Một số DN may xuất khẩu lại than phiền Bộ Thương mại "tiền hậu bất nhất" trong phân bổ hạn ngạch hàng dệt may vào Mỹ năm 2004, gây thiệt thòi cho các đơn vị đã thực hiện cho vay hạn ngạch năm 2003.

Theo các DN, thông báo 1776 do Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển ký ngày 4/7/2003 đã cho phép DN chưa thật sự có nhu cầu sử dụng hạn ngạch (vào Mỹ năm 2003) có thể tự thỏa thuận với DN đang thiếu hạn ngạch để cho vay hạn ngạch, với điều khoản là "các giám đốc của hai DN chỉ cần ký biên bản cho vay hạn ngạch (có chữ ký và đóng dấu) gửi về Bộ Thương mại để Bộ có cơ sở trừ hạn ngạch của DN đi vay và cấp bù hạn ngạch cho DN cho vay vào năm 2004".

Tiếp đó, ngày 15/8/2003, Bộ Thương mại có thông báo điều chỉnh một số điểm của thông báo 1766. Thông báo này vẫn tiếp tục khẳng định việc cho phép DN có hạn ngạch nhưng chưa có nhu cầu sử dụng có thể nhường lại tiêu chuẩn hạn ngạch của mình cho các DN đang có nhu cầu, và nói rõ "số lượng hạn ngạch nhường cho DN khác vẫn được tính vào số thực hiện hạn ngạch năm 2003 để làm căn cứ cho việc phân giao hạn ngạch năm 2004". Thế nhưng, khi phân bổ hạn ngạch năm 2004, Bộ Thương mại đã "quên" hai thông báo này.  

Ông Lê Văn Thắng Vụ phó Vụ Xuất nhập khẩu - Bộ Thương mại - khẳng định Bộ Thương mại không thất hứa và các DN đã nhường hạn ngạch cũng không bị thiệt thòi.

Theo ông Thắng, số hạn ngạch mà DN nhường cho đơn vị bạn trong năm 2003 đã được Bộ tính toán đầy đủ và cấp lại cho DN thông qua việc phân bổ hạn ngạch thành tích năm 2004.

Cách tính như sau: trong trường hợp đơn vị A nhường hạn ngạch cho đơn vị B và đơn vị B sử dụng số hạn ngạch này để xuất khẩu, thành tích xuất khẩu của đơn vị B đã bao gồm số hạn ngạch của đơn vị A. Bộ Thương mại giao hạn ngạch cho đơn vị B dựa trên thành tích xuất khẩu này tức là đã tính số lượng hạn ngạch đơn vị A nhường cho B. Và đơn vị A sẽ nhận lại lượng hạn ngạch này từ đơn vị B.

Vì sao Bộ Thương mại không trực tiếp cấp lại hạn ngạch cho chính DN đó?

Ông Thắng lý giải: nhường hạn ngạch cho nhau là chuyện giữa DN, Bộ Thương mại không thể nắm hết các giao ước này để phân trả trực tiếp cho DN đã nhường hạn ngạch. Chỉ có thể nắm chính xác lượng xuất khẩu thật sự của DN trong năm 2003.

Dựa vào số liệu này, Bộ giao hạn ngạch 2004 cho đơn vị xuất khẩu thực tế, trong đó dĩ nhiên có lượng hạn ngạch mà đơn vị đã được nhường, sau đó các DN tự trả cho nhau. Đây là cách làm tốt nhất.

"Theo đạo lý có vay có trả thì chuyện Bộ Thương mại giao hạn ngạch cho A (đơn vị nhường) hay cho B (đơn vị được nhường) không quan trọng. Nếu B đã mượn của A thì phải trả, nếu không trả thì A có quyền kiện B ra tòa. Còn nếu ở đây có chuyện mua bán quota thì việc giao hạn ngạch cho B, đơn vị thật sự có nhu cầu, rõ ràng là đáng làm. Đó cũng là một biện pháp tích cực để ngăn chặn tình trạng mua bán quota", ông Thắng kết luận.

Thực tế, nhiều trường hợp vay mượn hạn ngạch dệt may chỉ là vỏ bề ngoài để che giấu việc mua bán quota vốn đã bị cấm. Cách "trả" hạn ngạch thông qua DN thực tế xuất khẩu hàng của Bộ Thương mại nhằm hướng đến việc ngăn chặn sự mua bán cũng là điều cần thiết.

Song, do thông báo ban đầu của Bộ khi cho phép chuyện cho vay hạn ngạch (thông báo ban đầu) hoặc nhường hạn ngạch (thông báo thứ hai) đều không thể hiện là sẽ áp dụng cách trả như thế.

Mặt khác, trong phân bổ quota vừa qua, các DN nhận quota cũng không nghe thông báo về việc phải trả quota cho DN đã nhường cho họ (DN cứ nghĩ Bộ Thương mại đã tính toán và cấp bù cho DN cho vay hạn ngạch rồi, vì thông báo thứ hai của Bộ có ghi rõ là "thương nhân đã đi vay hoặc được nhường hạn ngạch để giải quyết các lô hàng tồn đọng không phải trả lại hạn ngạch đã vay hoặc hạn ngạch được nhường trong năm 2004").

Để có thể áp dụng cách làm mới, có lẽ Bộ Thương mại cần có giải thích rõ hơn đến DN.

(Theo Tuổi Trẻ)