Khi biết mắc bệnh ung thư, bất kể là ung thư nào, mỗi người bệnh đều cho rằng mình đã lĩnh một án “tử hình”. Nhưng y học hiện đại đã cho thấy ung thư có thể phòng tránh, nếu phát hiện sớm có thể chữa khỏi. Với những bệnh nhân nặng ở giai đoạn cuối, các hướng điều trị tiên tiến có thể giúp kéo dài cuộc sống của họ thêm 3 hoặc 5 năm, thậm chí 7 năm.

Phòng chống ung thư: Không khó như ta tưởng

Sở dĩ ung thư nguy hiểm vì nguồn gốc của căn bệnh này là sự đột biến các gien thiết yếu có chức năng điều khiển quá trình phân bào cũng như các cơ chế quan trọng khác trong cơ thể con người. Cơ chế tạo ra ung thư cũng không khó khăn như người bệnh vẫn tưởng, có thể bắt nguồn từ chính các yếu tố thiết yếu như: thực phẩm, đồ uống, lối sông, tình trạng dinh dưỡng, …

Ông Đào Văn Long, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết cách hữu hiệu để giảm thiểu tác hại của bệnh tật, trong đó có ung thư, là dự phòng và ngăn chặn từ xa.

Cụ thể các biện pháp này là tránh/hạn chế các tác nhân gây ra ung thư (thực phẩm, đồ uống không đảm bảo các điều kiện cho sức khỏe, nhất là các loại có chứa các hóa chất không cho phép. Ngay cả các hóa chất được cho phép thì cũng nên giới hạn sử dụng). Ở mức độ cao hơn, người bệnh có thể thay đổi quá trình chuyển hóa của các tác nhân gây ung thư bằng cách sử dụng các biện pháp y học (hóa dự phòng, điều trị sang thương tiền ác tính) để ngăn ngừa.

Điều trị cho bệnh nhân ung thư (ảnh internet)

Ông Long đưa ra một ví dụ về phòng chống ung thư bằng cách hạn chế uống rượu. Uống rượu làm tăng nguy cơ ung thư miệng, ung thư thực quản, ung thư vú và các ung thư khác. Tuy nhiên, nếu uống ít rượu/uống có kiểm soát thì nguy cơ mắc ung thư hoàn toàn có thể giảm xuống hoặc ít nhất cũng kiểm soát được nguy cơ này.

Ngoài ra, lối sống, trạng thái dinh dưỡng và môi trường sống cũng có ảnh hưởng rất nhiều đến nguy cơ ung thư như: hoạt động tình dục, hoạt động sinh sản, sử dụng hormone, tiếp xúc với chất phóng xạ, tia cực tím, hóa chất, các tác nhân nhiễm trùng, thừa cân, béo phì ... Do đó, nếu biết cách kiểm soát các yếu tố này thì cũng có nghĩa là kiểm soát được nguy cơ mắc ung thư.

Ông Long cho rằng phòng ngừa ung thư hiện đang có nhiều hứa hẹn về tính hiệu quả. Sau các nghiên cứu khoa học, một số kết luận được đưa ra đã khẳng định mối liên hệ giữa các yếu tố thuộc về lối sống có thế tác động đến các bệnh ung thư đặc biệt, giảm tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ tử vong.

Ngoài ra, còn một cách dự phòng chống ung thư là tiêm vắc-xin. Đây là phương pháp hữu hiệu và có tính chủ động cao trong phòng chống căn bệnh này. Tuy nhiên, hiện nay không phải tất cả các loại ung thư đều có vắc-xin phòng bệnh.

Những hướng mới trong điều trị

Trên thế giới hiện nay có nhiều phương pháp điều trị ung thư, có thể kể đến các phương pháp như phẫu thuật (phẫu trị), hóa trị liệu, miễn dịch trị liệu, xạ trị liệu, ức chế nội tiết tố, kiểm soát các triệu chứng. Trong đó, hóa trị, phẫu thuật và xạ trị là 3 phương pháp chuẩn và được sử dụng rất phổ biến tại nhiều nước trên thế giới.

Ông Đào Văn Long cho biết: “Các nhà khoa học đã tìm ra nhiều phương pháp mới trong điều trị ung thư như miễn dịch trị liệu, vắc-xin kháng ung thư các loại, các liệu pháp kháng thể đơn dòng và các liệu pháp nhắm trúng đích”.

Liệu pháp miễn dịch có khi được dùng riêng lẻ, nhưng thường được dùng như một liệu pháp hỗ trợ để giúp thêm tác dụng chống ung thư cho liệu pháp chính. Vài năm gần đây, đã có những tiến bộ đáng kể trong lãnh vực này.

Riêng đối với các vắc-xin kháng ung thư, đây đựơc gọi là liệu pháp miễn dịch chủ động. Hiện nay, đã có những loại vắc-xin kháng ung thư ra đời và được sử dụng (ung thư cổ tử cung, …). Ngoài ra, vắc-xin kháng ung thư cũng đang được các nhà khoa học tiếp tục thử nghiệm lâm sàng với các bệnh nhân bị ung thư da loại hắc tố, ung thư tế bào thận, ung thư đại và trực tràng, ung thư tiền liệt tuyến và các ung thư hạch.

Trong khi đó, các liệu pháp kháng thể đơn dòng là liệu pháp miễn dịch thụ động vì các kháng thể được sản xuất với số lựơng lớn ở bên ngoài cơ thể chứ không phải do hệ thống miễn dịch của người bệnh. Chúng có thể có hiệu quả ngay cả khi hệ thống miễn dịch của bệnh nhân quá yếu.

Có 2 loại kháng thể đơn dòng: Các kháng thể đơn dòng trơn (liệu pháp này đã giúp ích cho một số bệnh nhân khi cách điều trị chuẩn hết hiệu quả) và các kháng thể đơn dòng có gắn thuốc hoặc chất phóng xạ (loại này được dùng như các phương tiện chuyên chở mang các loại thuốc chống ung thư hoặc chất phóng xạ đi thẳng đến tế bào ung thư để giết chúng).

Liệu pháp mới cuối cùng trong điều trị ung thư là liệu pháp điều trị nhắm trúng đích.
Liệu pháp này là dùng các loại thuốc để khóa sự tăng trưởng và lan tràn của ung thư. Chúng can thiệp vào các phân tử đặc hiệu trong cơ chế sinh ra và tăng trưởng của khối bướu.

Đa số các liệu pháp này hiện vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm tiền lâm sàng nhưng vài loại đã ở giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và một số đã được phê chuẩn để tung ra thị trường.

Cơ hội hẹp cho người bệnh?

Các phương pháp trên đánh dấu bước tiến mới trong điều trị ung thư nhưng không phải bệnh nhân nào cũng có đủ điều kiện chi trả để có cơ hội sử dụng. Ông Long lấy ví dụ: Một loại thuốc điều trị ung thư mới ra đời có tên Nexavar, sử dụng hoạt chất sorafenib. Loại thuốc này có khả năng ức chế sự phát triển và nhân rộng của tế bào ung thư rất tốt nhưng giá của nó không “dễ chịu” chút nào.

Mỗi viên thuốc Nexavar có giá 1 triệu đồng. “Như vậy, mỗi bệnh nhân ung thư mỗi ngày phải uống 2 viên thuốc này thì tính ra một tháng chỉ riêng tiền thuốc đã là 60 triệu đồng! Số tiền này không phải ai cũng đủ khả năng chi trả. Xin lưu ý rằng bệnh nhân mắc ung thư của Việt Nam đa số là người nghèo”, ông Long nói.

Tuy nhiên, ông Long cho rằng những loại thuốc sử dụng trong phương pháp điều trị nhắm trúng đích dù sao đã mang lại hi vọng cho những người có khả năng chi trả. “Không phải người giàu không mắc bệnh ung thư”, ông Long nói.

Nếu uống thuốc đều đặn thì mỗi bệnh nhân ung thư có thể kéo dài thời gian sống trung bình từ 5 đến 7 năm, thậm chí có thể lên đến 10 năm.

Trong điều kiện các liệu pháp mới trong điều trị ung thư chưa cho phép người bệnh nghèo có khả năng tiếp cận thì các chuyên gia một lần nữa tái khẳng định vai trò quan trọng của dự phòng chống lại ung thư theo các cách như đã nêu ở phần đầu.

• Ngọc Anh