Từ xưa, người Hy Lạp dùng cần tây lợi tiểu, người Ai Cập dùng cần tây chữa bệnh tim. Từ thế kỷ 16, người phương Tây dùng rễ cần tây làm thuốc khai vị, lợi tiểu, kích thích trung tiện. Ngày nay, khoa học đã sưu tầm các bài thuốc chữa nhiều bệnh của loại rau quý nhưng rất dễ kiếm này; đặc biệt cách chế biến cần tây để trị huyết áp cao, hạ đường huyết và lọc máu có tỷ lệ mỡ cao.

Cần tây

Làm thuốc

- Huyết áp cao: Rau cần tây (RCT) cả cây 50-60g, sắc lấy nước uống hàng ngày (chia 3 lần) uống đến khi thấy huyết áp ổn định thì thôi.
- Phong thấp: RCT toàn cây 1kg, phơi khô, mỗi lần dùng 15g, sắc 3 bát còn 1 bát chia 3 lần uống trong ngày. Uống nóng. Trong khi dùng bài này không nên ăn thức ăn sống, lạnh.
- Bí tiểu tiện: RCT 50g rửa sạch, vò nát, hãm trong ấm tích hoặc phích nước. Uống dần trong ngày cho ra mồ hôi và thông tiện (không dùng cho người bị huyết áp thấp).
- Chứng khó tiêu, biếng ăn: RCT sống ăn hàng ngày khoảng 20-30g, kèm thức ăn khác với cơm.
- Chứng viêm miệng, họng: RCT tươi 40-50g, rửa sạch giã nát, thêm hạt muối, vắt lấy nước cốt súc miệng; nếu viêm họng thì ngậm hoặc nuốt dần.
- Chứng da lở loét: RCT 30g lá rửa sạch, giã kỹ, đắp lên vết lở loét. Khi vết thương đã khô, lấy nước cốt RCT thoa lên thường xuyên sẽ chóng lên da non, bớt sẹo.
- Chứng nội nhiệt, phục nhiệt trong máu (sau sốt viêm nhiệt, trẻ sau sởi, sau viêm phổi...): RCT giã nước cốt nấu sôi, uống nóng hoặc dùng rau cần ăn hàng ngày.
- Chảy máu mũi, chân răng, đại tiểu tiện ra máu: RCT tươi, giã lấy nước uống. Hoặc RCT thêm củ sen giã lấy nước, đun sôi rồi uống. Trường hợp chảy máu nặng như nôn ra máu, ho ra máu... phải điều trị tích cực theo Tây y, vẫn có thể dùng hai bài trên hoặc ăn RCT tươi.
- An thần: Dùng nước ép RCT, hoặc phối hợp với mật ong. Uống mỗi ngày 3 lần trong tuần (hoặc phối hợp nước ép cà rốt).
- Giảm béo: Hàng ngày ăn hoặc nhai RCT (có người nhai liền 2 tháng giảm 14kg).
- Tiểu dường (kèm bệnh tim mạch): RCT tươi 500g, giã vắt lấy nước uống ngày 2 lần liên tục nhiều ngày.
- Tiểu đường (kèm mất ngủ): rễ RCT 90g, toan táo nhân 10g. Nấu nước uống.
- Lợi tiểu và điều kinh: uống nước sắc RCT (kinh nghiệm của người dân Philippines).
- Mỡ trong máu cao, huyết áp cao: RCT 500g, táo đen (bỏ hạt) 250g. Nấu chín, uống nước, ăn cái.

Món cần tỏi tây xào thịt bò rất quen thuộc nhưng phải hạn chế thịt bò và nếu lại có cả mì sợi nữa, thì người có huyết áp cao không nên lạm dụng.

Món ăn

- Chữa vàng da (dương hoàng): RCT 150g, dạ dày heo 15g xào ăn. Ăn liên tục 1 tuần đến 10 ngày.
- Thận dương hư, cao huyết áp: RCT 100g, củ năng 20g, đỗ trọng 10g, nước canh gà 300ml. Phi thơm hành dầu, cho các vị vào đảo, rồi đổ nước canh gà. Đun nhỏ lửa 25-30 phút. Chia 2-3 lần ăn trong ngày, ăn nóng.
- Bổ thận, hạ huyết áp: RCT 100g, dâu 10g, nấm hương 80g, thịt lợn nạc 100g, gừng 5g, hành 10g, muối 5g, dầu vừa đủ dùng. Chảo nóng cho dầu, dầu nóng phi thơm gia vị rồi cho các vị còn lại cùng nước canh gà 300ml. Đun nhỏ lửa 20-30 phút, chia 2-3 lần ăn trong ngày.

Một món canh cần tây có tác dụng bổ thận, hạ huyết áp khác: RCT 200g, táo bỏ hột 10g, đỗ trọng (bột) 15g, gừng 5g, hành 10g, muối 5g, dầu vừa đủ dùng. Nồi nóng đổ dầu phi thơm gia vị. Đổ 600ml nước đun sôi rồi bỏ cần, táo, đỗ trọng, gia vị vào, đun nhỏ lửa thêm 20-80 phút.

- Huyết áp cao: RCT 100g, cải 50g, gừng 5g, hành 10g, nước canh gà 300g. Nấu như trên. 

Một món ăn có tác dụng hạ huyết áp, bổ can thận khác: RCT 200g, mộc nhĩ 80g, đỗ trọng (bột) 10g, tỏi 15g, gừng 5g, gia vị, dầu vừa đủ. RCT bỏ vào sau cùng, xào đến tái thì thôi.

Lưu ý

Theo Journal of Agricultural Food Chemistry số ra tháng 11-12/1985, rau cần có chất furocoumarin, nếu để lâu quá 3 tuần trong tủ lạnh, chất này sẽ tăng gấp 2,5 lần, rất độc hại nếu ăn phải. Do đó, chỉ nên trữ rau cần trong tủ lạnh vài ngày đến 1 tuần để giữ an toàn trong sử dụng.

Y văn cổ kim đông tây đều nói RCT dùng làm thuốc chừa bệnh vì khí vị mạnh hơn, dược tính rõ hơn. Nhưng sách cũng cho biết, nếu không có sẵn RCT thì có thể dùng rau cần ta, tuy nhiên phải chế biến theo tập quán và theo một số sách thuốc hướng dẫn.

(Theo Thuốc & Sức khoẻ)