(VietNamNet) - Trước đây, ở nước ta, việc phẫu thuật u tuyến yên rất hiếm vì có nhiều biến chứng. Gần đây, với phương pháp mổ u tuyến yên qua đường xoang bướm mà không cần mở hộp sọ ở Việt Nam đã có thêm bước tiến mới trong ngành phẫu thuật thần kinh.
 |
| Kỹ thuật mổ u tuyến yên không cần mổ hộp sọ sẽ được áp dụng rộng rãi. |
U tuyến yên là u phát triển từ tế bào thuỳ trước yên, là u lành tính, chiếm khoảng 8-15% các u nội sọ. BS. Lý Ngọc Liên, Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật thần kinh BV Việt Đức, cho biết: Tuy là u lành tính nhưng nếu không mổ, để lâu, u tuyến yên sẽ phát triển để lại nhiều di chứng cho bệnh nhân, có thể dẫn đến tử vong. Trong trường hợp tuyến yên không tăng tiết, kích thước khối u lớn gây chèn ép phần tuyến lành dẫn đến hội chứng giảm chức năng nội tiết tuyến yên, khi đó sẽ làm giảm chuyển hoá cơ bản, hạ huyết áp, chậm chạp hoặc không dậy thì ở người trưởng thành (gây bất lực ở nam và vô sinh ở nữ).
Đối với những bệnh nhân suy tuyến yên toàn bộ có thể gây đái tháo nhạt, suy nhược thể trạng. Đặc biệt, khi khối u chèn ép vào giao thoa thị giác gây ra hiện tượng bán manh, sau đó thị lực giảm dần rồi dẫn đến mất thị lực hoàn toàn. Ngoài ra, u tuyến yên còn gây nên hội chứng Cushing với các biểu hiện như béo ở thân và mặt nhưng tay chân lại teo cơ, rậm lông, giãn mao mạch dưới da, tăng huyết áp, có thể kèm theo rối loạn kinh nguyệt và rối loạn tâm thần... U tuyến yên phát triển một cách tự phát, bất cứ ai cũng có thể bị nhưng thường gặp nhất là ở độ tuổi lao động.
Kỹ thuật mới không cần mở hộp sọ
Hầu hết bệnh nhân u tuyến yên đến điều trị khi bệnh đã quá nặng. Những bệnh nhân được phẫu thuật khó lấy hết u, sau một thời gian khối u lại tái phát. Để điều trị u tuyến yên thì phẫu thuật là giải pháp hiệu quả nhất vì khả năng chữa bằng thuốc cho kết quả tốt rất hiếm. Còn điều trị bằng tia xạ hiện chưa được sử dụng do có nhiều nguy cơ xảy ra như suy tuyến yên, tổn thương dây thần kinh thị giác và các vùng lân cận.
BS. Lý Ngọc Liên cho biết thêm, phẫu thuật u tuyến yên đã được thực hiện từ lâu nhưng trước đây chủ yếu qua đường mở hộp sọ. Cách này vừa để lại sẹo trên mặt lại gây nhiều biến chứng như tổn thương não và các dây thần kinh, gây biến chứng chảy máu não, có thể gây viêm mãng não, phù não, máu tụ trong sọ... sau mổ. Tỷ lệ tử vong cao (khoảng 10%) nên chỉ định mổ rất hạn chế, chỉ khi khối u đã to, chèn ép vào dây thần kinh thị giác khiến bệnh nhân có nguy cơ bị mù hoặc bệnh nhân có triệu chứng của họi chứng tăng áp lực nội soi rõ rệt mới phẫu thuật.
Ở Việt Nam, trước năm 2000, trường hợp u tuyến yên đầu phải mổ qua đường mổ nắp hộp sọ nhưng bác sĩ phẫu thuật cũng không dám mổ nhiều do tỷ lệ tái phát và tử vong rất cao. Tại BV Việt Đức, một năm cũng chỉ mổ được vài ca, năm nhiều nhất là 15 ca.
Gần đây, được sự giúp đỡ của GS. Daniel Maitrot (Pháp) cùng với việc trang bị máy X-quang trong mổ và kính vi phẫu thuật, các dụng cụ vi phẫu thuật, ca phẫu thuật u tuyến yên đầu tiên bằng phương pháp mổ qua đường xoang bướm đã được tiến hành tại khoa Phẫu thuật thần kinh BV Việt Đức.
Những kết quả đáng mừng
Đến nay, BV đã thực hiện gần 150 ca phẫu thuật (trung bình 50 ca/năm). Ngoài ra, những u sọ hầu thể nang, nang nước... đều có thể áp dụng phương pháp này. Năm 2003, BV Chợ Rẫy TP.HCM bắt đầu phẫu thuật u tuyến yên bằng phương pháp mổ qua xoang bướm, đến nay đã thực hiện được khoảng 30 ca, còn BV Bình Định vừa mổ ca đầu tiên.
Theo đánh giá của các chuyên gia, đây là phương pháp tối ưu hiện nay cho phép tiếp cận ngay với tổ chức u mà không gây tổn thương não, bảo tồn được tổ chức lành tuyến, tỷ lệ tử vong và di chứng thấp, không để lại sẹo trên mặt, sau mổ cũng không làm thay đổi áp lực, lưu lượng nước não tuỷ trong mổ. Ngoài ra, phương pháp này còn giúp rút ngắn thời gian mổ (chỉ còn 1 tiếng) và thời gian nằm việc của bệnh nhân. Giá thành của một ca mổ tại Việt Nam khoảng 2,5 triệu đồng.
Tuy nhiên, đối với các khối u đã xâm lấn quá rộng thì không thể lấy hết được nên nhiều bệnh nhân sau một thời gian phẫu thuật phải mổ lại. Trong số 83 bệnh nhân được mổ u tuyến yên tại BV Việt Đức có 12 bệnh nhân phải mổ lại. Chính vì vậy, phát hiện kịp thời bệnh và phẫu thuật sớm là giải pháp tốt nhất để điều trị các khối u tuyến yên.
| 
