- Giá gạo trên thị trường thế giới đang rất cao, nhưng người nông dân đã bán hết lúa từ lâu. Chiến lược đảm bảo an ninh lương thực cho quốc gia sẽ phải đi từ gốc, đó là đảm bảo quyền lợi cho người sản xuất. TS. Đào Thế Anh, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp, Viện Khoa học nông nghiệp VN(CASRAD) trả lời phỏng vấn.
- Việc đảm bảo an ninh lương thực của VN trong những năm tới phải đối mặt với những vấn đề gì, thưa ông?
- CASRAD đang tham gia xây dựng chiến lược an ninh lương thực với Cục Trồng trọt, Bộ NN và PTNT với nội dung chiến lược phát triển ngành hàng lúa gạo. Các chuyên gia cho rằng, an ninh lương thực của nước ta từ nay đến năm 2020 có thể bị ảnh hưởng bởi 3 nguy cơ. Thứ nhất, dân số VN sẽ còn tăng nên nhu cầu tiêu dùng sẽ tăng, hơn nữa gần đây chúng ta đang phải nhập nhiều nguyên liệu làm thức ăn gia súc.
Thứ hai, đất nông nghiệp màu mỡ đang bị mất rất nhanh do đô thị hoá, công nghiệp hoá, đầu cơ ruộng đất và những dự án như chuyển đất lúa thành sân golf...
Thứ ba, nông dân đã chán sản xuất nông nghiệp vì bị thu nhập cao từ thành thị lôi kéo. Nếu để tình trạng di cư ra thành thị được tiến hành một cách tự phát như hiện nay, không kèm theo việc quản lý ruộng đất để tăng quy mô sản xuất cho những nông dân ở lại sản xuất nông nghiệp thì lao động nông nghiệp đang bị nữ hoá, chăn nuôi và nghề phụ đang bị giảm sút, nông nghiệp sẽ chuyển từ thâm canh sang quảng canh, đa dạng hoá nông nghiệp sẽ giảm, lao động nông nghiệp sẽ bị thiếu và giá lao động tăng rất cao.
Như vậy, bảo vệ đất nông nghiệp và quy hoạch lao động, trong đó giúp một bộ phận nông dân sản xuất lúa chuyên nghiệp hóa là các biện pháp hàng đầu để bảo đảm an ninh lương thực thực phẩm.
Giá gạo ở mức cao nhưng nông dân chưa được hưởng lợi từ việc này. Ảnh VNN
- Hiện giá gạo thế giới đang đứng ở mức cao song dường như người nông dân không được lợi nhiều từ việc này?
- Gạo đang bán được giá cao, nhưng nông dân đã bán hết lúa từ khi giá thấp rồi. Hiện nay ngành hàng lúa gạo không được tổ chức tốt, nên việc phân chia lợi nhuận cho nông dân rất ít và giá mua của nông dân vẫn thấp.
- Giá gạo trên thị trường đến thời điểm này vẫn không trở về mức giá cũ trước cơn sốt ảo. Đây có phải là mức giá phản ánh đúng chi phí thực tế hay không?
- Có thể nói vừa qua không phải sốt ảo mà là sốt thật, giá tăng thật. Phải nhìn nhận như thế mới có được chính sách quản lý thị trường gạo trong nước phù hợp mà có lẽ trong thời gian gần đây chúng ta buông lỏng, chủ yếu dựa vào tư thương. Giá gạo không trở về được như lúc trước sốt giá vì hiện nay lạm phát chung tăng cao, giá gạo cũng không thể nằm ngoài quỹ đạo chung. Hơn nữa các doanh nghiệp vẫn trữ gạo để đợi xuất khẩu, vừa qua do sức ép của Nhà nước nên các doanh nghiệp mới bán một phần gạo cho thị trường trong nước để hạ nhiệt, nhưng có lẽ chỉ là tạm thời.
Hơn nữa vụ thu hoạch mới chưa đến do đó nông dân chưa có thóc để bán, và nếu có thóc thì giá vẫn sẽ phải cao vì giá phân bón đã tăng phi mã (theo Hiệp hội Phân bón VN, giá FOB của phân urê tăng trung bình từ 56-59%, giá kali tăng lên 204%, phân DAP tăng tới 306-340% trong giai đoạn đầu năm 2008). Nông dân chắc chắn sẽ bị thiệt thòi và sẽ ảnh hưởng lớn đến vụ tiếp sau do nợ nần.
Theo chúng tôi hiện nay Nhà nước cần có biện pháp cấp bách về điều tiết thị trường phân bón, không thể thả nổi cho các công ty như hiện nay. Đây cũng là vấn đề lớn ảnh hưởng đến xã hội như giá xăng dầu và điện, nhưng có lẽ chưa được quan tâm đúng mức.
- Chúng ta có nên tận dụng thời điểm giá gạo cao để đẩy mạnh xuất khẩu, khi an ninh lương thực trong nước vẫn được đảm bảo như hiện nay?
- Hiện Chính phủ đang đợi kết quả vụ thu hoạch tới để quyết định sẽ cho xuất khẩu hay không vì hiện nay có một số yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất lúa, đặc biệt là giá phân bón tăng cao. Nếu cho xuất khẩu hiện nay giá gạo trong nước sẽ tăng lên nhanh và sẽ gây ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, trong khi đối tượng được hưởng lợi chỉ là một nhóm các công ty. Nhà nước cũng không thu được gì vì không thu thuế từ việc xuất khẩu gạo.
- Xin cảm ơn ông.
-
Hương Giang (thực hiện)
