- Dự đoán đúng 5 trận đấu liên tiếp tại World Cup có sự tham gia của đội Đức, giờ đây, cả thế giới đang xôn xao về khả năng "tiên tri" tuyệt vời của chú bạch tuộc tên Paul. Thế nhưng, liệu Paul có thực sự có khả năng đặc biệt hay đơn giản đây chỉ là trò đùa tinh nghịch của con người?

Câu chuyện làm cả thế giới xôn xao

Chú bạch tuộc Paul đang làm cả thế giới xôn xao vì khả năng tiên đoán đặc biệt của mình. Ảnh: Mirror.

Trong số những câu chuyện vui những ngày World Cup, có một câu chuyện ở cửa miệng nhiều người: Một chú bạch tuộc tên Paul ở bể cá "Cuộc sống Biển khơi", tại Oberhausen đoán trúng phóc 5 trận cầu có đội tuyển Đức tham gia, dù thua hay thắng. Khi theo dõi những trận tranh hùng của cỗ xe tăng Đức, ngoài việc xem đội tuyển này thua hay thắng, người ta còn muốn xem dự đoán của Paul là đứng hay sai.

Thực ra, Paul đã từng là nhà tiên tri từ 2 năm trước. Trong giải Champiomship châu Âu, Paul đoán trúng 80% các trận đấu.

Các Thuỷ cung khác nuôi bạch tuộc cũng mang thử, những chẳng ai đoàn trúng như Paul. Thậm chí, một nhân vật được coi là thông minh hơn bạch tuộc là cá heo cũng trổ tài dự đoán của mình song cũng đều trật lấc.

Chỉ có Paul và Paul thôi.

Bạch tuộc có thật thông minh?

Bạch tuộc vốn thông minh là sự thật. Điều này được nói đến nhiều trong các tài liệu. Xin kể vài câu chuyện:

... Một hôm các công nhân Thuỷ cung Saint Monica Pire ở California thấy 750 lít nước biển trong bể nuôi bạch tuộc rò rỉ ra ngoài. Họ tìm ra ngay thủ phạm: chú bạch tuộc đốm xanh đang loay hoay “sửa chữa” chiếc van hồi lưu. Thì ra bể phải có van để luân chuyển nước qua nơi sục không khí, mà hôm ấy người phụ trách quên bật điện. Bạch tuộc ta khó thở, bức xúc quá, bèn tự mình mày mò sửa van, vì biết nguyên nhân của trục trặc là ở đó.

Người ta từng biết đến nhiều câu chuyện vể sự thông minh của loài bạch tuộc. Ảnh: teachercafe.com.

... Người ta thả vào bể bạch tuộc một số bình gốm đậy kín, nắp có ren vặn hẳn hoi, trong đó chỉ một bình có con cua bên trong. Vậy mà bạch tuộc phát hiện, ung dung vặn nắp, rồi thò “tay” và bắt cua chén ngon lành.

... Thuyền câu cua tại Na Uy thường bị bạch tuộc từ dưới biển bò vào khoang chứa cua chén đẫy rồi lại chuồn xuống biển, đỡ mất sức lao động lại được chọn những chú của béo và chắc nhất.

... Bà Jennifer Mather đã 34 năm nghiên cứu bạch tuộc kể: Một lần bà thả một chiếc vỏ lọ đựng thuốc bé vào bể có hai chú bạch thuộc. Đùa nhau, hai chú bày trò “tung bóng”. Một chú phun nước, đẩy chiếc lọ rỗng vọt lên khỏi mặt nước. Chú kia cũng phun nước đẩy lọ trả lại. Cứ thế, chúng đùa đến 20 lần.

Các nhà khoa học đã kết luận: Bạch tuộc là loài vật thông minh số 1 trong thế giới động vật không xương sống và thứ hai trong số cư dân dưới đại dương, chỉ sau cá heo. Bạch tuộc có trí nhớ và tạo được phản xạ có điều kiện nên “dạy dỗ” được. Nếu “có học”, bạch tuộc có thể thông minh ngang với loài chó

Thử lý giải khả năng tiên tri của Paul

Liệu chàng Paul có hiểu trên hành tinh đang diễn ra một cuộc chơi lớn, tên gọi World Cup có hàng tỷ người theo dõi với các luật lệ không đơn giản của trò chơi này không?

Chàng ta có chứng kiến những trận cầu, phân tích thực lực của các đội để đánh giá hơn kém đội Đức (mà đội giỏi hơn chưa chắc đã thắng, đội yếu hơn chưa chắc đã thua) không. Chàng ta có biết tính những xác suất về tâm lý gây bất lợi cho đội Đức và đối thủ của họ không?

Hay Paul có “giác quan thứ sáu” để linh cảm những chuyện thuộc về tương lai, không phụ thuộc vào ý chí của con người?

Chắc chắn những câu hỏi trên đều có câu trả lời là “không". Và nếu khẳng định là không thì cũng có nghĩa là khả năng dự đoán phi thường của Paul rất có thể là một trò đùa tinh nghịch (hoặc nói một cách nặng nề, có thể gọi là một sự bịp bợm) nào đó của con người.

Theo những tài liệu khoa học, bạch tuộc là loài có các giác quan đặc biệt nhạy bén.

Tuy nhiên, khả năng tiên tri của Paul có thể chỉ là một trò đùa tinh nghịch của chính con người. Ảnh: Internet.

Về thị giác, mắt bạch tuộc được cấu tạo rất giống mắt người, đều có thuỷ tinh thể để đưa ảnh lên võng mạc, song hơn mắt người ở chỗ nó có thể nhận biết được ánh sáng phân cực mà mắt người thì không.

Tám “cánh tay” của bạch tuộc là cơ quan xúc giác ưu việt hơn con người bởi ngoài cảm nhận nóng lạnh, bề mặt vật tiếp xúc, chúng còn có chức năng của vị giác, tương ứng với cái lưỡi ở con người, phân biệt được các hoá chất mà chúng tiếp xúc. Đã thế, trên chúng còn có tế bào thăng bằng (statocyst) giống như cơ quan cảm nhận trọng trường ở tai trong con người, giúp chúng nhận biết hướng lên và xuống để điều chỉnh chuyển động.

Khứu giác của bạch tuộc cảm nhận được mùi một cách tinh tế và nhiều khi dựa vào khứu giác để săn mồi.

Phải chăng đựa trên những hiểu biết về tính chất của bạch tuộc, chính con người đã điều khiển bạch tuộc “tiên đoán” đội thắng thua trong những trận cầu tại World cup có đội tuyển Đức tham gia.

Chẳng hạn với sự huấn luyện, bạch tuộc biết tìm đến màu cờ của đội Đức theo ý của người điều khiển? Có thể dùng ánh sáng phân cực bạch tuộc cảm nhận được mà người thì không làm ám hiệu cho bạch tuộc đi về một hướng nào đó?

Và cũng rất có thể dựa vào những thói quen về vị giác của bạch tuộc để hướng nó bò tới chiếc bình tượng trưng cho đội này đội khác bằng cách bổ sung một chút xíu mùi thức ăn yêu thích của chúng.

Chẳng hạn muốn bạch tuộc chọn đội Đức thắng, dung dịch đựng trong bình cắm cờ Đức thoang thoảng mùi vị của món ăn mà bạch tuộc rất mê, trong khi chiếc bình thượng trưng cho đối thủ của Đức đựng một hoá chất nào đó bạch tuộc rất ghét.

Nếu như yêu cầu cao hơn một chút, chàng phù thuỷ Paul dự đoán được cả tỷ số thì hẳn nhiều người sẽ tâm phục khẩu phục bội phần. Mà cũng biết đâu, nó vẫn có thể đoán trúng khi được sự “xi nhan” của người điều khiển.

Và nếu những suy đoán trên có thể xảy ra thì rõ ràng người được tất cả khán giả cúi đầu khâm phục và dân cá độ tôn làm tổ sư chính là người điều khiển bạch tuộc. Đó mới thật là nhà tiên tri thiên tài.

• Tuấn Hà