Là một người trong nhóm nghiên cứu sinh Australia kí đơn kiến nghị, tôi muốn trao đổi lại đôi điều với bạn Trần Ngôn, London, UK, sau khi đọc ý kiến của bạn về vấn đề gia hạn cho NCS 322.

Thứ nhất, ngược với bạn, tôi lại được biết nhiều học bổng cấp chi phí cho sinh hoạt trong 4 năm cho NCS Tiến sĩ. Nói đâu xa, ngay từ năm đầu tiên NCS 322 của Đề án bắt đầu sang nước bạn học vào 2001, chính Đề án 322 đã cấp chi phí sinh hoạt cho các NCS có thư mời 4 năm ngay từ đầu của tất cả các trường thuộc các bang Queensland, South Australia, Capital Territory và một số khoa, trường tại các bang New South Wales, Victoria.

Còn từ 2004 thì có thêm nhiều trường, khoa tại hai bang này có thư mời 4 năm và các NCS 322 tại các trường này cũng có quyết định của Bộ GD-DT cấp học phí, sinh hoạt phí, bảo hiểm y tế trong vòng 4 năm. Cho nên mới xẩy ra cái cảnh cười ra nước mắt là trong cùng một khoa, một trường, cùng học bổng 322 người thì ung dung được 4 năm tài trợ, kẻ thì viết đơn, gõ cửa mỏi tay các cơ quan công quyền nhận được câu trả lời “trường hợp đặc biệt (chứ không phải tất cả) gia hạn sau 3 năm thì phải tự túc”

Các học bổng Tiến sĩ quốc tế như Học bổng Phát triển của chính phủ Australia (ADS) thì ghi rõ trong thư mời là ngoài số tiền cấp ban đầu tương ứng khoảng 3 năm, sẽ cấp thêm tùy theo yêu cầu đào tạo của trường bạn, cộng với mức trượt giá do lạm phát nữa.

Thực tế, tôi thấy mấy NCS ở đây cũng đã được như vậy. Học bổng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng thế, cấp toàn bộ kinh phí cho kì gia hạn tối đa 1 năm. Mà đấy là các học bổng đều cho sinh hoạt phí cao gấp gần 2 lần học bổng 322 đấy. Có nghĩa là 4 năm của học bổng ấy tương đương với 7 năm học bổng 322. Còn trường hợp học bổng Arập Xếut như bạn nói thì cao hon gấp 4 lần học bổng 322 – chỉ có 5000 bảng một năm, nên thực ra có kéo dài đến 4 năm học bổng 322 chỉ bằng có một năm của Ả rập thôi bạn ạ

Thứ hai, vì “hoàn thành luận án Tiến sĩ sau 3 năm là rất khó” chính như bạn đã thừa nhận - dù bạn chắc được học bổng cao hơn chúng tôi (vì học bổng 322 là thấp nhất trên thế giới) nên chúng tôi mới phải xin gia hạn, chứ ai muốn kéo dài thời gian sống nơi đất khách quê nguời văn hóa khác lạ, buồn bã và sinh hoạt phí thấp làm gì?

Chúng tôi đâu có kí cam kết cố định với Bộ GD-ĐT về các khoản tiền nong bởi, là các nhà khoa học, chúng tôi biết, mọi thứ đều có thể thay đổi, đâu có phụ thuộc hoàn toàn vào nỗ lực chủ quan của chúng tôi.

Rất nhiều khó khăn khách quan ngoài tầm kiểm soát của không những của sinh viên thường mà còn cả chính phủ của các nước phát triển như vấn đề lạm phát chẳng hạn.

Học bổng ADS khắc phục bằng cách cộng thêm tỉ lệ lạm phát hàng năm vào sinh hoạt phí cho sinh viên, còn học bổng 322 đã thấp nhưng Bộ GD-ĐT lại còn có chính sách “khôn ngoan” cố định số lượng sinh hoạt phí của sinh viên 322 tại tất cả các nước theo đồng đô la Mĩ.

Mấy năm qua, đô la Mĩ lại tụt giá mạnh so với đồng tiền các nước phát triển khác nên sinh viên 322 các nước này phải chịu 2 lần mất giá với số sinh hoạt phí đã vốn còm cõi của họ. Ngoài ra, chúng tôi cũng có ý kiến lúc đầu về chuyện có thể không hoàn thành trong 3 năm thì chính chuyên viên của Bộ GD-ĐT nói cứ đi rồi đến lúc gia hạn xét sau.

Điều cuối cùng tôi muốn nói với bạn là chúng tôi cũng chỉ xin học bổng tổng cộng đến  4 năm thôi và đấy cũng là sự cố gắng, “dũng cảm” rồi. Bởi theo một thống kê gần đây nhất của chính Hội đồng tài trợ Nghiên cứu của Anh (Higher Education Funding Council for England) thì có đến 40 % số NCS phải hoàn thành luận án từ 4 đến 5 năm, 15 % hoàn thành trên 5 năm và 15 % khác không hoàn thành được.

Số “dũng cảm”, “có khả năng hơn” như bạn nói chỉ có hơn 3 % thôi! Mà họ được học bổng cao hơn gấp đôi NCS 322 ở Anh đấy! Số liệu thống kê về NCS ở Australia cũng như vậy bạn ạ.

Do vậy, nói tóm lại, không phải “gia hạn là đúp”, “gia hạn là để kéo dài thời gian” mà gia hạn được cấp kinh phí trong vòng 1 năm là vấn đề khách quan và tất yếu xét trên tất cả các phương diện đầu tư Ngân sách Nhà nước, quan hệ quốc tế và công bằng xã hội như các NCS đã phân tích trong đơn.

Hoàng Tâm Giao (NCS 322 tại Melbourne, Australia)