- Nghề báo với tính năng động và tiếp xúc rộng, thời gian gần đây luôn hấp dẫn nhiều bạn trẻ. Tuy nhiên, thực tế đây cũng là một nghề rủi ro cao và khắc nghiệt.
Trầy trật
Nhu cầu về một người có đủ “bản lĩnh” làm báo với SV báo chí mới ra trường (có trình độ chính trị, kiến thức tốt về một chuyên môn sâu, có kĩ năng nghiệp vụ báo chí và ngoại ngữ tốt), ông Phạm Văn Nhứt, Trưởng Phòng Tổ chức Nhân sự báo Tuổi Trẻ, cho rằng: “rất hiếm”.
Ông Nhứt cho biết: trong đợt tuyển phóng viên gần đây nhất (tháng 4/2008), ứng viên được tuyển chọn đều là các phóng viên, cây bút đã có kinh nghiệm, từng làm báo.
 |
| Một giờ thực hành kĩ năng chụp hình của SV Báo chí, Trường ĐH KHXH&NV TP.HCM - Ảnh: L.Quỳnh |
Cho đến nay, hình thức cộng tác viên thường xuyên (CTVTX) vẫn là một nguồn cung cấp nhân lực chính cho Tuổi Trẻ.
Đây là những bạn trẻ đa số học từ trường ĐH chuyên ngành báo chí, sau một quá trình khẳng định sẽ được nhận vào làm có chế độ, với các điều kiện làm việc như một phóng viên. “Với mô hình vừa học vừa làm này, khi ai chín muồi rồi, chúng tôi sẽ phát triển thành phóng viên tập sự, rồi phóng viên chính thức!” – ông nói.
|
Xem các bài viết "chọn nghề cùng bạn" TẠI ĐÂY |
Những năm gần đây, do nhu cầu tăng kì liên tục, mỗi năm báo Pháp luật TP.HCM đều phải mở lớp đào tạo phóng viên. Tuy chỉ đào tạo ngắn hạn (6 tháng), nhưng dù là SV mới ra trường hay đã đi làm, ứng viên muốn trở thành phóng viên báo cũng phải “lăn lộn” như ai.
“Sau khi trải qua thi vấn đáp (về kiến thức pháp luật, xã hội, kiến thức và năng khiếu báo chí) và viết, trở thành học viên lớp đào tạo, lại phải trải qua ba giai đoạn học, thực tập, làm phóng viên tập sự rồi mới vào chính thức” – ông Đức Hiển, quyền Tổng thư kí tòa soạn tờ báo cho biết.
Bình thường, mỗi đợt tuyển có khoảng 150 người dự thi, tuyển 60 người tham gia lớp học và cuối cùng chọn được khoảng 10 phóng viên.
Rộng cửa
 |
|
SV Báo chí ĐH KHXH&NV TP.HCM trong một buổi đi thực tế môn viết phóng sự tại Long Hải, Bà Rịa -Vũng Tàu - Ảnh: L.Quỳnh |
Không kén cá chọn canh, cứ phải là dân học chuyên ngành báo chí ra mới làm báo được, nghề báo mở rộng cửa với mọi ngành nghề. Nhưng, những ai có năng khiếu mới trụ lại được.
Theo ông Hiển, trước đây, báo Pháp luật TP.HCM chỉ có 10% phóng viên học báo chí ra. Hiện nay, số này chiếm khoảng 40%, số còn lại tốt nghiệp các trường đại học khác, chủ yếu là luật. Càng về sau, lượng SV báo chí càng nhiều.
Còn ông Nhứt cho biết: trong lực lượng phóng viên Tuổi Trẻ khoảng 90 người hiện nay, chỉ những năm gần đây, đa số mới tốt nghiệp từ ĐH chuyên ngành báo chí.
Không phải SV báo chí nào ra trường cũng làm nghề được.
Các tờ báo cũng tuyển được phóng viên mà không cần qua lớp đào tạo, nhưng số này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Một vài người đã là phóng viên báo khác, sau đó xin về, hoặc được mời về. Như ở Pháp luật TP.HCM, 90% phóng viên, biên tập viên có được là qua thi tuyển và đào tạo.
Theo các chuyên gia trong ngành, khi xã hội thông tin ngày càng phát triển và bùng nổ (mà bùng nổ thường đi với rối loạn), nhu cầu nhân sự trong nghề báo nói riêng và truyền thông nói chung luôn nhiều và cần hơn ở mức chuyên nghiệp.
“Không chỉ cần những điều kiện cơ bản như có năng khiếu/tố chất, lòng yêu nghề, khả năng ngoại ngữ, kĩ năng nghiệp vụ, một phóng viên cũng cần biết tự trang bị cho mình một kiến thức chuyên môn sâu thì mới giỏi được trong nghề” – nhiều tòa soạn báo tư vấn.
|
"Tại sao" và "khiêm tốn" Chọn nghề báo, tức là đã sẵn sàng cho việc di chuyển và sử dụng toàn thời gian, bất kể sáng sớm hay đêm khuya. Sẽ không phải ai cũng chịu được áp lực này. Từng làm báo ở Sài Gòn trước giải phóng, nhà báo Trần Trọng Thức, Thư ký tòa soạn Thời báo Doanh nhân Sài Gòn cho rằng, nhà báo luôn phải thường trực câu hỏi "tại sao" và đầy lòng khiêm tốn. Thực tế, SV học chuyên ngành báo ra sẽ khó chuyển đổi nghề, bởi trong tay không có một chuyên môn cụ thể. Trong khi đó, học những ngành nghề khác, bạn vẫn có cơ hội làm báo được. |
|
"Cứu mình trước khi trời cứu" Ông Hiển cho biết, nhiều cử nhân báo chí viết không xong một cái tin, không làm được đề cương cho bài viết, sự kiện bé tẻo teo cũng viết vài ngàn chữ, không biết hỏi, bố cục một tấm ảnh… Lại cũng có nhiều bạn chọn làm nghề theo kiểu công chức, không hào hứng với thông tin… Để SV báo chí “rành” thêm một chuyên môn sâu ngay khi còn trên ghế nhà trường, ông Thông cho rằng, chương trình giáo dục đại cương cần phải có nhiều “cải cách” thật sự, tăng cường môn học tự chọn, để SV có thể linh động lựa. |
- Lê Quỳnh
Kiến thức xã hội và tay nghề của Sinh viên Báo chí còn rất yếu
Hiện nay nhu cầu tuyển phóng viên của Báo, Đài địa phương cũng rất cao nên cũng góp phần không nhỏ cho các em sv báo chí muốn trở về quê hương công tác. Ở Báo địa phương hàng năm chúng tôi cũng nhận không ít các sv về thực tập và xin làm pv tập sự. Thú thật là cũng theo dõi tôi thấy ngoài một số ít em chịu khó học hỏi và có khiếu, còn đa phần nhiều em chưa ý thức được mình sẽ làm gì và làm thế nào trong nghề báo. Các em viết lẫn lộn giữa thể loại tin và bài. Kiến thức xã hội thì không phân biệt được khi nào gọi là giám đốc, khi nào gọi là chủ nhiệm, chủ tịch... Chưa kể đến việc câu cú viết thì lủng củng. Mặc dù đã được các anh chị đi trước hướng dẫn cũng khá tận tình nhưng cũng phải có thời gian rất lâu các em mới cót hể viết được 1 cái tin ra hồn...Cũng vì thế, tôi mong sao các trường đào tạo khoa báo chí cần đào tạo chuyên sâu hơn cho các em các thể loại báo chí và cho các em viết thực tập tin, bài nhiều hơn. Riêng về các sv cũng cần phải tự trang bị cho mình kiến thức xã hội, kiến thức về bộ máy quản lý hành chính...