Người ta bảo phụ nữ thường mâu thuẫn khi quyết định dùng viên thuốc tránh thai. Đó là việc chọn một loại thuốc thông dụng, không cần biết loại thuốc này có phù hợp với thể trạng của mình hay không, nhưng trong đầu đầy rẫy những câu hỏi về nó.

Đừng băn khoăn nhiều

Khi nào ngừng uống viên thuốc tránh thai?

Những hormon trong viên thuốc tránh thai (TTT) là những hormon tổng hợp nên có thể gây ra những tác dụng phụ nặng hơn ở một số phụ nữ. Hai tác dụng phụ thường gặp hơn cả là rong huyết và giảm khẩu vị.

Những tác dụng phụ khác của viên TTT là nhức đầu, trầm cảm, thay đổi mức độ ham muốn và đáp ứng tình dục, viêm âm đạo, xuất tiết nhiều ở âm đạo, viêm đường tiết niệu, thay đổi về lượng kinh, đau ngực, có vấn đề ở da, viêm lợi, làm cho bệnh hen nặng hơn, dễ mắc các bệnh do virus.

Tất cả những tác dụng phụ thường gặp này dù không nghiêm trọng nhưng cũng cần báo cho thầy thuốc biết để có thể tìm cách giảm bớt. Bất cứ vấn đề gì kéo dài quá 2-3 chu kỳ kinh đều cần nói với thầy thuốc.

Khi có những triệu chứng sau đây cũng là dấu hiệu có những vấn đề nghiêm trọng: đau nhiều hay sưng nề cẳng chân (hay bắp chân), nhức đầu nặng, chóng mặt, cảm giác yếu mệt, tê bì, mờ mắt (hay giảm thị lực nhiều), có vấn đề về giọng nói, đau ngực hay khó thở, đau bụng. Lúc này cần ngừng thuốc.

Ngực to vì viên TTT?

Những hormon trong viên TTT (estrogen và progesteron) thường làm tăng kích thước vú nhưng rồi lại khiến chúng nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi người phụ nữ ngừng thuốc. Cũng có khi estrogen và progesteron thực sự làm phát triển mô vú nên làm cho vú to ra và có xu hướng to ổn định hơn (ít nhất cho tới khi ngừng uống thuốc). Vú to ra cũng có thể kèm với cương đau hoặc dễ đau khi đụng chạm.

Viên TTT có hàm lượng hormon cao hơn thì càng dễ làm tăng kích thước vú. Ðó là một trong những lý do vì sao các thầy thuốc thường hay cho dùng những viên TTT có hàm lượng hormon thấp nhất mà vẫn đảm bảo tác dụng tránh thai.

Có nên dùng viên TTT khi trong gia đình có người bị ung thư vú?

Cho tới nay, chưa có bằng chứng là viên TTT làm tăng nguy cơ bị ung thư vú nếu người phụ nữ dùng thuốc có người thân trong gia đình đã bị ung thư vú. Tuy nhiên, vì lo ngại điều này nên một số phụ nữ có tiền sử gia đình bị ung thư vú ưa chọn biện pháp tránh thai khác.

Vì viên TTT cũng có thể bảo vệ người phụ nữ không bị ung thư vú bằng cách làm cho các hormon ổn định ở mô vú nên loại thuốc này cũng được khuyên dùng cho con gái các bà mẹ bị ung thư vú hay ung thư buồng trứng (với điều kiện là được thầy thuốc theo dõi sát, được kiểm tra thường xuyên).

Dùng viên TTT kết hợp có lợi gì?

Những phụ nữ bị thiếu máu do hành kinh nhiều, tiền sử bị chửa ngoài tử cung, đau bụng kinh, u nang buồng trứng tái phát, có tiền sử hay có nguy cơ bị bệnh viêm tiểu khung, tiền sử gia đình có người bị ung thư buồng trứng nên dùng loại thuốc này.

Khả năng sinh sản có bị ảnh hưởng?

Tác dụng của viên TTT sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay nghĩa là lại có phóng noãn ngay trong chu kỳ kinh sau. Nhiều nghiên cứu cho thấy, không có sự biến đổi nào về khả năng thụ thai, cũng không có bằng chứng nào về thuốc gây dị dạng thai hay đẻ nhiều thai sau khi ngừng uống TTT.

Có thể dùng lâu dài?

Không có giới hạn về thời gian cho việc sử dụng viên TTT. Một phụ nữ có thể dùng viên TTT an toàn từ khi có đời sống tình dục cho đến khi mãn kinh với điều kiện không có một yếu tố nguy cơ nào cũng như không có một tác dụng phụ lớn nào do dùng thuốc.

Không nên ngừng uống thuốc một thời gian đối với phụ nữ vẫn cần dùng TTT trong tương lai vì cơ thể phải điều chỉnh những biến đổi về mặt hormon khác hẳn với sự ổn định nếu dùng thuốc liên tục. Sau thời gian dùng thuốc, khi dùng lại cũng không tăng nguy cơ bị ung thư.

Khi nào tránh dùng?

- Những người mắc bệnh nghẽn tắc tĩnh mạch, bệnh mạch máu não hay bệnh về động mạch vành, bệnh van tim nặng, tăng huyết áp từ trung bình đến nặng, nhức đầu có nguyên nhân thực thể, ung thư vú, u gan lành hay ác tính, xơ gan, tiểu đường có biến chứng mạch máu, bệnh về túi mật, thiếu máu hồng cầu liềm không được dùng viên TTT.

- Những người có thai hay nghi ngờ có thai, nghiện thuốc lá nặng trên 20 điếu mỗi ngày và trên 35 tuổi (cho đến khi cai được thuốc lá), chảy máu đường sinh dục bất thường chưa rõ nguyên nhân, nghi ngờ ung thư vú, bệnh gan cấp như viêm gan nhiễm khuẩn tạm thời.

BS. Ðào Xuân Dũng, Sức khoẻ & Đời sống