Trên thị trường hàng Tết trong thời gian qua xuất hiện các loại thực phẩm chứa chất màu độc hại Rhodamin B (hạt dưa, ớt bột… ) và trộn cả vào chất nhuộm thực phẩm thiên nhiên (chi tử) mà nhân dân vẫn dùng để làm đẹp mắt mâm cỗ Tết. Đây là việc làm bất chấp sức khỏe của người dân mà các cơ quan quản lý cần theo dõi chặt chẽ.

Thực phẩm ngày Tết

Rhodamin B thường xuyên bị lạm dụng trong sản xuất thực phẩm tại nước ta

Ngày Tết, người ta thích dùng màu đỏ - màu may mắn -  từ bao lì xì đến câu đối Tết, từ xác pháo (trước đây) đến quần áo trẻ em. Kể cả đĩa hạt dưa để khách đến chơi nhấm nháp.

Lợi dụng điều này, người ta dùng thuốc nhuộm Rhodamin B bị cấm tuyệt đối trong thực phẩm để nhuộm hạt dưa. Thời gian vừa qua, Quản lý thị trường đã phát hiện hạt dưa nhuộm Rhodamin B với số lượng lớn tại nhiều địa phương, nhất là ở miền Nam.

Trên TV ngày 13-1-2010 đưa tin: kiểm tra ớt bột bán ở chợ Đông Ba và An Cựu (Huế) lại phát hiện sự có mặt Rhodamin B (10/11 mẫu), nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ có mặt trong món ăn ngày Tết của các gia đình.

Không chỉ đưa vào thực phẩm, các gian thương còn trộn Rhodamin B vào chất màu thiên nhiên là chi tử, vốn không độc và được phép dùng trong thực phẩm, biến nó trở thành chất màu độc hại.

Do vậy, có lý do để người tiêu dùng cảnh giác bất cứ loại thực phẩm chế biến nào có màu vàng đỏ bán ngoài thị trường (lạp xường, thịt lợn, gà, vịt quay…).

Độc tính của Rhodamin B

Rhodamin B là loại thuốc nhuộm tổng hợp dạng tinh thể, màu nâu đỏ, ánh xanh lá cây, có công thức C₂₈H₃₁ClN₂O₃, dễ hòa tan trong nước, cồn. Khi hòa tan, nó có màu đỏ, phát huỳnh quang ánh xanh lục.

Rhodamin B là một hóa chất có thể gây độc cấp tính và mãn tính. Qua tiếp xúc, nó gây dị ứng hoặc làm mẩn ngứa da, mắt… Qua đường hô hấp nó gây ho, ngứa cổ, khó thở, đau ngực. Qua đường tiêu hóa, nó gây nôn mửa, có hại cho gan và thận, tuy chưa xác định nồng độ tối thiểu cho phép của Rhodamin B.

Nếu tích tụ dần trong cơ thể, nó gây nhiều tác hại đối với gan thận, hệ sinh sản, hệ thần kinh và  là một tác nhân nghi ngờ gây ung thư.

Vài ứng dụng của Rhodamin B

Thuốc nhuộm Rhodamin B

Trong công nghiệp, trước đây người ta dùng Rhodamin B làm thuốc nhuộm lưỡng tính cho len dạ (nhưng dần loại bỏ vì độc tính của nó khi tiếp xúc với da). Trong phòng thí nghiệm, nó làm chất nhuộm một số vi khuẩn, tiêu bản để nghiên cứu. Ngoài ra người ta cũng dùng Rhodamin B để phát hiện đường đi của những mạch nước ngầm, hướng và tốc độ của dòng chảy (song nếu hàm lượng cao sẽ ảnh hưởng đối với môi trường và đời sống thủy sinh vật).

Rhodamin B không được phép dùng với bất kỳ hàm lượng nào để làm chất màu thực phẩm vì độc tính cao của nó đối với sức khỏe con người..

Vì thế, nhiều nước quy định các sản phẩm nào có dùng Rhodamin B phải ghi trên nhãn.

Việc dùng Rhodamin B ở nước ta cần đưa vào danh sách các chất cấm dùng trong thực phẩm để có quy định xử phạt các nhà sản xuất phạm luật.