Nhiều công trình khoa học kết luận, thói quen ăn uống tạo điều kiện cho ung thư phát triển hoặc đẩy lùi sự tạo sinh khối ung thư. Các nhà nghiên cứu đã liệt kê những thức không nên ăn, hạn chế ăn và thực phẩm nên ăn, ăn nhiều.

Ăn thịt nướng cháy rất dễ bị ung thư.

Thức ăn nguy hiểm

Trước hết là không nên ăn những thực phẩm mốc. Có một số loài nấm mốc tiết ra độc tố, đặc biệt là mốc Aspergillus flavus sản sinh độc tố aflatoxin cực kỳ nguy hiểm - là một trong những chất gây ung thư gan mạnh nhất qua đường miệng.

Không ăn các loại thịt nướng, vì khi nướng ở nhiệt độ khoảng 250^oC, lớp mỡ trên thịt rơi xuống lửa than sẽ bị đốt cháy, tạo ra benzopyren (chất có khả năng gây ung thư) bám trên bề mặt thịt. Ngoài ra, chỗ thịt nướng bị cháy cạnh cũng dễ tạo ra độc chất gây ung thư.

Dầu mỡ rán trong điều kiện nhiệt độ càng cao càng tạo thêm nhiều chất hóa học mới, trong đó có những chất có khả năng gây ung thư - vì vậy không nên ăn dầu mỡ rán đi rán lại nhiều lần. Xoong chảo xào, rán xong nếu không rửa sạch, dầu mỡ còn bám lại qua lần đun nấu sau cũng dễ tạo sinh chất gây ung thư.

Các chất nitrat, nitrit thường có trong những chất bảo quản thịt, cá và thực phẩm chế biến, nếu ăn phải nhiều cũng dễ gây ung thư dạ dày, thực quản. Các thực phẩm ướp muối hay ngâm muối (như cá muối, dưa cà muối, nhất là dưa khú...) thường có hàm lượng nitrosamin cao có liên quan đến ung thư vòm mũi họng, ung thư dạ dày...

Trong khuyến cáo phòng ngừa bệnh ung thư, Tổ chức Y tế Thế giới cũng khuyên không ăn uống những thực phẩm đã nhiễm nấm mốc hay thực phẩm chế biến từ nguyên liệu bị mốc, không ăn nhiều những loại thực phẩm ướp muối, phơi khô hoặc hun khói; tránh ăn rau quả bị nhiễm hóa chất trừ sâu...

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn quá nhiều mỡ và thịt động vật, cung cấp quá nhiều calo cũng là mầm mống dễ hình thành các ung thư ở đường tiêu hóa. Tỷ lệ phụ nữ mắc ung thư vú cũng thường tăng theo mức tiêu thụ mỡ, phụ nữ sau mãn kinh nếu béo phì thường dễ bị ung thư tuyến vú hơn những phụ nữ gầy.

Ăn quá nhiều đường kính cũng có thể kích thích tụy, tuyến vú, dễ làm phát sinh khối ung thư. Uống một ít rượu vang đỏ (rượu từ nho đỏ) trong bữa ăn có tác dụng tốt, nhưng nếu lạm dụng, uống quá nhiều bia rượu sẽ dễ gây xơ gan, dẫn đến ung thư gan.

Nếu nghiện rượu kèm thêm nghiện thuốc lào, thuốc lá lại càng dễ mắc ung thư vì khói thuốc chứa rất nhiều hóa chất độc hại gây ung thư (người nghiện thuốc lá có nguy cơ ung thư phổi cao gấp 10 lần so với người bình thường).

Phòng chống ung thư bằng rau quả, đậu đỗ

Rau quả, đậu đỗ là các thức ăn có tác dụng đặc biệt tốt trong việc phòng chống ung thư; điều này đã được nhiều công trình nghiên cứu khoa học chứng minh. Rất nhiều hóa chất thực vật là những chất có tiềm năng chống ung thư bao gồm lycopen (có trong cà chua và dưa hấu), quercetin (trong hành tây), ajoene (trong tỏi), indoles (trong các họ rau cải), coumarin (trong các quả họ chanh)...

Ung thư phát triển qua 3 giai đoạn, ở giai đoạn nào nó cũng bị một số hóa chất thực vật, đặc biệt là của rau quả, đậu đỗ chống phá. Trong giai đoạn đầu tiên, hoạt động của oxy trong cơ thể qua quá trình oxy hóa chuyển thức ăn thành năng lượng đã sản sinh ra các gốc tự do (loại chất có hại) gây thương tổn các tế bào, khiến chúng phát triển bất thường. Việc ăn hàng ngày một số rau quả giàu chất chống oxy hóa (các vitamin C, E, beta caroten...) có thể vô hiệu hóa các gốc tự do.

Ngoài ra, chất sulforaphone (có nhiều ở súp-lơ xanh) cũng có khả năng kích thích tế bào sản xuất những yếu tố với tác dụng kịp thời ngăn chặn khối u trước khi nó có nguy cơ nhen nhóm. Ở giai đoạn bắt đầu hình thành những tế bào ung thư, nó sẽ phát triển nhanh nếu như các hệ thống miễn dịch bị phá vỡ. Lúc này isoflavon (có trong nhiều loại rau quả, đặc biệt là đậu nành) sẽ ức chế sự phát triển men của tế bào ác tính (tế bào ung thư cần tăng một số enzym để phát triển mạnh), do đó hạn chế được sự hình thành các tế bào ung thư và không cho chúng phát triển.

Khi ung thư đã thành khối u - các khối ung thư muốn phát triển phải tạo nhiều mạch máu mới để đưa những chất sinh dưỡng và oxy đến nuôi nó. Lúc này genistein (có nhiều trong đậu nành) có khả năng hạn chế sự hình thành các mao mạch mới của khối u. Một số nghiên cứu thì cho rằng trong tỏi có một hợp chất là diallyl disulfide cũng có tác dụng ngăn những mạch máu mới của khối ung thư và làm tiêu nó đi.

Các hóa chất thực vật như glucosinolare (có trong các loại rau thuộc họ bắp cải), saponin (có nhiều ở các loại đậu đỗ...) và nhiều hóa chất thực vật khác có hoạt tính sinh học mạnh đã tạo ra hương thơm, màu sắc và sức chống bệnh tự nhiên của thực vật nói chung và rau quả nói riêng, trong đó nhiều chất có khả năng phòng chống ung thư mạnh mẽ.

Tác dụng của chất xơ

Sẽ thiếu sót nếu không nói tới một đặc tính của rau quả, ngũ cốc, tuy hoàn toàn mang tính cơ học nhưng lại có tác dụng tốt trong việc phòng chống ung thư, đó là chất xơ. Nó bao gồm những thành phần không thể tiêu hóa trong thức ăn thực vật.

Tuy chất xơ không tiêu hóa được, nhưng nó thúc đẩy nhanh sự lưu thông ống tiêu hóa, làm giảm thời gian tiếp xúc của các chất gây ung thư với niêm mạc ruột. Ngoài ra chất xơ còn có thể gắn kết và cố định những yếu tố gây ung thư để bài xuất theo phân ra ngoài cơ thể. Như vậy chất xơ, với thành phần cấu tạo tưởng như vô ích (không tiêu hóa được) đã góp phần quan trọng bảo vệ niêm mạc ruột và cơ thể trong việc phòng chống ung thư. Vì vậy ngày nay, các nhà y học thường khuyến cáo chúng ta nên ăn nhiều chất xơ, có trong các loại rau tươi, quả chín và hạt ngũ cốc.

BS. Vũ Hướng Văn, Sức khoẻ & Đời sống