Các hãng hàng không đôi khi từ chối một số hành khách. Người có bệnh thần kinh - tâm thần, bệnh về máu, bệnh tim mạch, bệnh nhân sau mổ và các thai phụ có thể gặp nguy hiểm trong môi trường thiếu oxy trên các chuyến bay.

Không đi máy bay khi có dấu hiệu bệnh hoặc chấn thương.

Năm 1982, Hiệp hội vận chuyển hàng không Mỹ (ATAA) và Hiệp hội Y học Mỹ (AMA) đã thống nhất danh sách các bệnh tật mà người mắc không được phép hoặc nên hạn chế đi trên các chuyến bay thương mại (chứ không phải các chuyến bay y tế). Danh sách này bao gồm:

Các bệnh tim mạch

- Suy tim mất bù: Các bệnh nhân suy tim nặng không nên đi máy bay, mà nên đợi cho đến khi được điều trị tốt, suy tim bớt đi hoặc ổn định, trừ khi được bố trí ngồi ở khoang có điều hòa ổn áp và có phương tiện đảm bảo cung cấp oxy 100% trong suốt thời gian bay.
- Các bệnh nhân có bệnh van tim: Nếu bay ở độ cao trên 2.400-2.800m cũng đòi hỏi phải được ngồi ở khoang có điều hòa ổn áp và cung cấp đủ oxy.
- Nhồi máu cơ tim: Các bệnh nhân không nên đi máy bay trong vòng 6 tuần đầu tiên sau khi bị nhồi máu cơ tim (giai đoạn hồi phục). Còn những bệnh nhân đã hồi phục và ổn định, tự đi lại được thì có thể đi máy bay như người bình thường.
- Ðau thắt ngực (do thiếu máu cơ tim): Những người bị đau thắt ngực hoặc đau thắt ngực không ổn định được khuyên nên sử dụng phương tiện vận chuyển khác. Còn những người bị đau thắt ngực nhẹ hoặc vừa thì có thể được phép đi máy bay nhưng tốt nhất nên ở trong các khoang có điều hòa ổn áp và có oxy.
- Những bệnh nhân mắc các bệnh sau đây không được phép đi máy bay: Mới bị tắc mạch máu (dưới 4 tuần) hoặc có tiền sử dễ bị tắc mạch, mới bị tai biến mạch máu não (dưới 2 tuần), tăng huyết áp nặng.

Các bệnh đường hô hấp

- Bệnh của hầu họng: Những bệnh nhân bị viêm xoang dị dứng hoặc viêm xoang nhiễm khuẩn có nguy cơ cao bị viêm tai do áp suất khí cao (viêm tai do khí áp - Aerotitis) khi bay cao. Ðể ngăn ngừa, tốt nhất bệnh nhân cần được điều trị chống viêm nhiễm và giảm phù nề thật tốt trước đó. Ngoài ra nhai kẹo cao su khi ở trên máy bay cũng có tác dụng tốt.

- Hen phế quản: Trừ những bệnh nhân hen nhẹ, còn những bệnh nhân bị hen nặng hoặc hen ác tính sẽ không được phép đi máy bay.
- Lao phổi: Nghiêm cấm đi máy bay đối với tất cả những bệnh nhân lao phổi đang tiến triển, có nguy cơ lây nhiễm cho người xung quanh hoặc có biến chứng tràn khí màng phổi.
- Những người có các bệnh hô hấp sau không nên đi máy bay: Có các nang (hay kén khí) bẩm sinh trong phổi do nguy cơ gây vỡ các nang này, đang bị khó thở tím tái hoặc đang bị viêm phổi.
- Các trường hợp có bệnh hô hấp khác cần được đo chức năng hô hấp để đánh giá và quyết định cho từng trường hợp.

Các bệnh về máu

- Những người bị thiếu máu nặng (hồng cầu dưới 3 triệu/ml hoặc huyết sắc tố dưới 80g/l) không nên đi máy bay.
- Các bệnh nhân mắc bệnh có nguy cơ rất cao gây chảy máu như bệnh hay chảy máu (hemophilia), bệnh ung thư máu không được phép đi trên những chuyến bay thương mại.

Bệnh nhân sau phẫu thuật

- Những người sau khi được phẫu thuật vùng bụng ít nhất 10 ngày hoặc sau phẫu thuật lồng ngực ít nhất 20 ngày, vết mổ đã liền hoàn toàn và không còn bất cứ một ống dẫn lưu nào mới được phép đi máy bay.
- Các bệnh nhân bị chấn thương vùng mắt hoặc mới phẫu thuật mắt cần được ngồi ở khoang có điều hòa ổn áp và oxy hỗ trợ để tránh làm võng mạc bị tổn thương do thiếu oxy hoặc do tăng áp lực trong hốc mắt.
- Những người mới được phẫu thuật tai giữa cũng không nên đi máy bay.
- Những người bị thoát vị bẹn lớn nếu không có băng đai bụng thì không nên đi trên các chuyến bay không có điều hòa ổn áp, vì có nguy cơ rất cao bị thoát vị nghẹt gây hoại tử ruột.

Các bệnh thần kinh - tâm thần

- Bệnh nhân động kinh nếu được điều trị tốt, không còn cơn co giật thì được phép đi trên những chuyến bay ở độ cao không quá 6.800m.
- Các bệnh nhân tâm thần hoặc loạn thần, kích động không được phép đi trên những chuyến bay thường kỳ, ngay cả khi có nhân viên y tế đi kèm. Với những người quá lo lắng, cần được cho uống thuốc ngủ hoặc thuốc an thần trước và trong thời gian trên máy bay.
- Tất cả những người mới bị chấn thương sọ não, mới phẫu thuật sọ não hoặc có u não đều không nên đi máy bay.

Phụ nữ có thai

Các thai phụ được phép đi máy bay như người bình thường trong vòng 8 tháng đầu, trừ những người có tiền sử hay bị sinh non hoặc sẩy thai. Khuyến cáo các phụ nữ có thai tháng thứ 9 không nên đi máy bay, trường hợp thật cần thiết phải được sự đồng ý của bác sĩ sản khoa. Trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi không nên đi trên các chuyến bay có độ cao lớn và thời gian bay dài.

Lưu ý

- Không nên vận chuyển trên những chuyến bay không phải là chuyến bay y tế. Các bệnh nhân phải truyền dịch đường tĩnh mạch liên tục hoặc cần có các phương tiện, máy móc hỗ trợ đặc biệt để duy trì các chức năng sống.

- Nhìn chung, những chuyến bay kéo dài làm tăng nguy cơ bị thuyên tắc các tĩnh mạch sâu. Các biện pháp phòng ngừa chủ động đơn giản bao gồm: Bỏ thuốc lá và không uống rượu, vận động 2 chân tại chỗ hoặc đi bộ ngắn trong khoang hành khách. Một số người cần uống thuốc chống đông máu.

- Trong tất cả các trường hợp, nếu nghi ngờ mình có bệnh và có thể bị ảnh hưởng khi đi máy bay (nhất là những chuyến bay xa, kéo dài) thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc các chuyên gia y tế hàng không. Tuy nhiên với sự phát triển mạnh mẽ trên cả lĩnh vực hàng không và y học, những bệnh nhân mắc các bệnh trên hy vọng sẽ có nhiều cơ hội được di chuyển bằng máy bay như những người bình thường.

- Việc quyết định những người nào không thể hoặc không nên đi máy bay không chỉ phụ thuộc vào loại bệnh, mức độ nặng nhẹ của bệnh mà còn phụ thuộc vào thời gian chuyến bay, độ cao, sự sẵn có các phương tiện y tế, khả năng cung cấp oxy cũng như sự có mặt hay không của các nhân viên y tế trên chuyến bay.

Ths. Nguyễn Quang Bảy, Sức khoẻ & Đời sống