- Một năm sau khi mở rộng Hà Nội, giáo dục ở Thủ đô đang bộc lộ những lỗ hổng khó ai tưởng tượng ra. Độ vênh trong điểm tuyển sinh vào lớp 10 của Hà Tây (cũ) và các trường ở Hà Nội (cũ) đã cho thấy rõ điều đó.

"Vét" cả "suýt liệt" mà vẫn chưa đủ 

Điểm thấp nhất để xét vào lớp 10 của Trường THPT Bất Bạt, huyện Ba Vì là môn Toán: 0,5 điểm. Theo Hiệu trưởng Nguyễn Đình Thắng, sở dĩ điểm số thấp kỷ lục mà vẫn đỗ là vì đến giờ này, trường mới nhận được 470 hồ sơ, so với chỉ tiêu 585 HS.

Ông Thắng giải thích tiếp, theo điều tra, trong vùng chỉ có khoảng 450 HS THCS tốt nghiệp lớp 9, chỉ còn 27 HS trượt do điểm quá thấp.

Bà Nguyễn Thị Hoa, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Vân Tảo, huyện Thường Tín buồn bã nói: "Có những HS chưa được 1 điểm thi vẫn phải nhận". Bà Hoa dẫn ví dụ, để có 20 điểm chuẩn chỉ cần Văn, Toán mỗi môn được 1 điểm + THCS 15 điểm + 1 điểm nghề là đủ điều kiện vào lớp 10.

"Thấp đến vậy nhưng số HS đến nhập học vẫn không đủ chỉ tiêu được giao, dù đã mở rộng vùng tuyển sinh trên toàn thành phố", bà Hoa trăn trở.

Như năm trước, HS sẽ được vào cấp 3 hết vì điểm chuẩn là 14,5. Có môn thí sinh chỉ đạt 0,25 điểm, "qua điểm liệt, là được vào trường" - ông Thắng cho biết thêm.

Trường THPT Trần Hưng Đạo (Hà Đông) cũng từng rơi vào tình trạng đó khi chưa sáp nhập. Năm ngoái, điểm chuẩn vào lớp 10 của trường là 12,5 điểm, tức là chỉ cần được 0,25 điểm cũng "vét".

Hiệu trưởng Nghiêm Thị Nguyệt Anh nhận xét, HS cứ tốt nghiệp THCS là 100% vào lớp 10 công lập nên không có sự nỗ lực. Cũng kỳ thi năm trước, trường có 700 thí sinh dự thi, chỉ loại đúng 80 thí sinh bị điểm 0, "còn lại nhận tất".

Năm nay, điểm chuẩn của Trường THPT Trần Hưng Đạo - Hà Đông là 23,5 điểm, dù vẫn còn thiếu khoảng 5% chỉ tiêu và còn khoảng hơn 200 em dưới điểm chuẩn, nhưng nhà trường sẽ không hạ điểm để đảm bảo đầu vào không quá thấp, bà Nguyệt Anh nói rõ.

Trường THPT Đại Cường, huyện Ứng Hòa cũng chỉ tuyển được 7 lớp, trong khi chỉ tiêu là 10 lớp. Giải thích sự thiếu hụt này, Hiệu trưởng Phạm Văn Hoạt cho biết, do trường Lưu Hoàng, Ứng Hòa B ở bên ngoài đã "hứng" hết HS.

Còn trường Đại Cường ở sâu bên trong, cách trung tâm huyện gần 20km nên ít HS tìm tới.

"Khi hạ điểm chuẩn lần 2, cả 3 trường cùng bằng điểm nhau thì HS đến trường tôi rút hồ sơ ầm ầm", ông Hoạt nói.

Khoảng trống khó lấp

Theo Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD-ĐT Hà Nội Nguyễn Thành Kỳ, điểm chuẩn giữa Hà Nội và Hà Tây (cũ) vênh nhau khá cao, thậm chí đến một nửa.

Ông Kỳ phân tích 3 nguyên nhân chính: mặt bằng tốt nghiệp THCS, kỹ năng làm bài và việc thay đổi cách thi.

Đề thi vào lớp 10 ra theo mức độ phân hóa và sát với chuẩn kiến thức kỹ năng chương trình. Tuy nhiên, HS ở khu vực khó khăn chỉ làm được một phần do kiến thức còn hạn chế.

Hơn nữa, theo ông Kỳ, "việc đầu tư cho HS ít được quan tâm ở các khu vực Hà Tây (cũ)". Còn mức độ dành cho HS nội thành hăng hái và quyết liệt hơn.

"Học sinh không biết gì, dạy rất khó", Hiệu trưởng Nguyệt Anh trăn trở.

Nhiều năm trước đây, Hà Tây (cũ) không tổ chức thi vào lớp 10 nên HS tốt nghiệp THCS cứ "thẳng tiến" vào các trường THPT. 2 năm gần đây, tuy có tổ chức thi nhưng cũng theo hình thức 100% tốt nghiệp THCS được vào THPT.

Do đó, HS "mặc định" hiểu rằng: cứ tốt nghiệp cấp 2 là vào cấp 3 nên không cố gắng học. "Chất lượng của THCS chỉ "cốt" có học bạ đẹp mà lơ là việc học thật", bà Nguyệt Anh lý giải.

"Vớt" học sinh cùng lúc "cứu" chất lượng giáo dục

Việc không đủ chỉ tiêu dẫn đến việc các trường cố ép điểm đến mức "chạm sàn" để lấy HS. Kết quả là, chất lượng đầu vào thấp nên các trường cấp 3 dù cố gắng đến mấy cũng khó mà "vực" lại được chất lượng HS.

Theo nhận xét của Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Hoa, Trường THPT Vân Tảo thì đó là "thử thách cho các trường cấp 3". "Chất lượng giáo dục cấp dưới đã tạo lỗ hổng cho HS khi lên cấp trên".

Nhưng ông Bùi Văn Trọng, Hiệu trưởng Trường THPT Ứng Hòa B quan điểm: vẫn nhận hết HS trong khu vực, tạo điều kiện tốt nhất cho con em nhân dân trong vùng đi học. Ông Trọng cho rằng: nếu trượt công lập, HS phải vào tư thục thì đóng góp nặng.

Cô giáo Lê Thị Hà, Trường THPT Quang Trung - Hà Đông trăn trở, không thể "hy sinh" HS thì phải dạy lại. Những năm trước, cô Hà phải dạy ở những lớp đầu thấp, tỷ lệ HS trên trung bình chỉ chiếm 20-30%, còn lại là yếu kém. "Dạy rất vất vả, thậm chí phải dạy lại cả kiến thức của cấp 1, cấp 2 để HS có đủ kiến thức tối thiểu theo được lên cấp 3", cô Hà nói rõ.

Trăn trở như thế nhưng chính bản thân các trường vùng trũng cũng không tự đề xuất được giải pháp hay đề nghị gì với thành phố để khoảng cách được rút ngắn lại trong thời gian tới mà chỉ biết: không thể "hy sinh" HS.

Còn về phía ngành giáo dục thành phố, theo ông Kỳ, cũng chưa có hướng gì cụ thể, ngoài việc tới đây sẽ phân tích điểm của từng trường để tìm nguyên nhân và chỉ đạo hướng khắc phục.
 
Trong số 101 trường, gần 40 trường có phổ điểm chuẩn rải từ 20 - 30 thì công tác giáo dục THCS "chắc chắn có vấn đề". Ông Kỳ cho biết, việc sắp tới của ngành là sẽ so sánh kết quả thi với tỷ lệ xếp loại học lực của HS từng trường THCS để thấy rõ nơi nào làm thực chất, nơi nào chưa. Đồng thời, "sẽ quan tâm chỉ đạo mạnh hơn nữa đối với khối THCS", ông Kỳ nhấn mạnh.

• Bảo Anh