- TS. Trương Hợp Tác (Bộ NN-PTNT) cho rằng, nếu bà con tập trung khởi kiện sẽ thắng các cơ sở sản xuất theo công nghệ “cuốc xẻng”, cho ra các loại phân bón kém chất lượng, phân bón giả, bán cho nông dân nghèo, vùng sâu, xa.

VietNamNet đã có cuộc trao đổi với TS. Trương Hợp Tác, Trưởng phòng Sử dụng đất và Phân bón (Cục Trồng trọt - Bộ NN-PTNT) về việc quản lý chất lượng phân bón.

Phân bón "cuốc xẻng" hành hạ dân nghèo

- Thưa ông, được biết Bộ NN-PTNT đã thành lập đoàn kiểm tra về chất lượng phân bón trên toàn quốc, ông có thể nhận xét kết quả ban đầu của đợt kiểm tra này?

- Bộ NN-PTNT đã thực hiện việc phân cấp triệt để công tác này cho các Sở NN-PTNT, để các địa phương chủ động tổ chức kiểm soát chất lượng phân bón trên địa bàn. Do vậy, thời gian qua, các địa phương đã đồng loạt ra quân tổ chức kiểm tra và phát hiện, kịp thời xử lý các vi phạm chất lượng phân bón.

Việt Nam hiện có hàng trăm DN sản xuất phân bón (ảnh nongnghiep.vn)

Một số khác lại lợi dụng nhãn mác của các hãng phân bón nhập khẩu hoặc của các công ty có uy tín trong nước để bán phân bón giá cao, song, chất lượng thực tế thấp hơn rất nhiều so với công bố trên nhãn.

Kết quả kiểm tra cho thấy, phần lớn các loại phân bón kém chất lượng được bán ở vùng sâu, vùng xa hay tại ĐBSCL, Tây Nguyên và các tỉnh Tây Bắc, cho các hộ nông dân nghèo sử dụng .

Theo dự tính, khối lượng phân bón kém chất lượng không vượt quá 5% tổng lượng phân bón đang sử dụng trên phạm vi toàn quốc, nhưng đã gây tác động xấu rất lớn đến thị trường phân bón, làm lệch lạc về cách nhìn và gây mất lòng tin đối với xã hội, gây thiệt hại trực tiếp đến các hộ dân nghèo.

Tuy nhiên, theo luật định, khi cấp giấy chứng nhận đăng ký sản xuất, kinh doanh sản phẩm, hàng hoá phân bón lại do Sở KH-ĐT các tỉnh, thành đảm nhiệm. Vì thế, nhiều cơ sở nhỏ lẻ, không có đủ điều kiện để sản xuất, kinh doanh phân bón vẫn "lọt" qua cửa này nên cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành một cách đồng bộ thì việc quản lý mới có hiệu lực.

- Trước hàng trăm loại phân bón, việc xét nghiệm các mẫu để phân biệt chất lượng tốt, không tốt hay bị làm giả để cho phép DN sản xuất và công bố với nông dân dường như đang quá tải, dẫn tới chậm trễ, thưa ông?

- Thực tế hiện nay đúng là có tình trạng như vậy. Toàn quốc mới có 9 địa điểm xét nghiệm chất lượng phân bón và ít nhất là sau 15 ngày mới có kết quả. Song, tôi nghĩ chúng ta cần hết sức thận trọng khi mở rộng hệ thống phân tích chứng nhận chất lượng, bởi việc phân tích chất lượng đòi hỏi phải có các phòng thí nghiệm đảm bảo, đặc biệt là phải có đội ngũ cán bộ đầy đủ kinh nghiệm, được đào tạo thì kết quả mới nhanh chóng, chính xác và công bằng.

Một người khởi kiện khó thắng

- Theo ông, sử dụng phân bón kém chất lượng, phân bón giả gây hại như thế nào đối với đất, nông sản? Cục Trồng trọt nên khuyến cáo bà con ra sao khi lựa chọn và sử dụng phân bón trong lúc thị trường còn hỗn loạn này?

- Phân bón kém chất lượng, phân bón giả không chỉ gây thiệt hại cho người nông dân về tiền mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng nông sản và gây ô nhiễm môi trường. Cục Trồng trọt khuyến cáo bà con khi mua và sử dụng phân bón cần:

- Biết rõ nguồn gốc, không nên mua phân bón của các DN sản xuất không có địa chỉ rõ ràng, không có các thông tin cần thiết theo quy định, cần tới các địa chỉ tin cậy để mua phân bón hoặc có sự tư vấn của các cơ quan nhà nước như Phòng nông nghiệp huyện, Phòng trồng trọt hay Nông nghiệp của các Sở NN-PTNT.
- Khi thấy có dấu hiệu nghi ngờ về chất lượng, cần phải báo ngay cho chính quyền và các cơ quan chức năng biết để sớm phát hiện và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Khi mua và sử dụng phân bón cần phải có hoá đơn và giữ lại bao bì, hoá đơn của tổ chức, cá nhân bán phân để sau này có bằng chứng. Nếu có sự sai sót hoặc vi phạm để có cơ sở nhận biết và khiếu nại đền bù.

- Tôi nghĩ là việc bà con nông dân thắng kiện là khả thi với điều kiện bà con phải lưu giữ được chứng cứ, đó là bao bì, hóa đơn... để chắc chắn rằng có hành vi mua bán cụ thể, địa điểm ở đâu và cây trồng bị ảnh hưởng như thế nào.

Tuy nhiên, nông dân vùng sâu, vùng xa thường ít hiểu biết nên ham rẻ, thường mua trước trả tiền sau và không có hoá đơ. Hơn nữa, bà con chỉ mua một vài bao, khoảng trên dưới 1 tạ, nên nếu một người khởi kiện thì khi toà xử sẽ không có ý nghĩa nhiều. Theo tôi, nếu khoảng 100 người dân cùng khởi kiện một lúc với đầy đủ chứng cứ thì khả năng thắng kiện là rất lớn.

- Phải chăng mức xử phạt với các tổ chức, cá nhân sản xuất phân bón kém chất lượng, phân bón giả thời gian qua là quá nhẹ - đã tiếp tay cho việc vi phạm trong lĩnh vực này gia tăng?

- Tôi nghĩ là không phải. Mức xử phạt vi phạm hành chính là có lý của nó. Nhiều ý kiến cho rằng phạt 20 triệu là quá nhẹ, nhưng đó chỉ là phạt về một hành vi cụ thể, như vi phạm về nhãn hàng hoá (ghi không đúng thành phần)...

Theo Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, nếu phân bón đã bán vi phạm về chất lượng và người dân đã tiêu thụ rồi thì mức phạt thấp nhất là bằng giá trị lô hàng và cao nhất gấp 5 lần giá trị lô hàng đó. Như vậy rõ ràng sự răn đe là có. Một vài DN cũng đã bị xử lý hình sự do sản xuất phân bón giả, bị bắt quả tang hoặc phân bón hầu như không có thành phần gì.

- Xin cảm ơn ông.

• Hà Yên (thực hiện)
  
  

  Công khai DN phân bón vi phạm chất lượng Bộ trưởng NN-PTNT Cao Đức Phát vừa ban hành Chỉ thị 3246 Về việc tăng cường quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm trong sản xuất, kinh doanh thức ăn chăn nuôi (TACN), phân bón, thuốc thú y và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Theo đó, Bộ trưởng yêu cầu UBND các tỉnh, thành chủ động lập kế hoạch kiểm tra, thanh tra về chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong sản xuất, kinh doanh TACN, phân bón, thuốc thú y, thuốc BVTV trên địa bàn để kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm. Tổ chức, cá nhân, DN sản xuất, kinh doanh hàng giả với số lượng lớn hoặc gây hậu quả nghiêm trọng cần chuyển sang cơ quan điều tra, xử lý hình sự và truy tố trước pháp luật. Đồng thời, thông báo danh tính của DN và sản phẩm vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân được biết, tránh mua phải. Các Cục Chăn nuôi, Trồng trọt, Thú y, BVTV, Nuôi trồng thủy sản, Thanh tra Bộ phát động từ nay đến 31/12/2008 một đợt tổng kiểm tra, xử lý vi phạm về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp, tập trung vào giống, phân bón, TĂCN, thuốc thú y, thuốc BVTV. H.L.Y.