Hỏi: Tôi 28 tuổi, chưa lập gia đình. Không hiểu vì sao da rất vàng và ăn uống thất thường, đã đi khám nhiều nơi nhưng không phát hiện được bệnh. Có người mách mua đan sâm về sắc uống sẽ trị hết. Xin cho biết một số thông tin về loại cây này, tác dụng và liều dùng ra sao?

Trả lời: Vị đan sâm là rễ phơi hay sấy khô của cây đan sâm. Ðan là đỏ, sâm là sâm vì rễ cây này giống sâm mà lại có màu đỏ.

Đan sâm mới di thực vào Việt Nam gần đây, đã được gây giống ở Tam Ðảo. Mùa hoa đan sâm kéo dài từ tháng 5-8, mùa quả tháng 6-9. Thu hoạch rễ vào mùa đông. Ðào rễ về rửa sạch đất, cắt bỏ cây và rễ con, phơi hoặc sấy khô.

Hiện chưa thấy có tài liệu nghiên cứu về tác dụng dược lý của đan sâm, nhìn công thức cấu tạo thấy có tính chất của vitamin K.

Công dụng & liều dùng

Ðan sâm là một vị thuốc còn dùng trong phạm vi nhân dân để làm thuốc bổ cho phụ nữ, phụ nữ chưa chồng da vàng, ăn uống thất thường, chữa tử cung xuất huyết, kinh nguyệt không đều, đau bụng, các khớp xương sưng đau. Ngoài dạng thuốc sắc, còn được chế dùng dưới dạng xoa bóp. Liều dùng 6-12 dưới dạng thuốc sắc.

Trong sách cổ có ghi về đan sâm như sau: ''Ðan sâm có vị đắng, tính hơi hàn. Vào hai kinh tâm và can, là thuốc chữa bệnh về máu dùng cho phụ nữ trước và sau khi sinh nở, kinh nguyệt nhiều ít đều dùng được, vì nó có công dụng trụ ứ huyết, sinh huyết mới, vừa an thai sống, vừa cho ra thai chết, chỉ huyết (cầm máu) điều kinh, tác dụng không kém bài tứ vật - gồm đương quy, địa hoàng, xuyên khung, bạch thược (theo Lý Thời Trân - Bản thảo cương mục đời nhà Minh Trung Quốc). Còn có tác dụng chữa ung thũng, đơn độc, mẩn ngứa. Phàm không có chứng ứ huyết chớ dùng''.

Bài thuốc

- Chữa kinh nguyệt không đều, hoặc sớm hoặc muộn, nhiều hay ít, thai không yên, sinh xong máu hôi ra chưa hết, đau khớp xương (Bản thảo cương mục): Ðan sâm rửa sạch, thái phơi khô, tán nhỏ. Ngày uống 8g, chia làm 2 hay 3 lần uống.

- Chữa kinh nguyệt không ra, đau đớn (Diệp Quyết Tuyền): Ðan sâm 10g, hương phụ 6g, đương quy 10g, bạch thược 5g, xuyên khung 5g, địa hoàng 10g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia làm 3 lần uống trong ngày.

GS. Đỗ Tất Lợi, Sức khoẻ & Đời sống