"Sông Dương Tử giống như một con rồng lớn. Đầu rồng là Phố Đông. Thân rồng là tỉnh Giang Tô. Nếu đầu rồng tiến lên phía trước, thân rồng sẽ phải tiến theo". (Trích lời nhận định của Tỉnh trưởng Giang Tô Trần Vạn Du).

• Phố Đông-Dấu ấn phát triển của Thượng Hải

Đường vòng quanh khu Phố Đông, Thượng Hải.

Đứng sừng sững bên bờ đông của sông Hoàng phố, Phố Đông chính là câu trả lời cho ước vọng phát triển của Thượng Hải suốt thập niên 1980.

Mang tên Khu đô thị mới Phố Đông vì nơi này nằm ở bờ Đông của con sông Hoàng Phố - nhánh cuối cùng đổ ra sông Dương Tử. Phố Đông có hình thù giống một tam giác, hợp thành bởi bờ đông của sông Hoàng Phố, vùng tây nam của cửa sông Dương Tử và bờ bắc của sông Xuân Dương.

Phố Đông trải dài trên một diện tích rộng 522 km² , đụng sông Dương Tử ở phía Đông Bắc, Vịnh Hàng Châu ở phía Nam và sông Hoàng Phố ở phía Tây. Do đó, nơi này có những điều kiện tự nhiên hết sức ưu ái để xây dựng một cảng vận chuyển. Phố Đông cũng có một diện tích đủ rộng để phát triển hơn nữa - lợi thế mà hiếm có vùng duyên hải phía Đông nào sánh được.

Quá trình hình thành

Đầu năm 1990, Đặng Tiểu Bình - Kiến trúc sư trưởng của công cuộc cải cách mở cửa Trung Quốc đã ăn Tết Nguyên Đán ở Thượng Hải. Ông bày tỏ mối quan tâm sâu sắc về công cuộc cải cách và mở cửa ở Trung Quốc mặc dù ông đã về hưu.

Thời điểm ấy đang diễn ra một sự thay đổi lớn trong các vùng duyên hải phía nam Trung Quốc cùng với tốc độ phát triển chóng mặt của 5 đặc khu kinh tế: Thâm Quyến, Chu Hải, Sán Đầu, Hạ Môn và Hải Nam. So với những khu vực này, dường như Thượng Hải - vốn là trung tâm kinh tế của Trung Quốc, đang tụt lại phía sau.

Ngay khi trở lại Bắc Kinh, Đặng Tiểu Bình gặp các quan chức cao cấp trong chính phủ. Dù đã về hưu, song ông vẫn đưa ra một vài đề xuất, một trong số đó là việc phát triển Phố Đông ở Thượng Hải.

Đặng Tiểu Bình cho rằng việc phát triển Phố Đông mang ý nghĩa vô cùng quan trọng vì nó không chỉ liên quan tới Phố Đông mà cả Thượng Hải và vùng châu thổ sông Dương Tử .

Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc cùng Quốc Vụ viện đã lắng nghe những đề xuất ấy và phái Zou Jiahua khi ấy là Bộ trưởng phụ trách Uỷ ban hoạch định nhà nước tới Thượng Hải để thị sát Phố Đông. Ngay sau đó, Zou Jiahua đã báo báo với Uỷ ban Trung ương Đảng.

Hai ngày sau, Uỷ ban Đảng bộ và chính quyền thành phố Thượng Hải đã gửi báo cáo cho Uỷ ban Trung ương Đảng và Quốc Vụ viện về kế hoạch phát triển của Phố Đông.

Tại lễ kỷ niệm 5 năm ngày thành lập Công ty xe hơi Volkswagen, 18/4/1990, Thủ tướng Trung Quốc khi ấy là Lý Bằng tuyên bố Uỷ ban trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc vụ viện đã thông qua đề xuất của Thượng Hải về việc phát triển khu Phố Đông.

Chính vào ngày hôm ấy, lịch sử Phố Đông đã lật sang trang mới, tạo cho người dân Thượng Hải một cơ hội để bước vào kỷ nguyên của cải cách kinh tế và mở cửa với thế giới bên ngoài.

15 năm sau...

Những toà nhà cao tầng mọc lên sừng sững bên bờ Đông của sông Hoàng Phố.

Một trung tâm kinh tế hiện đại, sầm uất

Ai đến Phố Đông sau 15 năm, hẳn sẽ ngỡ ngàng trước sự đổi thay kỳ diệu của nơi này. Thay vào chỗ trước kia là những cánh đồng rau, cánh đồng lúa, những trại chăn nuôi gia súc, thì giờ đây, hàng loạt toà nhà cao tầng, trụ sở của các trung tâm tài chính, thương mại lớn nhất Trung Quốc đã mọc lên.

Bạn chỉ cần mất khoảng 5 phút để đi qua sông Hoàng Phố. Trong vòng 10 năm từ 1990-2000, Phố Đông đã xây dựng 3 cây cầu, hai đường hầm và hai đường xe điện ngầm đều nối hai bờ sông Hoàng Phố.

Cơ sở hạ tầng của Phố Đông đã được cải tiến rõ rệt. Việc xây dựng Đường vòng, đường Dương Cao, Đại lộ Thế kỷ, đường xe điện ngầm số 2 ngang qua sông Hoàng Phố; Sân bay quốc tế Phố Đông, Trung tâm thông tin quốc tế Phố Đông, Nhà máy điện Waigaoqiao và Cảng nước sâu Phố Đông không chỉ cải thiện môi trường đầu tư ở đây mà còn biến Phố Đông trở thành trung tâm đa chức năng mới với hàng loạt sản phẩm hướng ra xuất khẩu.

Tài chính ở đây được phát triển với quy mô lớn, tập trung và hướng ngoại với đủ mọi hình thái khác nhau. Ví dụ điển hình nhất là Khu thương mại và Tài chính Lujiazui. Khu vực này nằm trên diện tích 28 km² với gần 200 toà nhà cao tầng cung cấp đủ chỗ cho hàng trăm công ty tài chính của Trung Quốc và nước ngoài. Chi nhánh Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tại Thượng Hải là cơ quan đầu tiên chuyển vị trí từ Phố Tây sang Phố Đông. Theo sau là hàng loạt cơ quan khác như Ngân hàng Thương mại quốc doanh Trung Quốc, Ngân hàng thương mại Cổ phần, Công ty Bảo hiểm Trung Quốc và nhiều công ty tài chính lớn của nước ngoài khác.

Năm 1990 khi dự án phát triển Phố Đông mới được khởi công, khu vực này chỉ đóng góp 6 tỉ NDT vào sản lượng kinh tế của Thượng Hải, tương đương với 8%.

Năm ngoái, khu Phố Đông đã đóng góp 179 tỉ NDT vào GDP, chiếm 1/4 GDP của Thượng Hải. Doanh thu tài chính của Phố Đông đạt 13,44 tỉ NDT, tăng 20,9% so với năm 2003. Cũng trong năm này, Phố Đông đã phê duyệt 1.688 dự án đầu tư nước ngoài với tổng số vốn pháp định là 3,2 tỉ USD, gấp gần 100 lần so với năm 1990.

Đại lộ Thế kỷ, Phố Đông.

Cùng với sự phát triển chóng mặt ấy, không gian kinh doanh ở Phố Đông cũng dễ kiếm hơn ở Phố Tây và với giá phải chăng hơn.

Trung tâm công nghệ cao

Không chỉ là trung tâm tài chính thương mại hàng đầu, Phố Đông còn là một trung tâm công nghệ cao với hàng loạt công ty sản xuất điện tử, công nghệ thông tin, sinh dược.

Vườn Công nghệ cao Zhangjiang là nơi tập trung các công ty hàng đầu như Viện sinh dược quốc gia, Viện khoa học thông tin và Viện sáng tạo công nghệ, khoa học. Trung tâm nghiên cứu Nam quốc gia về các nhóm Gien người và Trung Tâm nghiên cứu, phát triển dược phẩm mới Thượng Hải cũng có mặt tại đây.

Ngày 18/4/2005 vừa qua, Phố Đông tưng bừng kỷ niệm 15 năm đổi mới, phát triển. Với tất cả những gì hân hoan nhất, tươi mới nhất và mơn mởn nhất của một đứa trẻ ở tuổi trưởng thành, Phố Đông thật sự trở thành biểu tượng của tinh thần hiện đại hoá Trung Quốc.

• Huyền Trang - (Tổng hợp)