Phụ nữ trong cuộc chiến chống AIDS

Theo một báo cáo mới đây của Liên hiệp quốc (LHQ), toàn thế giới phải đẩy mạnh vai trò của phụ nữ để có thể chiến thắng trong cuộc chiến chống AIDS.

Phụ nữ và trẻ em gái trong những nước phát triển ngày càng trở thành nạn nhân chính của đại dịch AIDS, do những biện pháp quan hệ tình dục an toàn không phát huy nhiều đối với những đối tượng này, những người không có quyền từ chối tình dục hoặc yêu cầu bạn tình sử dụng bao cao su.

Theo bản báo cáo mới nhất về HIV toàn cầu do Chương trình phối hợp về HIV/AIDS của LHQ(UNAIDS) www.unaids.org/ đưa ra, những bất công mà phụ nữ phải gánh chịu, từ nghèo đói đến học hành, bị hãm hiếp và từ chối quyền thừa kế và tài sản, là một cản trở lớn trong việc chống lại virut HIV. Người ta vẫn thường khuyên rằng vấn đề chủ chốt của phòng chống HIV là chỉ quan hệ tình dục khi đã kết hôn, chung thuỷ và sử dụng bao cao su. Tuy nhiên, theo TS Kathleen Cravero, phó giám đốc điều hành UNAIDS, phụ nữ đóng vai trò lớn trong cuộc chiến chống AIDS. LHQ nhận thấy trong hầu hết các vùng trên thế giới, phụ nữ không có quyền về kinh tế và xã hội hay quyết định cuộc sống của mình để áp dụng biện pháp phòng chống AIDS. Vì vậy, chiến lược phòng chống AIDS phải tập trung vào yếu tố là phụ nữ được quyền quyết định và chủ động trong cuộc sống.

Không thể chống lại AIDS nếu thiếu sự đóng góp tích cực của phụ nữ. Trong ảnh: Một phụ nữ đang bế con (ảnh mang tính minh họa).

Trong khi đó, nạn bạo hành khiến nạn dịch AIDS tăng nhanh trong những nước đang phát triển khi mà phụ nữ không được quyền từ chối quan hệ tình dục hay yêu cầu bạn tình sử dụng bao cao su. Đối với hàng triệu phụ nữ, tình dục là đồng tiền duy nhất của họ. Theo báo cáo của UNAIDS, sự thật là cán cân quyền lực nghiêng về nam giới đã làm tăng nạn dịch AIDS. Điều này không dễ chấm dứt hoặc thay đổi, nhưng chỉ khi đó chúng ta mới có thể thành công trong cuộc chiến chống đại dịch AIDS.

Gần 50% trong số 39,4 triệu người nhiễm HIV trên thế giới là phụ nữ. Số liệu chi tiết có tại http://www.vnn.vn/khoahoc/suckhoe/2004/11/348720/. Ở những nơi mà dịch AIDS hoành hành đã lâu, tỷ lệ phụ nữ nhiễm bệnh nhiều hơn nam giới, còn ở những nơi mới phát triển nạn dịch AIDS, tỷ lệ phụ nữ mới nhiễm bệnh nhiều hơn nam giới và tỷ lệ này ngày càng tăng. Điều này là do cấu tạo cơ thể, phụ nữ dễ bị nhiễm HIV qua quan hệ tình dục hơn là đàn ông. Mặt khác, tỷ lệ phụ nữ nhiễm HIV/AIDS cao cũng bởi vì virut được lan truyền từ gái mại dâm.

20 năm trước đây, khoảng 90% trường hợp truyền HIV ở Thái Lan là giữa đối tượng mua và bán dâm. Hiện nay, một nửa trường hợp nhiễm HIV là ở những người vợ có chồng đi quan hệ tình dục với gái mại dâm.

Ở nhiều nơi trên thế giới, chế độ hôn nhân áp đặt và chế độ một vợ một chồng truyền thống cũng không đủ để bảo vệ phụ nữ phòng chống AIDS do họ không được quyền từ chối tình dục. Nghiên cứu cho thấy ở nhiều nơi, kết hôn có nghĩa là nguy cơ lây nhiễm HIV tăng. Theo nghiên cứu tiến hành với thiếu nữ tại Kenya, Zambia và Uganda, mức độ lây nhiễm HIV cao hơn 10% so với những cô gái cũng có quan hệ tình dục song không kết hôn.

Phụ nữ đã kết hôn ở một số nước châu Phi có nguy cơ bị lây nhiễm HIV lớn hơn nhiều so với những người chưa kết hôn do phụ nữ trẻ thường lấy những người đàn ông lớn tuổi để đảm bảo tài chính và những người đàn ông này thì đã từng trải trong quan hệ tình dục. Do đó, có nhiều phụ nữ bị lây nhiễm HIV hơn.

Tổ chức nhân quyền Amnesty International www.amnesty.org/ có trụ sở tại London cũng đưa ra  báo cáo nhận định bạo dâm cộng với hệ thống y tế nghèo nàn ở một số nước như Cộng hoà Congo khiến phụ nữ có nhiều nguy cơ lây HIV. Có mối liên hệ giữa sự lây nhiễm HIV/AIDS tăng nhanh và nạn bạo dâm, Amnesty International nhấn mạnh. Những quan niệm hủ tục như cắt bỏ âm đạo, tục nối dây (người đàn bà goá chồng phải lấy lại chồng là một trong số các anh em của người chồng quá cố), tảo hôn và chế độ hôn nhân  làm tăng nguy cơ lây virut HIV ở phụ nữ. Một số phụ nữ không dám tìm tư vấn y tế sau khi bị cưỡng hiếp do sợ bị cộng đồng ruồng bỏ.

Một tin đáng mừng là lây nhiễm HIV ở thai phụ châu Phi đã giảm chút ít, tuy vẫn giữ ổn định ở Trung và Tây Phi. Do đó, tỷ lệ lây nhiễm HIV ở châu Phi là 7,4% ở người lớn năm 2004 (tỷ lệ năm 2003 là 7,3%).

• Minh Thương (Theo AP/Reuters)