- Tại một buổi trang bị kiến thức kinh doanh vàng, một nhà đầu tư hỏi vị chuyên viên đang giảng bài là, trong thị trường này có bao nhiêu phần trăm số nhà đầu tư đánh thắng hoặc tồn tại được, vị chuyên viên trả lời là “dưới 10%”.

• Trong vòng xoáy của vàng (Kỳ 1)
• Kỳ 2: Tán gia bại sản vì môi giới

Đa số nhà đầu tư trên các sàn vàng đều thua và cũng đa số không hiểu vì sao họ bị thua. Thực ra, nguyên nhân chính là đa số nhà đầu tư hầu như không có hiểu biết gì về lĩnh vực mình đang “kinh doanh”.

Trong đó, nghiệp vụ đòn bẩy tài chính là yếu tố giúp người ta có thể với số tiền nhỏ nhưng vẫn tham gia mua bán được số lượng vàng lớn. Chính yếu tố này giúp người ta thắng nhanh, nhưng thua cũng rất nhanh.

Nhờ có đòn bẩy tài chính, nhà đầu tư được mua bán số vàng lớn hơn số tiền mình có.  (Ảnh: Đặng Vỹ)

Con dao nhiều lưỡi 

Lần đầu tiên tiếp xúc với vàng, thấy đánh và thắng quá “đã tay”, chị Huyền tha hồ xuống lệnh. Tài khoản (gọi là tiền ký quỹ) chỉ 300 triệu đồng, nhưng có lệnh chị đã bán đến cả ngàn lượng. Với số vàng này, nếu mua bằng tiền thực, với giá hiện nay phải 2,5 tỷ đồng!

Trần Ngọc Duyên nói rằng, anh đến với vàng vì ít vốn nhưng vẫn kinh doanh, mua bán được. Anh được nhân viên môi giới mời chào, chỉ cần có 3 triệu là được sàn cho vay 97 triệu, mua bán được 5 lượng vàng (vàng dưới 20 triệu/lượng).

Để làm điều này, sàn vàng sẽ cho nhà đầu tư vay một lượng tiền lớn gấp nhiều lần số vốn để mua khống bán khống, gọi là đòn bẩy tài chính. Không có một lĩnh vực kinh doanh nào mà người kinh doanh lại được vay một khoản tiền lớn gấp hơn chục lần vốn mà không cần tài sản, không cần thế chấp… như kinh doanh vàng trên sàn.

“Chính điều đó kích thích lòng tham khiến nhiều người lao vào mua bán không suy nghĩ với quyết tâm kiếm được nhiều tiền, và từ đầu tư, nhà đầu tư đã trở thành con bạc”, ông Nguyễn Hoàng Diệu nói.

Hiện nay, tại TP.HCM, đã có trên chục “sàn vàng” được thành lập. Đã kinh doanh vàng tài khoản là phải dùng đến nghiệp vụ đòn bẩy tài chính. Đa số cho vay gấp từ 14 đến 19 lần số vốn mà nhà đầu tư bỏ ra ký quỹ. Chẳng hạn sàn Vàng Sài Gòn của ngân hàng Á châu (ACB), sàn VGB cho vay khoảng gấp trên 13 lần, sàn vàng Thế giới cấp đòn bẩy khoảng 19 lần…

Tuy nói vậy, nhưng chắc chắn không sàn vàng nào chấp nhận mở tài khoản với số tiền 3 triệu đồng, mà người tham gia phải bỏ ra một lượng tiền ít nhất từ 20 triệu thì sàn vàng mới chấp nhận mở tài khoản.

Như sàn OIIC quy định, vốn tối thiểu khi tham gia là 50 triệu đồng và phải đặt lệnh tối thiểu 0,5 lot (khoảng trên 40 lượng). Nếu giá nhảy chênh lệch 100 ngàn đồng/lượng, thì nhà đầu tư có thể lãi hoặc lỗ ngay lập tức hơn 40 triệu đồng.

Khác với vàng vật chất, khi đã mua thì dù giá xuống, miếng vàng vẫn còn nguyên trong két và chỉ bán khi thấy có lãi; cái nguy hiểm của đánh vàng tài khoản khi sử dụng đòn bẩy tài chính là khi lỗ nhưng nhà đầu tư không cắt lệnh, thì mức lỗ tiếp tục tăng và tăng mãi.

Nếu tài khoản ít tiền thì sẽ bị "cháy". Hiện nay, các sàn trong nước quy định nếu số tiền ký quỹ của nhà đầu tư còn dưới 4%, sàn vàng sẽ ngay lập tức xử lý tài khoản.

Hiện lĩnh vực chứng khoán có áp dụng nghiệp vụ đòn bẩy tài chính, nhưng mức đòn bẩy không cao như ở lĩnh vực kinh doanh vàng. (Ảnh: Đặng Vỹ)

Tham thì thâm!

Chính cái đòn bẩy tài chính này đã khiến nhà đầu tư thiếu hiểu biết lạm dụng và cuối cùng thua lỗ. Nhiều nhà đầu tư ban đầu còn dè dặt, đánh nhỏ, nhưng sau đó thấy quá đơn giản, chỉ cần giá lên đặt mua, giá xuống đặt bán là có lãi, nên dần dần đặt lệnh lớn.

Lâu nay vỗ béo, giờ chính là lúc thị trường ra tay “làm thịt”. Thắng thì thắng ít, nhưng khi đã thua thì thua rất đậm. Đa số nhà đầu tư mất luôn cả vốn.

Đó chính là điểm mà nhiều “nhà đầu tư” chân ướt chân ráo vào thị trường đã thua mà không hiểu vì sao mình thua. Theo ông Nguyễn Hải Thanh, chuyên gia kinh tế và đầu tư tài chính, Chủ nhiệm Câu lạc bộ “Chứng khoán và Forex”, việc sử dụng đòn bẩy tài chính sẽ có lợi nhưng đòi hỏi phải có sự hiểu biết sâu sắc, nếu không, thì đó chính là yếu tố rủi ro lớn nhất.

“Đòn bẩy tài chính như con dao nhiều lưỡi chứ không chỉ hai lưỡi. Nếu khéo dùng, nó giúp nhà đầu tư có thể tận dụng để làm vốn kinh doanh. Nếu lạm dụng, thì sẽ trở thành đánh bạc”, ông Thanh nói.

Ông Thanh cùng với câu lạc bộ thường xuyên mở các lớp trang bị kiến thức phân tích kỹ thuật cho hội viên. Ông luôn luôn yêu cầu nhà đầu tư chỉ sử dụng chưa tới 1% số vốn để giao dịch nhằm hạn chế việc lạm dụng đòn bẩy tài chính.

Tuy nhiên, những người lần đầu tiên tiếp xúc với vàng, sử dụng có khi từ 10-20% vốn. Vì vậy, khi đánh sai hướng, tài khoản sử dụng vốn nhỏ sẽ có sức chịu đựng để chờ giá quay về đúng hướng, còn tài khoản huy động đòn bẩy lớn sẽ lỗ nhanh và sẽ “cháy” trước khi giá hồi về.

Chính vì vậy nên vào đêm thứ Sáu, tức phiên đóng cửa thị trường, có những sàn vàng xem tài khoản nào của khách hàng đang dính lệnh âm mà số tiền có thể tham gia thị trường (margin level) còn chỉ dưới 200%, là sàn vàng sẽ xử lý tài khoản của khách hàng, tự cắt một lệnh lỗ nào đó.

“Người ta thua trong thị trường này chính ở chỗ thấy nó quá dễ thắng”, ông Trịnh Tuấn Cường, nhân viên của sàn giao dịch ngoại hối FXDD, nhận xét.

“Nếu tính trên bài toán, thì có số lãi đến 50% một tháng là có. Thậm chí, một đêm người ta có thể thắng lên gấp đôi tài khoản. Tuy nhiên đó là đánh bạc. Những người tham gia mua bán không hề nghĩ rằng lãi lớn cũng đồng nghĩa với việc có thể mất đến con số đó”.

Tiến sĩ, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho rằng, sử dụng đòn bẩy tài chính đòi hỏi phải có sự hiểu biết sâu sắc, chứ không chỉ đơn thuần là mượn tiền để kinh doanh. "Nếu sử dụng đúng mức thì đó là đầu tư, còn lạm dụng nó thì ngay lập tức trở thành đánh bạc", ông nói.

• Đặng Vỹ

Kỳ 4: Nước mắt nhà đầu tư