- Sau quá trình học tập, nó đã lập thân, lập nghiệp bằng các nghề khác nhau, ngoại trừ nghề văn. Thế mà, khi đã bước vào cái tuổi thành đạt của một đời người, như một lời nguyền, một cái nghiệp ở đời đã vay, phải trả mà cô giáo nó đã phán truyền, nó lại khởi nghiệp cầm bút…

• “Tối qua đi đâu mà không học bài...?’
• Chuyện nhớ đời về chiếc khăn lau bảng ướt
• ’Hỏi một câu thì dốt trong chốc lát...’
• Cái tát trời giáng và lời chửi thề vô chủ

Trường học của làng gấm hoa

Ảnh: Lê Anh Dũng.

Làng Cẩm nằm giữa lòng sông sông Thu Bồn. Từ thuở xa xôi, chỉ là một cồn bãi, người dân quanh đó, ban đầu đến trồng, tỉa, cào hến và đánh bắt tôm, cá để kiếm ăn.

Dần dần, phù sa mỗi năm tụ lại một nhiều và cao dần lên, để thuận tiện cho việc làm ăn, sinh sống, họ định cư lại đây, rồi sinh con, đẻ cái biến thành làng sau nhiều đời sinh sống. Làng đã nghèo, mỗi năm lại một mùa lũ, hết lũ lớn kéo ra đến lũ nhỏ kéo vào, nhà cửa cả làng phần lớn làm bằng cây tre và lá dừa nước, đây là những loại cây có sẵn trong làng.

Các nền nhà đều được đắp đất cao nhưng không sao tránh được nước vào khi mỗi lần lũ về,. Mỗi năm, làng sống chung với lũ một mùa. Chắc cũng vì thực tế đó, các cụ đặt tên làng là Cẩm, theo nghĩa Hán - Việt có nghĩa là ’gấm", gởi lại khát vọng tương lai cho con cháu biến vùng đất nầy giàu đẹp như gấm, như hoa.

Người lớn cần cù một nắng hai sương vẫn chưa đủ, ban đêm còn đi đánh bắt cá, tôm để kiếm cái ăn, cái mặc, vất vả quanh năm suốt tháng. Được cái , nhà nào cũng lo cho con cháu học hành kiếm cái chữ. Trong hoàn cảnh còn nghèo khó đó, người làng Cẩm đã chung tay, góp sức gầy dựng được một trường tiểu học từ rất sớm, để bầy trẻ có điều kiện đến trường.

Hồi đó, sách giáo khoa không thay đổi xoành xạch như bây giờ, anh học xong để dành lại cho em, cứ vậy mà tiếp tục …

Nó là anh đầu của một gia đình có tám anh em, giữ sách như một gia tài để có cái mà “thừa kế” lại cho đàn em. Nên khi có lũ về ở triền sông, việc đầu tiên là đem tất cả sách vở bỏ vào bao, buộc lại rồi treo lên xà nhà, trước khi bơi ghe đi bắt dế về chơi và vớt củi đem về chụm.

Khi cơn lũ ra, nó lại nới dây buột đưa bao sách trở xuống, đặt lại vào kệ sách. Có những lúc lũ dâng lên cao quá, nó mang bao sách bỏ xuống ghe, cùng cả nhà bơi đến trú tạm ở những nhà cao hơn. Nó là người rất ham đọc sách và quý sách, được quyển nào nó giữ quyển nấy, quyển nào hay nó đọc đi, đọc lại nhiều lần.

Phải chăng, vì thấy nó mê sách, muốn nó có thói quen đọc sách hay vì chẳng có tiền nhiều để mua các thứ khác, ba nó thường cho nó sách, phần lớn là sách cũ mà ông tìm được.

Sự bất nhất của cô giáo dạy văn

Khi nó vào lớp năm, một hôm đến giờ văn cô giáo ra đề “lời tâm sự của một cuốn sách cũ”. Đây là bài văn theo thể nhân hóa được làm ở nhà rồi mang đến lớp nộp. Nó mang tất cả những kỷ niệm, những hình ảnh, nhũng cảm xúc chân thành của nó đối với những quyển sách cũ, gắn liền với quê nhà và hoàn cảnh của nó như máu thịt, rồi chắt lọc và gửi gắm qua lời tự tình của quyển sách cũ thân yêu, xong, đem nộp bài cho cô giáo.

Đến giờ văn cô giáo trả bài cho lớp, bài văn của nó cô giáo giữ lại và đọc cho cả lớp nghe. Cả lớp lặng thinh xúc động và nó là ngưòi xúc động nhất. Đây là lần đầu tiên kể từ khi đi học, nó có giờ văn hạnh phúc nhất. Sau khi đọc xong bài văn, cô gọi lên bảng, nhưng thật bất ngờ, cô làm nó choáng váng khi kết luận:

- Đây không phải bài văn của em, ở tuổi em không thể có cảm xúc như người lớn được, ai làm giúp em bài này?

Ai có thể giúp nó? Ba nó đi làm thợ ở xa, má nó phải chạy chợ từ sáng sớm tinh mơ cho đến tối mịt mới về. Phải vất vả lắm mới nuôi nổi lũ con. Vả lại, cả hai người cũng chỉ tự học để biết đọc, biết viết mà thôi.

Nó chưa có tuổi thơ theo nghĩa đầy đủ, mới học lớp năm nhưng ở nhà nó đã quán xuyến việc gia đình, dạy cho các em học, vườn tược, lợn, gà… Nó đã trở thành người lớn khi tuổi còn con nít. Nghĩ vậy ,nên nó oà khóc, không một lời thanh minh.

Bài văn chưa được chấm điểm, cho đến mấy ngày sau, cô giáo bất ngờ đến thăm nhà nó.

Nó đang cặm cụi sắp xếp những quyển sách cũ, với tâm trạng như muốn chia sẻ lại những những điều gặp trên lớp với chúng. Hôm sau, giờ văn lại đến, cô nói lại với lớp học những cảm nhận khi đến thăm nhà nó. Cô cho những điều nó mô tả trong bài văn rất thực, những xúc cảm như vậy là rất chân thành, “cái gì xuất phát từ trái tim sẽ đi tới trái tim” cô giáo dẫn chứng.

Nó từ trạng thái rất sung sướng đến khổ đau và bây giờ là niềm vui và nỗi buồn lẫn lộn… Cô cho bài văn nó điểm chín và cũng không quên trừ bớt điểm thiếu sạch sẽ, số điểm cao nhất trong cả một thời học tiểu học (thời đó chưa bao giờ thầy cô cho trên điểm chín môn Tập làm văn). Chẳng hiểu lúc đó vì thương cho hoàn cảnh mà động viên cho nó học tập, hay vì lý do nào trong sâu thẳm, cô giáo phán như đinh đóng cột :

- Nếu tiếp tục cố gắng, em sẽ trở thành nhà văn.

Nó còn có bao nhiêu trách nhiệm đối với gia đình, ba má đặt nhiều kì vọng cho đứa con trai đầu lòng.

Má kể rằng, khi đến ngày thôi nôi, bà nội bỏ dưới giường nằm đủ thứ đồ chơi trẻ con, các dụng cụ học tập, dụng cụ thô sơ của một số nghề mộc, nghề nề…, bảo nó bò vào chọn một thứ lấy ra, nó đã chọn cây thước. Má bảo nó sẽ trở thành thầy giáo, ba bảo nó có năng khiếu về kỹ thuật, ông bà bảo sẽ trở thành thầy thông, thầy ký. Bà con, ai có ước vọng gì mà chưa làm được thì gán hết cho nó, nhưng chẳng ai bảo nó trở thành nhà văn, nhà thơ cả.

Hè năm đó, nó là một trong số ít học sinh được chọn đi thi học sinh giỏi toàn tỉnh và thi hết cấp, nó đỗ vào một trường phổ thông trung học công lập trên thị xã. Nó mừng lắm, vì có thể tiếp tục được đi học, nếu không đỗ thì phải học trường tư, nhà nghèo lấy tiền đâu? Những năm học ở trường trung học phổ thông, nó thích các môn khoa học tự nhiên bởi câu: “Toán học là chìa khoá mở cửa tất cả các ngành khoa học”.

Sau quá trình học tập, nó đã lập thân, lập nghiệp bằng các nghề khác nhau, ngoại trừ nghề văn. Thế mà, khi đã bước vào cái tuổi thành đạt của một đời người, như một lời nguyền, một cái nghiệp ở đời đã vay, phải trả mà cô giáo nó đã phán truyền, nó lại khởi nghiệp cầm bút…

• Thuận Tình (Quảng Nam)

*****************

Là giáo viên, đã từng hay đang là học sinh, hoặc là phụ huynh, hẳn bạn đã từng biết tới các tình huống sư phạm. Mời bạn đọc tham gia giới thiệu các tình huống ứng xử sư phạm ấn tượng mà mình đã từng biết, từng trải qua. Các bài viết chọn đăng được hưởng nhuận bút. Mời quý vị gửi bài viết theo địa chỉ email: bangiaoduc@vietnamnet.vn hoặc: Ban Giáo dục, Báo Điện tử VietNamNet, 141, phố Bà Triệu, Hà Nội