Itoday - Ngài Bill trước đây, con người mà tất cả chúng ta đều biết - cho rằng ông có thể làm được mọi điều - và quả là ông đã làm được rất nhiều. Ông đã xây dựng được một công ty công nghệ có lãi nhất trong lịch sử, gần như một tay biến ngành máy tính thượng lưu thành một doanh nghiệp thị trường dành cho đông đảo dân chúng. Ông đã vạch ra một kế hoạch và nó đã được chứng minh là một chiến lược pháp lý rất thành công để né tránh vụ kiện chống độc quyền của liên bang. Trong quá trình đó, ông đã viết 2 cuốn sách ăn khách, trở thành một tay chơi brít keo kiệt và một người đánh gôn tạm được, kết hôn rồi làm bố của hai đứa con (sắp có đứa thứ 3), học hát và sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng các vấn đề y tế trên toàn cầu, ông đã thành lập và tài trợ cho quỹ từ thiện giàu nhất thế giới. Trong 27 năm qua ông tự nhận là chưa bao giờ làm hỏng hay bỏ lỡ bất kỳ công việc nào. Chưa một lần.

Còn ''Ngài Bill Mới'' là một người đàn ông đã già đi trông thấy, khôn ngoan hơn một cách khác thường, và có lẽ hơi quá khiêm tốn. Ngài Bill Mới này, như bản thân ông nhận xét về mình: ''Tôi luôn thích làm nhiều việc cùng một lúc. Nhưng có đủ thứ giới hạn khiến tôi không thể làm được theo đúng khả năng của mình - chẳng hạn mỗi ngày chỉ có 24 giờ, tôi cũng rất muốn về nhà vào buổi tối và còn đủ thứ việc phải suy ngẫm. Tôi đã gặp may. Nhưng tôi cũng hiểu rằng bằng cách tập trung ta có thể làm được những điều mang tầm cỡ toàn cầu, bất kể khả năng của ta đến đâu''.

Ba năm trước Gates lần đầu tiên trong đời quyết định rằng ''ít hơn có thể lại là nhiều hơn''. Ông đã chuyển chức Giám đốc điều hành cùng toàn bộ công tác quản lý cho người bạn lâu năm là Steve Ballmer và tự phong là Kiến trúc sư trưởng Phần mềm của Microsoft. Bạn bè, người thân, và đồng nghiệp, thậm chí chính Bill đều cho rằng có lẽ đó là quyết định thông minh nhất mà người đàn ông nổi tiếng thông minh này đưa ra từ trước đến nay.

Hiện tại Gates dành phần lớn thời gian cho những gì mà ông yêu mến nhất: trò chuyện với những người thực sự làm nên các sản phẩm của Microsoft. Vai trò mới của ông có lẽ phù hợp với kỹ năng tuyệt với nhất của ông - đó là khả năng khác thường trong việc tiên đoán cách để những công nghệ phần mềm mới có thể kết hợp với nhau và biến thành những sản phẩm ''tiêu chuẩn công nghiệp'', đổi lại điều này sẽ kích thích nhu cầu đối với những phần mềm khác của Microsoft cũng như các đồng minh của họ. Ông đã kịp thời bắt tay vào công việc mới để chỉ đạo những gì hứa hẹn sẽ là cha đẻ của tất cả các dự án hợp nhất - một phiên bản hoàn toàn mới của Windows, có tên mã là Longhorn, và nếu mọi việc trôi chảy, nó sẽ có mặt tại thị trường sau năm 2005. Nếu Longhorn thực sự trở thành một Super Windows, nó sẽ giải quyết được rất nhiều chức năng máy tính mà Oracle, Sun, AOL Time Warner và Sony sẽ phải nhận rằng họ thực sự chào thua.

Trên thực tế, những ngày huyền thoại của Microsoft đã qua. Tốc độ tăng trưởng của công ty, mới năm 1999 còn lên tới 29%, đã giảm xuống còn 10% vào năm ngoái. Ðợt nâng cấp quan trọng mới đây nhất, Window XP, chưa chứng tỏ được là quả rốckét tăng trưởng mà Microsoft đã đặt hy vọng, và chiến lược dịch vụ Web đầy hoài bão của họ có tên .NET cũng tỏ ra chậm chạp. Giá cổ phiếu, gần đây được giao dịch ở mức 54 USD/cổ phiếu, đã giảm một nửa so với mức cao điểm của năm 99. Chắc chắn rằng Microsoft vẫn là một ''đại gia'', với thu nhập 28 tỷ USD và lợi nhuận gần 9 tỷ USD trong tài khoá kết thúc vào ngày 30/6. Hiện công ty thuê hơn 50.000 nhân viên, hỗ trợ cho một danh sách 227 sản phẩm và dịch vụ, và có chi nhánh tại 74 nước. Và với việc họ đang làm mưa làm gió bằng phần mềm hệ điều hành dành cho máy tính cùng 39 tỷ USD tiền mặt, họ sẽ còn chi phối thị trường phần mềm trong nhiều năm tới. Nhưng nếu các sản phẩm đang bắt đầu thành hình tại các phòng thí nghiệm của Bill không đủ tầm cỡ thay đổi được thế giới, Microsoft có lẽ không bao giờ lại trở thành một cổ phiếu tăng trưởng được nữa.

Ðiều đáng chú ý là Microsoft đang nhìn nhận Gates khác so với trước đây - không giống một quan chức điều hành mà giống một người đàn ông vĩ đại hơn. Ðiều này không có gì là lạ. Không quan tâm đến số lượng sản phẩm mà công ty làm ra, Microsoft cần một chiến lược công nghệ chung thống nhất để phấn đấu và phát triển, và điều đó phụ thuộc vào Bill. Có thể ví Bill như một cái tẩu, và khi nhồi mọi thứ vào đầu này ta sẽ có một loạt những chiến lược được tối ưu hoá liên tục thoát ra từ đầu bên kia. Những gì mà Microsoft đang hoạch định là một hạ tầng cơ sở quan trọng cho tất cả những gì sử dụng kỹ thuật số - các hệ thống của các công ty và chính phủ, viễn thông, giải trí. Không thể lường trước được tính phức tạp của thách thức này, nhưng điều đó chỉ càng duy trì ''máu'' cạnh tranh của Bill.

Thời gian mà Bill dành cho công nghệ và xem xét lại hoạt động kinh doanh quý giá đến mức các nhân viên Microsoft gọi đó là một loại tiền tệ. Thậm chí họ còn đặt tên cho nó là: tư bản Bill. Ban giám đốc coi thời gian của ông là một thứ tài sản chiến lược được giám sát từng quý. Tất cả nhân viên Microsoft đều nhất trí rằng Gates tạo ra ''đòn bẩy'' chiến lược lớn nhất trong những giai đoạn đầu của các dự án phát triển phần mềm, đó là lý do tại sao công ty này lại đầu tư gần một nửa quỹ tư bản Bill cho Longhorn. Ở dạng đơn giản nhất, Longhorn có thể được cho là giai đoạn tiếp theo của Windows. Nhưng nó không chỉ là một chương trình nâng cấp. Bill và êkíp của ông đang khởi đầu từ một tờ giấy trắng, viết lại một hệ điều hành máy tính, từ cách lưu trữ và chia sẻ dữ liệu tới cách để người sử dụng tương tác với máy tính.

Gates dành phần thời gian còn lại của chức vụ Kiến trúc sư trưởng Phần mềm để quan sát những sản phẩm khác và những điều mới lạ đặc biệt mà ông quan tâm. Phần công việc này ít mang tính chính thức, vì nhiều dự án còn đang trong giai đoạn cân nhắc. Cho tới nay sản phẩm được ông ưa thích là Tablet PC, một ''gạch nối'' giữa máy tính xách tay thông thường và loại máy tính sử dụng bút viết, dự kiến sẽ được tung ra thị trường vào mùa thu này. Ông tin rằng ''mực kỹ thuật số'' sẽ trở thành cách lưu trữ dữ liệu cực kỳ thông dụng và đa năng. Ông đặc biệt hy vọng vào việc kết hợp mực kỹ thuật số với các chương trình nhắn tin nhanh để chúng ta có thể trao đổi bằng điện tử các đoạn viết tay hay tranh vẽ.

Gates cũng đặc biệt quan tâm tới Microsoft Research, một viện cố vấn gồm 600 người do ông thành lập cách đây 1 thập kỷ để thúc đẩy công nghệ phần mềm, thiết kế giao diện với người sử dụng, nhận biết giọng nói, và đồ hoạ máy tính. Một trong những dự án mà ông ưa thích là BestCom, một chương trình thử nghiệm biến PC thành một trợ lý hành chính. Nó sẽ chiếu lên màn hình những cuộc gọi và e-mail, tổ chức và xác nhận các cuộc gặp cũng như các cuộc hội đàm chỉ bằng cách đưa chúng vào lịch, đồng thời sắp xếp theo thứ tự ưu tiên và gửi tin nhắn tới điện thoại di động của người sử dụng, máy trợ giúp kỹ thuật số (PDA), hay máy nhắn tin khi người đó không có ở cơ quan. Bill gọi nó là Outlook Plus và hy vọng nó có thể trở thành một sản phẩm dành cho Longhorn.

Phần còn lại trong cuộc sống của Bill được dành cho thời gian giải trí hiếm hoi và gia tài 50 tỷ USD của ông. Ðiều này tạo ra một nghịch lý thú vị. Tuy ông là một trong những nhân vật hoạt động xã hội nhiều nhất trên thế giới, song cũng là một người rất kín đáo và thích cuộc sống gia đình, dành phần lớn thời gian rỗi cho Melinda và con cái. Ông và Melinda thường dùng máy bay riêng bay tới Ohama vào tối thứ 7 để chơi bài brít với Warren Buffett, hay đưa con cái tới Palm Springs, Calif. để thăm cha của Bill. Bill thường bỏ ra hàng giờ để nghiên cứu về các vấn đề sức khoẻ.

Nhưng có một điều nên biết: Việc thôi giữ chức Giám đốc điều hành khiến ông tập trung hơn, chứ không ít đi đối với Longhorn, và nếu ông chiến thắng với Longhorn, rất nhiều thứ sẽ thay đổi. Những đối thủ sẽ phải sống trong một thế giới mà Microsoft chi phối nhiều hơn nữa - và Ngài Bill Mới thậm chí sẽ còn giàu hơn và nhiều quyền lực hơn ngài Bill trước đây.

Minh Nga