online. Thậm chí tạp chí The New York Times còn từng gọi Hall là "Cha đẻ của blog cá nhân".

Giai đoạn ".plan" sơ khai

Thế nhưng ít ai biết rằng từ trước cột mốc 1997 rất lâu rồi, những cư dân đầu tiên của mạng Net đã tích cực chia sẻ cuộc sống cá nhân cùng với những lời bình luận về chính trị với người khác. Họ làm việc đó thông qua danh sách mail và một giao thức ngày nay đã rơi vào quên lãng là file ".plan".

Được phát minh từ đầu thập niên 70, một file ".plan" là một file văn bản có độ dài bất kỳ, có thể đính kèm với tài khoản cá nhân trên hệ thống Unix và người khác có thể xem được thoải mái. Những nội dung mới nhất sẽ được sắp xếp theo trật tự từ trên xuống dưới, giống hệt như blog hiện nay. Người dùng Internet có thể biên tập file .plan của riêng họ, đưa thêm những thông tin về cuộc sống riêng, dự án công việc hoặc ti tỉ những gì mà họ thích.

Một trong số những file .plan nổi tiếng nhất là của John Carmack, người đồng sáng lập ra Id Software và cũng là trưởng nhóm lập trình ra những video game bom tấn như Doom, Quake và Wolfenstein 3D. (Sau này file .plan của Carmack đã được chuyển đổi thành blog).

Carmack thường xuyên cập nhật thông tin, mô tả những bước tiến trong công việc lập trình của ông, chẳng hạn như "làm cho quái vật xuất hiện ngẫu nhiên hơn" hoặc "kết nối bản đồ cố định".

Một số nội dung khác mang tính đời thường hơn như "Quake vẫn còn lỗi. Tôi thoải mái thừa nhận điều này, mặc dù lấy làm tiếc. Chúng tôi sẽ cố gắng khắc phục trong Quake 2".

Giao thức .plan thậm chí còn giữ một vai trò khá quan trọng trong thời kỳ sơ khai của Linux. Tháng 7/1991, Linus Torvalds đã có một bài viết công khai về lõi nguồn mở này, đồng thời yêu cầu cộng đồng trợ giúp.

Và lệnh "finger"

File ".plan" được đọc thông qua câu lệnh "finger", một câu lệnh cổ xưa tới mức ra đời từ những ngày "tiền Internet", tức là thời của ARPAnet.

Finger được viết ra vào đầu những năm 70 bởi Les Earnest, người từng phát minh ra chiếc máy soát lỗi chính tả đầu tiên. Earnest hiện là một nhà khoa học kỳ cựu tại khoa Vi tính trường đại học Stanford, ngày ngày đi làm bằng xe đạp để rèn luyện sức khỏe.

".plan được sử dụng rất giống cách của blog bây giờ. Nó thông báo và cập nhật cho người khác những thông tin mới nhất về bạn, đang ở đâu, đang làm gì...", Earnest nói. "Nếu bạn đang đi nghỉ, hoặc chỉ định chợp mắt một lát thôi, bạn có thể post tin đó lên file ".plan" của mình. Nhưng rồi người ta nhận ra rằng ".plan" cũng có thể được dùng như một kênh tuyên ngôn cá nhân, bày tỏ quan điểm về mọi thứ.... Càng so sánh, bạn sẽ càng thấy nó rất giống với blog".

Sau năm 1991, ".plan" trở nên phổ biến trong giới sinh viên. Họ dùng chúng để viết báo, đăng tải lịch học hoặc bàn luận về tae kwon do. Năm 1994, một sinh viên trường đại học Carnegie Mellon thậm chí còn lập hẳn một nhật ký trực tuyến bằng file ".plan" dài tới hàng trăm trang. Một số trang vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay.

Tuy nhiên, vì file ".plan" chủ yếu là văn bản nên nó không thể cung cấp những tính năng điển hình của blog hiện đại như RSS, CSS, đường link kết nối. Quan trọng nhất, nó không thể cho phép người khác gửi comment (bình luận) về bài post của bạn.

Chỉ sau khi Web chào đời, những tính năng này mới được bổ sung dần dần và Justin Hall là một trong những người đầu tiên viết nhật ký trên Web, sử dụng các công cụ mới mẻ nói trên. Hall bắt đầu viết nhật ký trên trang links.net khi còn là sinh viên đại học Swarthmore, còn giờ thì ông đang là chuyên gia về game online nhiều người chơi.

Một vài cột mốc quan trọng của blog

1971: Les Earnest tạo ra giao thức "finger"

Tháng 12/1977: Giao thức finger trở thành chuẩn chính thức.

Tháng 1/1994: Chàng sinh viên Justin Hall của Đại học Swarthmore bắt đầu tổng hợp đường link trên site riêng của mình (tại địa chỉ links.net) và duy trì site này trong suốt 11 năm sau đó.

Tháng 1/2005: Carolyn Burke xuất bản bài viết đầu tiên trên Carolyn’s Diary, một trang nhật ký online.

Tháng 4/1997: Dave Winer khai trương Scripting News

Tháng 9/1997: Slashdot bắt đầu xuất bản "News for Nerds".

Tháng 12/1997: Jorn Barger lập ra RobotWisdom.com và nghĩ ra thuật ngữ Weblog.

Năm 1999: Peter Merholz của Peterme.com tuyên bố đã quyết định phát âm từ weblog thành "wee-blog", hoặc viết tắt là blog. Cũng trong năm này, từ Blog xuất hiện lần đầu tiên trong báo in, theo Nhà xuất bản từ điển Merriam-Webster.

Tháng 1/2001: Giải thưởng "Bloggies" ra đời.

Tháng 2/2003: Google mua lại Pyra và phần mềm Blog của hãng này

Tháng 5/2003: Phiên bản chính thức đầu tiên của phần mềm blog nguồn mở WordPress phát hành.

Tháng 10/2003: Six Apart phát hành phiên bản đầu tiên của dịch vụ blog Typepad.

Tháng 1.2004: Steve Garfield khai trương blog video đầu tiên của thế giới.

Trọng Cầm (Theo CNET)