(VietNamNet) - Theo dự kiến, ngay sau khi vừa đắc cử đại biểu HĐND TP.HCM khóa VII (2004-2009), ông Lê Thượng Mãn sẽ được trao giải Nhất của Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật (STKT) toàn quốc năm nay. Trớ trêu thay, theo điều tra riêng của VietNamNet, ông Mãn lại không phải là... tác giả của cái công trình lò đốt rác được xếp vào loại đáng đoạt giải Nhất ấy!

PV VietNamNet (bên trái) phỏng vấn ông Lê Thượng Mãn (bên phải) về các hồ sơ, chứng cứ xác định ai là tác giả giải pháp - Ảnh: Thu Thảo

Ông Mãn, TS ngành Tối ưu hóa, nghiên cứu sinh ngành Công nghệ Môi trường, là giám đốc Trung tâm Công nghệ mới ALFA và còn kiêm thêm chủ nhiệm Chương trình Nước sạch và Vệ sinh môi trường (thuộc Trung Ương Đoàn TNCS), Chủ nhiệm Câu lạc bộ Sáng tạo trẻ kiêm uỷ viên Hội đồng Khoa học - Công nghệ Thành Đoàn TP.HCM,... Ông vừa đắc cử vào HĐND TP.HCM khóa VII, từ đơn vị bầu cử số 21, Quận Tân Phú.

Lẽ ra, theo thông tin từ trên xuống dưới, ông Lê Thượng Mãn sẽ được vinh dự nhận giải Nhất với tư cách tác giả của giải pháp lò đốt chất thải y tế loại nhỏ 2-5kg/giờ, do Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc lần VII (2002-2003) dự kiến tổ chức lễ trao giải tại Hà Nội trong vài ngày tới. Đùng một cái, có hai nhà khoa học đã gởi thư khiếu nại tới Ban tổ chức Hội thi, khẳng định rằng ông Lê Thượng Mãn đã đưa đề tài nghiên cứu của... họ đi dự thi mà... không thèm xin phép!

"Sự cố" ấy đã khiến cho Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc phải xem xét lại việc trao giải cho giải pháp trên.

Ai đã chọn đề tài gửi dự thi?

Công văn của BTC Hội thi STKT toàn quốc.

Khi việc này bùng ra, ngày 20/4, GS TS Hồ Uy Liêm - Phó trưởng ban Ban Tổ chức Hội thi STKT toàn quốc đã ký công văn gửi Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM. Trong đó, có đoạn: “Giải pháp kỹ thuật lò đốt chất thải y tế của tác giả Lê Thượng Mãn là một trong số 102 giải pháp kỹ thuật được Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM tuyển chọn gửi tham gia Hội thi STKT toàn quốc...”.

Khi được hỏi về trách nhiệm của TP.HCM trong vụ này, bỗng nhiên Thư ký Hội thi STKT TP.HCM Đào Minh Đức... nổi nóng! Ông Đức nói:” Chúng tôi không tuyển chọn bất kỳ giải pháp nào để gởi tham dự Hội thi STKT toàn quốc. Mọi công dân đều có quyền tham dự Hội thi STKT toàn quốc theo Điều lệ của Hội thi và có thể gởi trực tiếp giải pháp kỹ thuật đến Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc. Nhưng tác giả các giải pháp kỹ thuật dự thi Hội thi STKT toàn quốc đã tự nguyện gởi hồ sơ cho chúng tôi. Chúng tôi chỉ... tập hợp lại, xem xét tính hợp lệ của hồ sơ dự thi và gởi đi nhằm tiết kiệm tiền tem thư...”!

Có đúng vậy không?

Cách trả lời này của ông Đào Minh Đức tuy có vẻ hợp lý nhưng không phản ánh đúng sự thật về quy trình lâu nay vẫn tiến hành ở Hội thi STKT TP.HCM.

Bởi bao giờ cũng vậy, để đảm bảo có... giải cao cho Thành phố tại Hội thi toàn quốc, Ban tổ chức Hội thi ở TP.HCM năm nào cũng chọn rất kỹ các giải pháp dự thi. Để tiện một công đôi việc, như chúng ta thừa biết hay thừa đoán ra: Vừa để trao giải ở cấp thành, vừa đảm bảo giành giải ở cấp toàn quốc. Công việc ấy thực chất đâu phải chỉ là... tập hợp, xét tính hợp lệ của các hồ sơ, thưa ông Đức!

Chúng tôi lại hỏi tiếp về công văn giải trình của Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM đối với yêu cầu từ công văn do GS Hồ Uy Liêm đã gởi vào. Sau mấy lần né tránh, cuối cùng ông Đào Minh Đức lạnh lùng nói: "Chúng tôi không cung cấp cho báo chí!".

Xin cám ơn, ông Đức không cung cấp cho báo chí thì... "báo chí" tự đi xác minh vậy...

“Ồ... Tôi quên!”

Công văn của Sở KHCN, thường trực Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM.

Vào các ngày 16 và 19/4, Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc đã nhận được thư khiếu nại của ông Hoàng Tiến Cường, Viện Công nghệ Hóa học (CNHH) và ông Lê Văn Lữ, giảng viên trường ĐH Bách khoa TP.HCM.

Theo thư khiếu nại của ông Hoàng Tiến Cường, đại diện cho nhóm nghiên cứu ở Viện CNHH, thì: “Ông Lê Thượng Mãn đã dự thi... với nhiều thông số kỹ thuật và dữ liệu do chúng tôi nghiên cứu, thiết kế và chế tạo... Ông Mãn đã vi phạm quyền tác giả khi không thông báo cho chúng tôi và cũng không được sự đồng ý từ phía chúng tôi”.

Ông Lê Văn Lữ, giảng viên Trường ĐH Bách Khoa TPHCM cũng nêu khiếu nại tương tự!

Trước "sự cố" bất ngờ này, như ta đã biết, ngày 20/4, Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc đã gửi văn bản đề nghị TP.HCM “xác minh và làm rõ ai là tác giả của giải pháp lò đốt chất thải y tế và đề xuất hướng giải quyết”.

Ngày 23/4/2004, ông Lê Thượng Mãn đã có văn bản đồng gởi Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc và Ban tổ chức ở TP.HCM để... thanh minh. Lý do được ông Mãn nêu ra: Vì quá... gấp rút phải đăng ký dự thi theo yêu cầu của Thành Đoàn nên ông đã đăng ký chỉ mỗi tên mình dự thi cho công trình “Lò đốt chất thải y tế loại nhỏ 2-5kg/giờ”.

Khi được phỏng vấn trực tiếp, ông Lê Thượng Mãn giải thích: “Tôi chỉ... “quên” tên các đồng tác giả của công trình khi đăng ký dự thi Hội thi STKT toàn quốc!”.

Sự thật có đúng là vậy? Để làm rõ vấn đề, PV VietNamNet tiếp tục tiến hành cuộc điều tra riêng...  

Nhà nghiên cứu hay... người đặt hàng?

Tiếp theo đó, không rõ Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM “xác minh, làm rõ ai là tác giả của công trình lò đốt chất thải y tế loại nhỏ” theo đề nghị của Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc như thế nào mà, đến ngày 28/4, Sở Khoa học - Công nghệ TP.HCM đã có công văn số 409/SKHCN-SHCN gởi Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc.

Lò đốt rác y tế 2kg/giờ, đốt bằng gas mà ông Mãn đã đặt hàng cho ông Hoàng Tiến Cường (Viện Công nghệ Hóa học) chế tạo.

Trong công văn này, Sở KH-CN TP.HCM chỉ vỏn vẹn ghi nhận: “(ông Lê Thượng Mãn) đã thỏa thuận được với ông Lữ cùng đứng tên đồng tác giả, nhưng một thỏa thuận với ông Cường là không đạt được” (!?).

Xem kỹ, rõ ràng nội dung công văn trên của Sở KH-CN TP.HCM đã không có dòng nào đả động tới việc thực ra ai là tác giả của giải pháp này, đúng theo yêu cầu của Ban Tổ chức Hội thi STKT toàn quốc.

Không phải là tác giả... thế nhưng ông Lê Thượng Mãn có phải là đồng tác giả của giải pháp lò đốt chất thải y tế loại nhỏ?

Chúng tôi có trong tay hợp đồng thiết kế chế tạo và lắp đặt lò đốt rác y tế, công suất 2kg/giờ đã được ký kết giữa bên A là Công ty Sản xuất - Thương mại - Dịch vụ Cơ khí và Công nghệ (do ông Lê Thượng Mãn làm giám đốc) với bên B là Phòng Quá trình và Thiết bị (Viện Công nghệ Hóa học) do ông Hoàng Tiến Cường, trưởng phòng làm đại diện. Theo hợp đồng này, “bên B nhận thực hiện thiết kế, chế tạo và lắp đặt cho bên A 01 lò đốt rác y tế, công suất 2kg/giờ. Các hệ thống thiết bị được lắp đặt tại Trường Giáo dục và Giải quyết Việc làm số 6, huyện Đắc Lấp, tỉnh Đắk Lắk”. Tổng giá trị hợp đồng là 31 triệu đồng.

Nói cách khác, hợp đồng này chứng tỏ: Ông Lê Thượng Mãn đã đặt hàng cho Phòng Quá trình và Thiết bị (Viện CNHH) để thực hiện từ A đến Z một lò đốt rác y tế đốt bằng gas, công suất 2kg/giờ cho Trường Giáo dục và Giải quyết Việc làm số 6, huyện Đắc Lấp, tỉnh Đắk Lắk.

Về phần mình, mặc dù thay đổi thái độ, từ khiếu nại đến chuyển sang đồng ý đứng tên chung với ông Lê Thượng Mãn đối với giải pháp chiếc lò đốt rác y tế 5kg/giờ, có thể sử dụng dầu hoặc gas để đốt chất thải, nhưng ông Lê Văn Lữ cũng nêu rõ trong bản giải trình gởi Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc: ”Đây là kết quả nghiên cứu khoa học trong nhiều năm qua của tôi (ông Lê Văn Lữ - PV) trong trường đại học mà tôi giảng dạy cũng như quá trình sang học tập, nghiên cứu tại Đại học Hosei, Tokyo, Nhật Bản về lĩnh vực này... Tôi là người trực tiếp thiết kế, chế tạo và sau đó, kết hợp cùng anh Mãn để chuyển giao thiết bị nói trên...”.

Tóm lại, tương tự như đối với ông Hoàng Tiến Cường, ông Lê Thượng Mãn chỉ là người “có công” đặt hàng với ông Lữ và mang đi lắp đặt, chuyển giao cho một số khách hàng ở Bình Dương và Đắc Lắc.

Một tiền lệ xấu?

"Giải trình" của ông Lê Thượng Mãn.

Mặc dù vậy, trong văn bản gởi Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc, sau khi nhận khuyết điểm “quên” đăng ký các đồng tác giả của công trình”, ông Lê Thượng Mãn đã... quyết không quên chua thêm một câu: “Rất mong nhận được sự xem xét và giải quyết hợp tình hợp lý của Quí Ban Tổ chức Hội thi...”. Bên dưới lời phân trần của ông Lê Thượng Mãn là bút phê của ông Đỗ Việt Hà, giám đốc Trung tâm Phát triển Khoa học - Công nghệ Trẻ (Thành Đoàn TP.HCM): ”Mong Ban tổ chức cuộc thi xem xét hỗ trợ, cho bổ túc hồ sơ”, với dấu mộc đỏ chót!

Ông Tống Văn Đỉnh: "Việc bổ sung, thay đổi hồ sơ dự thi của Ban tổ chức Hội thi STKT TP.HCM là sai quy chế!" - Ảnh: Hà Hiệp

Trả lời phỏng vấn của chúng tôi, TS Nguyễn Mạnh Đôn thuộc Ban Thư ký Hội thi STKT toàn quốc nói: "Đây là lần đầu tiên Ban tổ chức Hội thi gặp phải chuyện này, nhưng ai biết được về sau còn gặp nữa hay không" (?!). Một thành viên khác, cũng trong Ban Thư ký Hội thi toàn quốc, lại e ngại: "Nếu còn xảy ra những vụ việc tương tự như vụ lò đốt chất thải y tế của ông Lê Thượng Mãn, các giải thưởng của Hội thi STKT toàn quốc sẽ mất đi uy tín vốn có của nó!".   

Trong khi đó, ông Tống Văn Đỉnh, một thành viên khác trong Ban Thư ký Hội thi STKT toàn quốc, khẳng định: "Về quy chế Hội thi, nếu tính theo quy trình, quy phạm, đặc biệt là về phần số liệu và tên tác giả của công trình, cho đến nay có thể kết luận rõ ràng là hồ sơ dự thi của TS Lê Thượng Mãn có sai lệch"!

TS Nguyễn Mạnh Đôn: "Đây là lần đầu tiên, Ban tổ chức Hội thi gặp phải chuyện này!" - Ảnh: Hà Hiệp

Như vậy, liệu Ban tổ chức Hội thi STKT toàn quốc lần thứ VII (2002-2003) có trao giải Nhất Hội thi cho ông Lê Thượng Mãn - người đã đi đặt hàng cho các nhà khoa học chế tạo lò đốt rác y tế loại nhỏ, với tư cách là "tác giả công trình", và ông Lê Văn Lữ, người đã chế tạo lò đốt rác y tế này, với tư cách là... “đồng tác giả”?

Theo nguồn tin từ Ban Tổ chức Hội thi STKT toàn quốc, sẽ có một cuộc họp trong nay mai để giải quyết vấn đề này.

Chẳng rõ khi theo dõi vụ bê bối này, các cử tri ở đơn vị bầu cử 21, quận Tân Phú có nghĩ lại về những lá phiếu mình đã bầu cho ông Lê Thượng Mãn vào HĐND TP.HCM nhiệm kỳ mới?

Bạn đọc có thể tham gia ý kiến về vụ này qua địa chỉ: bangiaoduc@vasc.com.vn 

• Thảo Ly - Hà Hiệp (thực hiện)