Wilbur Wright (1867-1912) và Orville Wright (1871 - 1948) là con của giám mục Milton Wright. Họ được sinh ra tại một nông trường nhỏ gần Millville, bang Indiana, Mỹ. Con đường sự nghiệp và giáo dục của hai anh em này giống nhau tới mức mặc dù Orville sống lâu hơn Wilbur 36 năm song họ luôn được đề cập tới cùng nhau. Cả hai đều học tới bậc trung học song không lấy được bằng tốt nghiệp. Nguyên nhân là do Wilbur bỏ lỡ lễ phát bằng do gia đình chuyển nơi ở và Orville nghiên cứu các môn học đặc biệt chứ không phải giáo trình bình thường ở năm trung học thứ hai.

Từ xe đạp tới... tàu lượn

Sau khi rời trường trung học, Orville xây dựng và điều hành một xưởng in. Hai anh em xuất bản một tờ tuần báo và Wilbur làm biên tập. Orville đã từng là nhà vô địch đua xe đạp. Năm 1892, họ mở một cửa hàng bán và cho thuê xe. Không lâu sau, chính họ bắt đầu chế tạo loại phương tiện này và mở Công ty Wright Cycle tại Dayton, Ohio. Vào năm 1896, anh em nhà Wright quan tâm tới bay. Ở thời điểm đó, bay có nghĩa là lượn. Họ đọc mọi thứ có thể tìm thấy về đề tài này. Với những kiến thức mới, hai anh em đã chế tạo và thử nghiệm chiếc tàu lượn đầu tiên của họ gần Kitty Hawk, bắc Carolina, vào năm 1900, và thử nghiệm chiếc thứ hai vào năm 1901. Sở dĩ họ chọn làng chài này bởi gió đều tại đây sẽ giúp họ bay lên không trung và bãi biễn nhiều cát sẽ làm đệm cho những lần hạ cánh.

Trong những năm trước khi tiến hành chuyến bay đầu tiên, anh em nhà Wright đã tiến hành thành công gần 1.000 chuyến bay bằng tàu lượn trước khi cảm thấy sẵn sàng chế tạo một chiếc máy bay có động cơ. Do các nhà sản xuất ôtô lúc đó không thể cung cấp động cơ đủ nhẹ và mạnh nên hai anh em quyết định tự chế tạo động cơ máy bay. Điều quan trọng khác là sau 4 năm, Orville và Wilbur Wright cuối cùng cũng đã sẵn sàng thử nghiệm chiếc máy bay có động cơ đầu tiên mang tên Wright Flyer. Nhiều đặc điểm của máy bay mà hai anh em thiết kế vẫn được sử dụng trong nhiều loại máy bay ngày nay. Vào buổi sáng ngày 17/12/1903, họ đứng trên bãi biển ở Kitty Hawk, bắc Carolina và tung đồng xu để quyết định ai trong số hai anh em là người đầu tiên thử nghiệm chiếc máy bay này. Số phận đã lựa chọn Orville.

Khai sinh ngành hàng không thế giới

Chuyến bay đầu tiên này chỉ kéo dài 12 giây với quãng đường 37m song là chuyến bay có người lái, sử dụng động cơ đầu tiên trên thế giới. Trong ngày hôm đó, hai anh em thay phiên nhau điều khiển máy bay và họ đã thực hiện nhiều chuyến bay thành công. Chuyến bay dài nhất là 59s với quãng đường bay 260m. Tuy nhiên, anh em nhà Wright có lẽ không biết phát minh của họ sẽ làm thay đổi thế giới nhiều như thế nào. Kỷ nguyên hàng không đã bắt đầu.

Sự thật là anh em nhà Wright đã giấu kín phát minh của họ, lui về cửa hàng xe đạp ở Dayton, không thích làm cho mọi người chú ý tới kỳ tích mang tính lịch sử mà họ đã đạt được. Do lo ngại phát minh có thể bị người khác đánh cắp nếu họ chứng kiến chuyến bay thử đầu tiên, hai anh em nghĩ tới việc xin cấp bằng sáng chế cho Wright Flyer. Trong 5 năm tiếp theo, anh em nhà Wright hiếm khi bay và nếu có những chuyến bay đó chỉ dành cho chính họ chứ không phải tại các cuộc trình diễn trước công chúng.

Trong khi Orville và Wilbur tự cô lập bản thân thì các phi công khác bắt đầu say mê với bầu trời và thành tích của họ được báo chí đưa tin rộng rãi. Alberto Santos-Dumont người Brazil xuất hiện trên các trang đầu của nhiều tờ báo châu Âu với chuyến bay ngắn ngủi vào năm 1906 tại Pháp. Vào ngày 4/7/1908, Glenn Curtiss người Mỹ giành cúp bạc James Gordon Bennett tại Reims với tư cách là người bay nhanh nhất và sự hoan nghênh của công chúng Mỹ khi bay được 1km trên chiếc máy bay June Bug. Sự ca ngợi mà công chúng và báo chí dành cho những phi công này như một chiếc gai nhọn đâm vào sườn anh em nhà Wright, người đã bay xa hơn và cao hơn nhiều so với tất cả các phi công nói trên.

Hoài nghi và thán phục

Ngay khi được cấp bằng sáng chế, anh em nhà Wright cảm thấy yên tâm để chứng minh với thế giới rằng họ là những người mở đường thực sự của ngành hàng không. Nơi họ chọn là Pháp. Tại đây, họ làm cho giới hàng không châu Âu sửng sốt.

Vào thời điểm đó, nhiều người châu Âu tỏ ra hoài nghi về các bản thông báo liên quan tới khả năng bay của anh em nhà Wright. Họ muốn tận mắt chứng kiến hai công dân Mỹ này bay lên bầu trời. Wilbur đi thuyền tới Pháp cùng với phiên bản tháo rời của một trong những chiếc máy bay của họ.

Vào ngày 8/8/1908, trước sự chứng kiến của nhiều phóng viên và các quan chức Pháp tại Le Mans, Wilbur Wright đã trèo lên chiếc máy bay của mình và cất cánh. Người Pháp lúc đó chỉ quen nhìn những chuyến bay kéo dài vài giây ngắn ngủi. Anh em nhà Wright có thể ở trên không trong nhiều phút, thậm chí là hàng giờ. Trong một cuộc trình diễn kỹ thuật bay phi thường cùng ngày, Wilbur Wright đã bay vòng tròn trong hơn 2,5 giờ. Công nghệ của hai anh em vượt xa so với tất cả những người khác. Họ rời nước Pháp với những lời ngợi ca là chủ nhân của ngành hàng không. Ngay sau đó, họ ký hợp đồng với Chính phủ Mỹ để chế tạo chiếc máy bay quân sự đầu tiên. Thành công của họ đã thúc đẩy ngành hàng không.

Trong những năm sau đó, hai anh em chính thức thành lập công ty chế tạo máy bay Wright Company. Tuy nhiên, thay vì tập trung vào việc cải tiến mô hình máy bay hai tầng cánh ban đầu, họ liên tiếp tiến hành đâm đơn kiện các công ty chế tạo máy bay khác chẳng hạn như Glenn Curtiss. Anh em nhà Wright khẳng định những nhà sản xuất đó vi phạm bằng sáng chế mà họ sở hữu. Việc kiện tụng kéo dài nhiều năm. Cuối cùng, vụ kiện được quyết định vào năm 1914. Mặc dù toà án ra phán quyết có lợi cho hai anh em song chiến thắng của họ thực sự là chiến thắng trống rỗng.

Wilbur qua đời do sốt thương hàn vào năm 1912. Orville bán cổ phiếu của mình trong Công ty Wright 3 năm sau đó và tiếp tục nghiên cứu hàng không học trong phòng thí nghiệm riêng. Năm 1929, huân chương Guggenheim đầu tiên được trao cho Orville do những đóng góp của hai anh em cho ngành hàng không. Orville qua đời vào năm 1948. Orville Wright nói: ''Chúng tôi may mắn khi lớn lên trong một môi trường luôn luôn có nhiều sự khuyến khích để trẻ em theo đuổi những điều thích thú về tri thức, khám phá mọi thứ khơi dậy sự tò mò''.

Vượt biển

(Minh Sơn - Tổng hợp)