(VietNamNet) -  GS.TSKH Lâm Quang Thiệp nêu hai ý kiến đề nghị về tổ chức thi tuyển sinh bằng trắc nghiệm mà theo ông, "việc chuẩn bị chưa thật sự đi theo hướng tích cực".

Thí sinh trong buổi thi tốt nghiệp THPT năm học 2004-2005. Ảnh: Đoan Trúc

Về vấn đề tuyển sinh, đề án đổi mới giáo dục ĐH nêu: “Cải tiến thi tuyển sinh ĐH  theo hướng áp dụng công nghệ đo lường giáo dục hiện đại thiết kế một kỳ thi nhiều môn, cung cấp kết quả đánh giá khoa học, chính xác và công khai để các trường THPT  xét tốt nghiệp và các trường ĐH, CĐ tự chủ tuyển chọn người học”.

Tuy nhiên, việc chuẩn bị tuyển sinh trong thời gian qua chưa thật sự đi theo hướng tích cực như vậy.

Phải dùng ngay công nghệ hiện đại

Về công nghệ đo lường để áp dụng cho các kỳ thi trắc nghiệm đại trà, trên thế giới có 2 loại: công nghệ trắc nghiệm cổ điển, phát triển từ đầu thể kỷ 20 đến thập niên 1970 và công nghệ trắc nghiệm hiện đại phát triển rất nhanh chóng trong 3, 4 thập niên vừa qua.

Chúng tôi có hỏi Cục Khảo thí để tìm hiểu xem các đồng chí chuẩn bị áp dụng công nghệ trắc nghiệm nào cho các kỳ thi tuyển sinh ĐH thì được trả lời đại ý là: chúng ta mới chuyển từ thi bằng tự luận sang thi bằng trắc nghiệm, phải chuyển từ từ cho xã hội quen dần (!). Điều đó có nghĩa Cục chưa có ý định sử dụng các công nghệ đo lường hiện đại cho các kỳ thi quốc gia.

Theo tôi, quan niệm như vậy là không thỏa đáng, vì việc áp dụng công nghệ hiện đại hoàn toàn không hề làm thay đổi việc viết câu hỏi trắc nghiệm của giáo viên và việc làm bài trắc nghiệm của thí sinh, cho nên không cần quen dần. Nó chỉ khác nhau ở phương pháp và phần mềm được dùng để phân tích và nâng cao chất lượng các câu hỏi trắc nghiệm và ở cách thiết kế các đề trắc nghiệm, mà điều này chỉ liên quan đến một vài chuyên gia. Thế nhưng, công nghệ trắc nghiệm hiện đại cho phép thiết kế các đề thi đo được rất chính xác năng lực của thí sinh, đặc biệt cho phép xây dựng được các đề trắc nghiệm có mức độ tương đương rất cao.

Chính công ty ETS của Hoa Kỳ đã thiết kế các đề thi kiểu SAT, TOEFL theo công nghệ trắc nghiệm hiện đại nên các đề thi của họ cho phép đo năng lực của thí sinh với mức chính xác rất cao. Chẳng hạn, một thí sinh có năng lực tiếng Anh cỡ 450 điểm thì thi bất kỳ ở đâu với các đề thi khác nhau cũng đạt được điểm như vậy, sai số tương đối chỉ cỡ một vài phần trăm.

Trong khi đó, để áp dụng được công nghệ trắc nghiệm hiện đại không có gì là khó, chỉ cần có vài chuyên gia am hiểu lý thuyết, công nghệ và có phần mềm thực hiện khâu phân tích và thiết kế đề trắc nghiệm.

Về mặt này, ở nước ta hiện đã có các chuyên gia và công cụ như vậy. Qua mười mấy năm đi sâu nghiên cứu về khoa học đo lường hiện đại, bản thân tôi cũng nắm vững các lý thuyết và công nghệ đó.

Chúng ta đi sau thế giới trong việc phát triển lĩnh vực khoa học đo lường trong giáo dục. Tuy nhiên ngày nay chúng ta không thể cứ sử dụng các công nghệ trắc nghiệm lạc hậu cho các kỳ thi quốc gia. Để so sánh, tôi xin nêu một ví dụ thô thiển: nước ta lạc hậu so với thế giới, chỉ mấy năm gần đây mới có các nhà máy ô tô, tuy nhiên các nhà máy ô tô của ta hiện nay không dại gì sản xuất các kiểu ô tô của thế kỷ 19 để tung ra thị trường.

Thu lại đề thi: Không thoả đáng

Qua văn bản hướng dẫn cho kỳ tuyển sinh sắp tới, tôi được biết, Cục Khảo thí chủ trương sau khi thi xong ngoại ngữ sẽ thu lại toàn bộ đề trắc nghiệm. Lý do là nhằm đảm bảo bí mật cho ngân hàng câu hỏi để còn sử dụng nhiều lần, vì soạn thảo và hoàn chỉnh các đề trắc nghiệm là rất tốn kém. Có đồng chí còn viện dẫn là các công ty trắc nghiệm như ETS của Mỹ cũng làm như vậy đối với các kỳ thi kiểu TOEFL.

Theo tôi, thu lại đề sau khi thi là một chủ trương không thỏa đáng. ETS tổ chức thi TOEFL mỗi năm cho hàng triệu người với hàng vạn kỳ thi và đề thi khác nhau, họ phải thu lại đề để bảo vệ ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm của họ. Ngoài ra, trong các đề thi của họ lại còn bao gồm cả phần để thử nghiệm câu hỏi mới, không tính điểm.

Hơn nữa, các công ty đó có bề dày hàng thế kỷ, có uy tín cao đã chiếm được niềm tin của mọi thí sinh. Còn các kỳ thi quốc gia bằng trắc nghiệm mà tôi được biết ở các nước không đâu thu lại đề sau khi thi. Ví dụ Trung tâm quốc gia tuyển sinh ĐH của Nhật Bản tổ chức kỳ thi chung hàng năm bằng trắc nghiệm cho hàng triệu thí sinh đã đưa ra lịch trình thi rất rõ ràng: tất cả đề thi đáp án và điểm từng câu hỏi được công bố lập tức ngay sau khi thi trên mọi phương tiện truyền thông, sau 3 ngày sau thì chấm xong, công bố phân bố điểm và độ lệch chuẩn của phân bố, sau 2 ngày tiếp theo công bố những điều chỉnh về điểm nếu cần. Tất cả đều rất nhanh chóng và công khai, có công khai mới đảm bảo tính trung thực và dân chủ.

Lý do thu hồi đề thi nhằm giữ bí mật ngân hàng trắc nghiệm để sau sử dụng lại là không vững, vì mỗi năm ta chỉ có một lần thi quốc gia, đề thi mỗi môn cỡ một trăm câu hỏi, cho là một bộ đề bỏ đi cần một vài tỷ đồng để làm lại thì cũng chẳng đáng là bao so với lệ phí tuyển sinh bảy tám chục tỷ đồng được thu hàng năm.

Cần công bố đề thi, đáp án, điểm số dự kiến của từng câu hỏi cho thí sinh biết họ đã làm như thế nào, cũng là dịp để họ học tập thêm và rút kinh nghiệm.

Ngoài ra, đó cũng là cách để xã hội công khai giám sát chất lượng đề thi. Không nên vì cái lợi rất nhỏ mà làm cho thí sinh và cả xã hội cảm thấy không thoải mái vì sự “mù mờ” do bí mật đề thi, trái với xu thể công khai dân chủ hiện nay.

Đó là chưa kể đến việc thu lại đề thi sẽ làm cho quy chế trông thi phức tạp hơn, và không chắc gì đảm bảo thu được đầy đủ đề thi đối với hàng triệu lượt thí sinh.

Hơn nữa, trong những năm qua, các đề thi tự luận và đáp án vẫn được công bố sau kỳ thi, xã hội ta đã quen với cách công khai như vậy. Chẳng lẽ chúng ta có một bước tiến trong việc áp dụng công nghệ thi trắc nghiệm mà xã hội lại phải trả giá bằng một bước lùi về tính công khai dân chủ của kỳ thi hay sao?

• GS.TSKH Lâm Quang Thiệp