- Vụ giao dịch cổ phiếu MB lên đến trên 30 tỷ gây náo loạn vừa qua có nguyên nhân chủ yếu là cổ phiếu của công ty đại chúng không lưu ký tại trung tâm lưu ký. Nếu cổ phiếu này được lưu ký chắc chắn nhà đầu tư sẽ không hốt hoảng như vừa qua nhưng đổi lại họ sẽ phải đóng thuế, không thu được lợi nhuận tuyệt đối như giao dịch tự do.
Nhiều rủi ro
Ủy ban chứng khoán Nhà nước đã khẳng định, theo Luật Chứng khoán, ngoại trừ sở giao dịch trung tâm chứng khoán, không một tổ chức, cá nhân nào được phép tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán.
Như thế, tất cả những "sàn" chợ chứng khoán OTC hiện nay kể cả của các công ty chứng khoán lập ra hay tự phát đều hoạt động không đúng luật dưới góc độ đã tạo lập ra một thị trường giao dịch có mua bán, môi giới, cung cấp thông tin.
Các sàn, chợ OTC hiện nay đều vi phạm quy định. (Ảnh: VNN)
Tuy nhiên, theo Luật Doanh nghiệp thì tất cả các cổ phiếu chưa niêm yết được tự do mua bán trao đổi. Nhu cầu mua bán là có thật và từ đó đã xuất hiện các "sàn" hay "chợ" OTC, đáp ứng nhu cầu và quyền được trao đổi của người nắm giữ cũng như có nhu cầu về cổ phiếu.
Một thực tế thường thấy nhất là một người sở hữu cổ phiếu và bán cho người thứ nhất nhưng không chuyển quyền sở hữu và cứ thế, cổ phiếu tiếp tục được chuyển nhượng qua 2 -3 -4 người khác nhưng thực chất cuối cùng chỉ có một động tác chuyển quyền duy nhất là từ người có cổ phiếu bán cho người mua cuối cùng.
Tất cả những người còn lại đều chỉ là mua bán khống với nhau để kiếm lãi trong thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, rủi ro đã xảy ra thường xuyên khi cổ phiếu xuống thì người đã mua có thể không mua hay không thanh toán cho người bán vì không bán được cổ phiếu; khi cổ phiếu lên thì người bán có thể "chạy làng" không còn bán cho người mua.
Ông Nguyễn Sơn - Trưởng ban Phát triển Thị trường - Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước nói, vì các cổ phiếu chưa lưu ký, thanh toán không qua tài khoản nên hoàn toàn chỉ dựa vào lời nói và niềm tin lẫn nhau, không ai kiểm tra xác nhận được người bán có đúng là sở hữu cổ phiếu không và ngược lại cũng không thể xác nhận người mua có đủ số tiền trong tài khoản tương ứng với số cổ phiếu định mua hay không nên xảy ra chuyện mất khả năng thanh toán là rất dễ.
Nếu vào lưu ký tập trung thì việc mua bán đảm bảo phải có 100% cổ phiếu để bán khi thanh toán thông qua hệ thống ngân hàng thì phải đảm bảo số tiền đủ để thanh toán. Những rủi ro như vụ việc "náo loạn" cổ phiếu MB sẽ được loại bỏ.
Trong vụ việc MB vừa qua, bên cạnh sự mạo hiểm của người đầu tư khi chấp nhận đầu tư trên các chợ OTC thì cũng không thể bỏ qua sự liên quan của MB. Bởi vì với tư cách là một công ty đại chúng lớn nhưng MB vẫn chưa lưu ký tập trung.
Bởi vì, nếu lưu ký tập trung qua trung tâm lưu ký thì những rủi ro cho nhà đầu tư như vừa qua sẽ được loại bỏ. Bên cạnh đó, dù có thể nói là không liên quan nhưng việc MB biết nhưng vẫn làm ngơ cho một "chợ" hay dung túng cho một chợ OTC hoạt động ngay tại địa điểm của mình và coi đó là chuyện bình thường và chỉ đơn giản làm nhiệm vụ chuyển đổi sở hữu cổ phiếu để thu phí cũng là điều đáng nói.
Chợ OTC hình thành tự phát, MB chỉ có trách nhiệm trong chuyển đổi sở hữu cổ phiếu cho nhà đầu tư nhưng khi xảy ra sự cố như vừa rồi thì không ai chịu trách nhiệm, nhà đầu tư có thể có thiệt hại.
Nhà đầu tư phải tự bảo vệ mình
Nói các chợ hay sàn OTC hiện nay là chưa đúng luật nhưng việc xử lý là hoàn toàn không dễ.
Ông Nguyễn Sơn cho biết, hiện nay, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đang theo dõi và yêu cầu các công ty chứng khoán báo cáo về vấn đề này, đề xuất các hướng xử lý trên cơ sở đúng luật nhưng đáp ứng các yêu cầu của thực tế. Đối với các sàn OTC do công ty chứng khoán lập ra còn có cơ sở và dễ quản lý nhưng đối với những sàn tự phát như ở MB thì việc xử lý là cả một vấn đề.
Nhà đầu tư trước hết phải biết bảo vệ mình. (Ảnh: VNN)
"Để giải quyết vấn đề này, trước mắt sẽ đẩy nhanh việc đưa vào hoạt động sàn Upcom. Hiện nay, năng lực chuẩn bị của sàn là khá lớn không nói đáp ứng được 1.000 công ty đại chúng nhưng con số vài trăm công ty là hoàn toàn có thể. Tuy nhiên, các công ty đại chúng có vào sàn hay không vì tạo lập ra thị trường nhưng không thể bắt họ phải vào sàn. Vấn đề là DN có nhận thức được và tự nguyện vào hay không"- ông Sơn cho biết.
Bên cạnh đó, việc áp dụng lưu ký tập trung qua trung tâm lưu ký cũng sẽ bắt buộc đối với các công ty đại chúng. Khi lưu ký tập trung thì việc chuyển nhượng giữa các bên với nhau phải thông qua các đại lý lưu ký và các đại lý này sẽ kiểm tra và xác nhận việc chuyển bằng các thủ tục theo quy định sẽ tránh được các rủi ro như hiện nay.
Tuy nhiên, kể cả khi Upcom đi vào hoạt động thì cũng không thể bao quát hết toàn bộ thị trường và nguyên tắc lớn nhất là nhà đầu tư vẫn phải tìm cách để bảo vệ mình. Nắm giữ tài sản và mua bán tài sản, người dân phải lựa chọn cho mình một cách bảo vệ để giao dịch an toàn và đảm bảo tài sản. Các cơ quan quản lý cũng đang gắng sức để tạo lập các cơ chế để nhà đầu tư lựa chọn, đảm bảo an toàn giao dịch như sàn Upcom, đăng ký công ty đại chúng và lưu ký tập trung...
Nhưng vào thị trường có tổ chức nhà đầu tư phải chấp nhận các quy định như: không thể mua ngay bán ngay mà ít nhất phải chờ 4 ngày theo quy định T+3; phải mất thuế, mất phí, chuyển nhượng phải sang tên, lợi nhuận khống chế trong biên độ... Nhưng đó là hai mặt của một vấn đề mà nhà đầu tư phải lựa chọn.
-
Phước Hà
Nếu bạn chưa hài lòng về sản phẩm, dịch vụ được thụ hưởng
hãy gửi bức xúc của bạn cho chúng tôi !
Đường dây nóng:
Email: bvkh@vietnamnet.vn
