Chỉ cần mấy vụ kiện đình đám nhắm đến những người chia sẻ file được "thanh toán" xong trong năm nay, ngành công nghiệp giải trí sẽ đổ xô ..."thử nghiệm" và kiếm tiền từ công nghệ P2P. Một kết luận bất ngờ của hội đồng chuyên gia đưa ra trong khuôn khổ Triển lãm Điện tử Dân dụng diễn ra tại Las Vegas. 

Vụ kiện đầu tiên được lôi ra xét xử là ở  Mỹ hồi đầu tháng. William Trowbridge và Michael Chicoine bị buộc tội vi phạm bản quyền khi chia sẻ nhạc, phim và phần mềm trái phép. Kể từ khi Napster, mạng chia sẻ file đầu tiên và cũng là thành công nhất bị buộc phải đóng cửa, ngành công nghiệp giải trí chưa bao giờ hết lo lắng và ngừng chỉ trích công nghệ P2P, đổ lỗi cho công nghệ này làm họ kinh doanh điêu đứng. 

Song theo các chuyên gia, tình hình này sẽ thay đổi rất nhanh.

Cả hai ngành công nghiệp âm nhạc và điện ảnh đều "nóng máu", thu thập hồ sơ khởi kiện chủ của một số mạng P2P hợp pháp (những người bản thân họ chẳng có gì phạm pháp), và nhiều cá nhân khác, cáo buộc họ phát tán các nội dung bị sao chép trái phép trên mạng P2P. 

Song dần dà, những "nguyên đơn" nóng tính này đã nhận ra một thực tế khác: P2P quả là một cách tốt để phát hành và quảng bá nội dung. Và theo nhận định của Travis Kalanick, chủ tịch kiêm người sáng lập ra mạng P2P Red Swoosh thì không lâu nữa, tất cả họ sẽ tiến đến chỗ ...giành nhau "miếng bánh". 

Điều duy nhất khiến họ còn đang chờ đợi là một mô hình kinh doanh phù hợp và có lợi cho mình, bao gồm quản lý bản quyền số và các chuẩn chống sao chép, mà thôi. 

Song, chừng nào mà các vụ kiện chưa được giải quyết xong, mọi cuộc thí điểm với P2P đều chưa thể tiến hành được, Michael Weiss, chủ tịch StreamCast Networks nói. Nhớ lại những cuộc khẩu chiến ầm ĩ xung quanh VCR khi công nghệ này lần đầu được công bố, Weiss nhận định "Các phương tiện cũ luôn tìm mọi cách để chặn đường các phương tiện truyền thông mới. Nhưng khi không ngăn cản được, họ sẽ cố gắng kiểm soát chúng. Sau đó, họ sẽ mường tượng ra cách kiếm tiền từ đối thủ mới và lúc nào, họ cũng kiếm được cả đống tiền".

Ngay khi toà án quyết định rằng bản thân VCR không phải là một công nghệ bất hợp pháp, các hãng phim đã ngay lập tức biến nó thành một ngành kinh doanh không thể béo bở hơn. 

Trở lại với P2P, tháng 8/2004, toà án Phúc thẩm Hoa Kỳ tại San Francisco đã đưa ra phán quyết có lợi cho Grokster và StreamCast, hai mạng chia sẻ file. Toà nói rằng về cơ bản, hai mạng này đang ở đúng vị trí của Sony trong cuộc chiến VCR năm 1980. Do đó, bản thân mạng P2P không thể bị coi là không hợp pháp. 

Mạng P2P thường không dựa vào các máy chủ chuyên biệt để truyền file. Thay vào đó, chúng sử dụng kết nối trực tiếp giữa các máy tính - hay khách hàng. Hiện tại, có rất nhiều dạng hệ thống P2P đang hoạt động theo nhiều cách thức rất khác nhau. 

 Mạng P2P có thể sử dụng để chia sẻ bất cứ dạng file nào, dù cho đó là ảnh, phần mềm miễn phí, âm nhạc có bản quyền hay phim.

Bản thân BBC cũng đã quyết định chào đón công nghệ này. Mục đích của BBC là cho phép công chúng download phần lớn các chương trình của đài trong năm nay. Công nghệ P2P sẽ được sử dụng để phân phối và phát hành các nội dung. Bảy ngày sau khi một chương trình phát sóng, file chương trình đó mới được mở khoá để download nhằm bảo đảm BBC kiểm soát được bản quyền. 

Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn rất nhiều người hiểu sai bản chất của công nghệ mạng đồng đẳng, coi đây là một "thứ rác rưởi", "quỷ quái", "xấu xa". 

Ngành công nghiệp giải trí toàn cầu cho biết mỗi tháng có 2,6 tỷ file nhạc có bản quyền được download, còn lượng phim là nửa triệu mỗi ngày.  Các dịch vụ tải nhạc hợp pháp như Apple iTunes và Napster (hiện nay) đã nhanh chân nhảy ngay vào thị trường nhạc để thử vận may. Kết quả là không ít người sử dụng đã từ bỏ mạng chia sẻ miễn phí để quay sang dùng dịch vụ của họ. Số lượng ca khúc được tải hợp pháp đã tăng gấp 10 lần trong năm 2004, với 200 triệu ca khúc được mua tại Mỹ và châu Âu. Song về bản chất, các dịch vụ download kiểu này rất khác với mạng P2P, không chỉ riêng khía cạnh tài chính. 

"Tác phẩm của tôi"

Có một số mô hình hái ra tiền có thể biến P2P trở thành con gà đẻ trứng vàng cho các công ty giải trí thương mại. 

"Trả tiền-qua-đường", một mô hình theo đó hãng sẽ nhận được tiền mỗi khi có một file được chia sẻ, cùng với nhiều giải pháp quản lý nhạc số và chia sẻ file có quảng cáo đều đang được cân nhắc. 

"Rồi đây sẽ có rất nhiều mô hình khác nhau để thương mại hoá P2P", Marc Morgenstern, phó chủ tịch hãng chống sao chép Overpeer, cho biết. "Người tiêu dùng đang nóng lòng chờ đợi và chúng tôi sẽ hợp tác cùng nhau tìm ra những mô hình mới."

Song nhiều người sử dụng net sẽ vẫn tiếp tục phớt lờ khả năng kiểm soát nội dung, cũng như công nghệ P2P từ phía ngành công nghiệp giải trí. Đơn giản bởi họ sẽ tiếp tục sử dụng P2P để phục vụ sản phẩm của riêng mình. 

Những ban nhạc chưa được ký hợp đồng, thí dụ thế, sẽ sử dụng mạng P2P để phát tán nhạc của mình một cách hiệu quả, cũng như để thu hút sự chú ý từ phía các hãng đĩa đang tìm kiếm nghệ sĩ mới. Chính vì thực tế này mà Derek Broes, một chuyên gia của Microsoft đã dự đoán rằng trong tương lai không xa, mạng P2P sẽ tràn ngập các nội dung do chính người tiêu dùng tạo ra. Những nội dung này sẽ đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong sự lan rộng và bàng trướng của mạng P2P. "Chia sẻ file mới chỉ là bước khởi đầu của mạng P2P mà thôi. Đó là phần nổi của tảng băng".

 Cầm Thi (Theo BBC)