Việc khai thác nguồn nước sông Mê Công đang đặt ra những bài toán nhức nhối về điều hoà quyền lợi giữa các quốc gia trên dưới dòng chảy Mê Công.  Hơn lúc nào hết, luật lệ và mối bang giao hoà hảo quốc tế, lương tâm của mỗi dân tộc với toàn nhân loại, trách nhiệm của mỗi quốc gia với cộng đồng thế giới đang lên tiếng...

Bởi vì sông Mê Công là tài nguyên thiên nhiên chung, nguồn sống chung của hàng chục triệu con người, là chiếc nôi văn hoá đa dạng nhất trên thế giới, niềm kiêu hãnh lớn lao của các dân tộc, các quốc gia sống dọc dòng sông mẹ vĩ đại này. 

Sông Mê Công: Thiên nhiên và con người

Lưu vực sông Mê Công trải dài qua lãnh thổ 6 nước Trung quốc, Miến Điện, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Với chiều dài 4.800km và diện tích 795.000 km2, lưu vực sông Mê Công rộng gần bằng nước Pháp và Đức cộng lại. Sông Mê Công bắt nguồn trên vùng núi cao 5000 m của Cao nguyên Tây Tạng, chảy qua 6 vùng địa lý với các đặc điểm cao độ, địa hình và thảm phủ khác nhau.

Nguồn tài nguyên quan trọng và dồi dào nhất của lưu vực Mê Công là nước và đa dạng sinh học. Sự đa dạng sinh học của các loài động thực vật của lưu vực Mê Công chỉ xếp sau lưu vực Amazon ở Nam Mỹ. Dòng chảy của sông Mê Công rất dồi dào nuôi dưỡng vùng đất ngập nước và rừng rộng lớn, vận chuyển và cung cấp vật liệu xây dựng, thuốc và lượng thực và là môi trường sinh sống cho hàng ngàn loài động thực vật. Nguồn thuỷ sản của lưu vực Mê Công rất dồi dào với tổng sản lượng cá đánh bắt hàng năm lên tới 1,45 tỷ đô la Mỹ. Trong lưu vực Mê Công có nhiều khoáng sản như thiếc, đồng, quặng sắt, khí ga tự nhiên, Kali Cacbonat và đá quí.

Vùng hạ lưu vực sông Mê Công thuộc 4 nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam là quê hương của 65 triệu người với trên 100 dân tộc khác nhau sinh sống làm thành một trong những vùng đa dạng văn hoá nhất trên thế giới. Đa số dân cư trong lưu vực là nông dân và ngư dân và đều sống ở mức nghèo. Khoảng 1/3 dân số có thu nhập ít hơn vài đô là một ngày.

Nguồn sống hàng triệu con người

Nông dân trong lưu vực sản xuất một lượng lúa đủ nuôi sống 300 triệu người trong 1 năm. Khoảng 85% dân số trong lưu vực làm nông nghiệp và ngư nghiệp.

Nông dân trong lưu vực Mê Công đã bắt đầu canh tác ruộng nước từ thế kỷ thứ nhất. Ngày nay, hàng ngàn nông dân đã có cơ hội canh tác 2 đến 3 vụ trong một năm trên vùng đất do khoảng 12.500 hệ thống cấp nước tưới. Yếu tố giá cả nông phẩm đã dần dần chuyển người dân từ canh tác lúa sang các cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao hơn.

Lưu vực sông Mê Công là một trong những vùng có sản lượng cá nước ngọt lớn nhất trên thế giới. Trong lưu vực có trên 1300 loài cá sinh sống và chế độ dòng chảy dao động theo mùa đã cung cấp môi trường và thức ăn cho các loài động vật thuỷ sinh của lưu vực. Ước tính người dân trong lưu vực tiêu thụ khoảng nửa triệu tấn cá một năm. Ngành thuỷ sản không chỉ mang lại việc làm và thu nhập cho ngư dân mà còn là còn mang lại việc làm cho hàng ngàn người khác làm các nghề liên quan đến thuỷ sản như sản xuất thức ăn cho cá, làm lưới và công cụ đánh bắt, sửa chữa tàu thuyền…