HTX kiểu mới đã thu hút nhiều người lao động tự nguyện tham gia.

(VietNamNet) - Hợp tác xã (HTX) có thể ký hợp đồng thuê người điều hành là Chủ nhiệm HTX hoặc thuê kế toán trưởng nếu thấy cần thiết mà nội bộ không đáp ứng được. Đây là một điểm mới trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật HTX mà Quốc hội sẽ đưa ra thảo luận vào ngày 7/6 tới. 

Người được thuê làm Chủ nhiệm sẽ thực hiện công việc theo hợp đồng lao động đã ký với HTX, không quyền và nghĩa vụ của thành viên như tham gia nhưng không có quyền biểu quyết trong Đại hội thành viên. Theo TS. Chu Tiến Quang, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, việc mở rộng quyền cho HTX được thuê Chủ nhiệm cũng nhằm tách bạch rõ hai chức năng: quản lý và điều hành HTX. Quản lý HTX là Ban quản trị, đứng đầu là Trưởng ban còn điều hành hợp tác xã là Chủ nhiệm. Tuy nhiên, đây không phải là quy định bắt buộc vì đối với những HTX có quy mô nhỏ (vài chục người) thì Trưởng ban Quản trị đồng thời là Chủ nhiệm HTX.

Dự thảo sửa đổi Luật HTX còn mở rộng quyền cho HTX được chủ động lựa chọn ngành nghề kinh doanh mà pháp luật không cấm hay thành lập DN riêng hoạt động theo các quy định của luật tương ứng, quyền được mở văn phòng đại diện ở trong nước và nước ngoài...

Công chức làm ''xã viên''?

Dự thảo Luật đưa ra vấn đề mới: Cho hộ gia đình, pháp nhân và công chức tham gia HTX. Trong đó, cán bộ công chức Nhà nước có thể tham gia HTX với tư cách thành viên HTX nhưng không tham gia quản lý HTX, chỉ có thể góp vốn hoặc vừa góp vốn vừa góp sức theo quy định của Điều lệ HTX. Hộ gia đình, pháp nhân nếu tham gia HTX phải cử người đại diện chỉ với tư cách là một thành viên (như thành viên cá nhân). Việc hộ gia đình, pháp nhân có được tham gia quản lý HTX hay không sẽ do Điều lệ HTX quy định.

Việc có cho phép công chức làm xã viên hay không đang có nhiều ý kiến trái chiều nhau. Bởi vì dù có hạn chế công chức không được quản lý nhưng họ có ''quyền'' để tác động ''có lợi'' cho HTX. Hơn nữa, hẩu hết thời gian họ đã phục vụ Nhà nước thì còn thời gian nào để góp sức với ''DN tập thể'' này (theo dự thảo), có chăng chỉ góp vốn. Ý kiến khác thì cho rằng, HTX xã được coi là DN tập thể thì việc tham gia của công chức cũng vì ''lợi ích tập thể''?

Dự thảo quy định việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho thành viên HTX là cá nhân và người lao động làm việc thường xuyên cho HTX theo quy định của Điều lệ HTX. Đối với các thành viên khác, HTX có trách nhiệm tổ chức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cho họ.

Đơn giản thủ tục thành lập HTX

Theo quy định hiện hiện hành của Luật HTX, các sáng lập viên thành lập HTX phải báo cáo bằng văn bản với UBND cấp xã nơi dự định đặt trụ sở chính của HTX về ý định thành lập, địa điểm đóng trụ sở, phương hướng và kế hoạch hoạt động của HTX. Sau khi được sự đồng ý của UBND cấp xã thì thành viên sáng lập mới được phép tuyên truyền, vận động người tham gia HTX. Quy định này như một kiểu giấy phép con, mang nặng tính ''xin- cho'' nên dự thảo đã bỏ công đoạn ''sau khi được UBND sở tại đồng ý'', đồng thời bỏ đi các thủ tục về phương án kinh doanh dịch vụ.

Dự thảo quy định giấy phép đối với ngành nghề kinh doanh chỉ cần khi HTX bắt đầu hoạt động ở những ngành, nghề đó và không coi đây là thủ tục trong hồ sơ xin thành lập HTX; quy định số lượng thành viên HTX không được ít hơn 7; bỏ quy định đăng ký kinh doanh theo quy định riêng của Chính phủ.

Góp vốn vào HTX bằng quyền sử dụng đất

Hiện nay, quy định vốn góp tham gia HTX là bằng tiền hoặc giá trị tài sản. Dự thảo Luật HTX đã quy định chi tiết hơn và thêm cả giá trị quyền sử dụng đất, phát minh, sáng chế, bí quyết kỹ thuật và các loại chứng chỉ có giá khác được quy ra tiền.

Mức vốn góp của mỗi thành viên HTX vẫn giữ như hiện nay: có thể nhiều hơn mức tối thiểu, nhưng ở mỗi thời điểm không vượt quá 30% tổng số vốn điều lệ của HTX. Tuy nhiên, theo ông Lê Quý Đăng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Điều lệ của các HTX cần quy định cụ thể việc góp vốn tiến hành một lần hay nhiều lần, nếu nhiều thì tối đa mấy lần, lần đầu phải nộp tối thiểu bao nhiêu phần trăm...

Dự thảo quy định chi tiết hơn về tài sản không chia của HTX trong mọi trường hợp. Đó là các công trình phục vụ sản xuất, công trình phúc lợi văn hoá, xã hội hình thành từ các nguồn vốn do Nhà nước trợ cấp, quà biếu, tặng của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và một phần từ quỹ phát triển sản xuất. Khi giải thể, phá sản, chuyển đổi hình thức pháp lý của HTX phải chuyển giao cho chính quyền địa phương các tài sản này. Nhưng có ý kiến không đồng tình việc đưa ''một phần từ quỹ phát triển sản xuất'' vào tài sản không chia bởi đây là nguồn được hình thành từ kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX.

• Văn Tiến