- Nếu biết vận dụng hợp lý các yếu tố giảm trừ  có thể được hưởng một mức thuế thấp khi  tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN).

Người dân phải quen dần với các loại thuế trực thu. Ảnh: VNN.

Khác với thuế thu nhập cao trước đây bởi tính thuế trực tiếp trên số thu nhập thực chất, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) có nhiều điểm mới như giảm trừ gia cảnh, người phụ thuộc, các tiêu chuẩn miễn trừ khác trong các hoạt động kinh doanh về chứng khoán, bất động sản... Đây là những yếu tố mang tính kỹ thuật và nếu biết vận dụng, số thuế thu nhập sẽ giảm đi đáng kể. Kinh nghiệm này sẽ còn phải áp dụng nhiều khi các loại thuế trực thu sẽ ngày càng phát triển.

Tính toán giảm trừ có lợi nhất

Biểu thuế thu nhập cá nhân là thuế lũy tiến, tức là mức thu nhập càng lớn sau khi tính các khoản được giảm như giảm trừ, phụ thuộc... sẽ phải chịu mức thuế càng lớn. Mức thấp nhất trong biều thuế là 5% cho 5 triệu đồng đầu tiên (sau khi triết trừ gia cảnh, người phụ thuộc...) sau đó tăng lên vì thế càng giảm số thu nhập tính thuế càng tốt.

Trong một tư vấn mới đây, Phòng tuyên truyền hỗ trợ Cục Thuế TP.HCM cũng không ngần ngại cho rằng, trong một gia đình, nếu một trong hai người có thu nhập cao hơn hẳn thì nên tập trung kê khai giảm trừ cho người đó.

Ví dụ, nếu hai vợ chồng đi làm, thu nhập hằng tháng của chồng 10 triệu đồng, vợ 4,5 triệu đồng, hai con còn nhỏ... thì nên  khai giảm trừ về phía người chồng sẽ có lợi hơn vì sẽ làm giảm thu nhập tính thuế. Cụ thể, nếu chồng khai hai con là người phụ thuộc, thu nhập tính thuế chỉ còn: 2,8 triệu đồng = 10 triệu (tổng thu nhập) - 7,2 triệu đồng (giảm trừ gia cảnh gồm 4 triệu đồng của bản thân người chồng và mỗi con nhỏ được giảm trừ 1,6 triệu). Số thuế phải nộp là: 140.000 đồng = 2,8 triệu đồng (thu nhập tính thuế) x thuế suất 5% (theo bậc 1 của biểu thuế gồm những cá nhân có thu nhập chịu thuế đến 5 triệu đồng/tháng).

Thậm chí đối với người thu nhập cao hơn, trong gia đình có nhiều trường hợp phụ thuộc và được tính giảm trừ thì điều này càng có ý nghĩa. Bởi vì, giảm trừ gia cảnh nhiều không chỉ số tiền phải tính thuế giảm xuống mà ngay cả biểu tính thuế cũng giảm theo. Tuy nhiên, trong những trường hợp cụ thể thì cần có những phương án cụ thể. Nếu là người chưa có gia đình thì người phục thuộc có thể là bố mẹ, anh em họ hàng... nhưng cần phải đáp ứng các điều kiện theo quy định.

Không phải lúc nào việc tập trung giảm trừ cho một người cũng là tốt mà sự chia đều cũng có lợi trong nhiều trường hợp. Nếu hai vợ chồng đều thu nhập 5 triệu và có hai người con thì nên chia đều cho cả hai người. Như vậy, cả hai đều không phải nộp thuế thay vì tập trung giảm trừ cho một người không phải nộp thuế, còn một người vẫn phải nộp 1.000.000 X 5% là 50 ngàn đồng.

Đối với thu nhập tính thuế trong kinh doanh bất động sản hay chứng khoán đều đi kèm với nhiều quy định về kỹ thuật liên quan đến việc giảm trừ... Điều này rất có ý nghĩa đối với những người kinh doanh bất động sản. Ví dụ, quy định của luật, việc bán căn nhà duy nhất không phải nộp thuế thì người có nhiều bất động sản có thể vận dụng các quy định liên quan để thực hiện việc cho, tặng nhà cho người thân và nhờ họ đứng tên bán thì không phải tính thuế. Bản thân mình chỉ đứng tên bán một căn nhà thì cũng không  phải chịu thuế.

Nhà được xác định tính thuế và xác nhận chuyển nhượng là nhà đất đã hoàn thành giấy tờ và đứng tên. Vì thế, người có nhiều nhà có thể vận dụng là bán nhà đến đâu thì làm giấy tờ chính thức đến đó để luôn được xác định tình trạng chỉ có một bất động sản duy nhất và không phải nộp thuế.

Người Việt Nam cần quen với tư vấn thuế

Từ trước đến nay, đa số cá nhân người Việt Nam đều không mấy khi phải nộp thuế. Thực tế, họ vẫn phải đóng thuế nhưng đa số sắc thuế của Việt Nam là thuế gián thu thông qua giá các hàng hóa, dịch vụ sản phẩm. DN sản xuất đã đưa vào giá thành và thu hộ Nhà nước. Người dân không cảm thấy mình bị thu thuế là vì thế.

Tuy nhiên, thuế TNCN là loại thuế trực thu tức là mỗi cá nhân phải tự kê khai và nộp thuế với cơ quan thuế. Xu hướng chung của các nước trên thế giới là các loại thuế trực thu này sẽ có xu hướng tăng lên. Vì thế người dân Việt Nam thay vì thờ ơ với các sắc thuế như trước đây nay sẽ phải đau đầu hơn để làm sao nộp thuế ở mức thấp nhất nhưng vẫn đúng pháp luật. Hay nói cách khác là "lách thuế" có hiệu quả nhất.

Thông thường, đối với thuế thu nhập cá nhân tính trên tiền lương, tiền công thì khá dễ tính nhưng nếu đó là thu nhập từ kinh doanh chung của cả gia đinh, lợi nhuận từ kinh doanh bất động sản, chứng khoán thì việc tính toán vận dụng tối đa các ưu đãi, miễn trừ là không phải dễ dàng vì sẽ liên quan đến nhiều pháp luật chuyên ngành khác. Và cách tốt nhất là phải nhờ tới các dịch vụ tư vấn thuế.

Thực tế, để thu thuế TNCN một cách hiệu quả, Tổng cục thuế đã nghĩ đến việc sử dụng các đại lý thu thuế, tức là các đơn vị làm dịch vụ thu thuế để thu ở mức cao nhất có thể. Và ngược lại, các cá nhân hoàn toàn có thể nghĩ đến việc sử dụng các tư vấn để có thể đóng thuế ở mức thấp nhất và vẫn không bị coi là phạm luật.

Ví dụ, việc một cá nhân đầu cơ có nhiều căn nhà cần chuyển nhượng, để giảm thuế phải nộp, cá nhân đó phải vận dụng đến tiêu chí miễn thuế khi bán một căn nhà duy nhất. Để được xác định căn nhà duy nhất thì sẽ phải có hàng loạt động tác, hợp đồng, giấy tờ pháp lý để cho, tặng... những căn nhà khác. Việc này sẽ liên quan nhiều vấn đề, nhiều luật mà không dễ thực hiện được nên nhờ tư vấn sẽ là xu hướng tất yếu. Và không loại trừ những rủi ro xảy ra khi thực hiện các hành vi cho, tặng... nhằm tránh thuế nên người sở hữu đích thực cũng cần những cơ chế bảo đảm cho tài sản của mình nên càng cần tư vấn.

• Phước Hà