Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và Giám đốc Mohamed El Baradei vừa được vinh dự nhận giải Nobel Hoà bình năm 2005. Xin giới thiệu vài nét về hai gương mặt này.

Tiến sĩ Elbaradei - Giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Vài nét về IAEA

IAEA là tổ chức phối hợp quốc tế về hạt nhân. Khi được thành lập năm 1957, tổ chức mang tên: "Nguyên tử vì Hoà bình". Trong suốt 48 năm hoạt động, IAEA đã làm việc với các nước thành viên LHQ và nhiều đối tác trên toàn thế giới để phát triển công nghệ hạt nhân vì hoà bình và an ninh.

Trụ sở của IAEA đặt tại Trung tâm quốc tế Vienna, Áo. Văn phòng liên lạc hoạt động và các văn phòng khu vực của IAEA được đặt tại Geneva - Thuỵ Sĩ; New York - Mỹ; Toronto - Canada và Tokyo - Nhật Bản. IAEA điều hành hoặc ủng hộ các trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm khoa học tại Vienna, Seibersdorf - Áo; Monaco và Trieste - Italia.

IAEA bao gồm 2.200 nhân viên chuyên nghiệp và cộng tác viên từ hơn 90 quốc gia trên thế giới. Hiện, lãnh đạo IAEA bao gồm Tổng Giám đốc - ông Mohamed ElBaradei và 6 Phó Tổng giám đốc phụ trách các phòng chính trong cơ quan.

Các chương trình hoạt động và ngân sách của IAEA được đặt ra dựa vào quyết định của các cơ quan hoạch định chính sách - Hội đồng lãnh đạo và Đại hội các nước thành viên. Các báo cáo về hoạt động của IAEA được đưa ra định kỳ hoặc bất kì khi nào có khiếu nại lên HĐBA LHQ và Đại Hội đồng.

Nguồn tài chính của IAEA bao gồm các khoản đóng góp ngân sách thường lệ và tự nguyện. Ngân sách thường lệ năm 2004 lên tới 268,5 triệu USD. Các khoản đóng góp tự nguyện cho Quỹ phối hợp kỹ thuật năm 2004 là 74,75 triệu USD.

Nhiệm vụ của IAEA được định hướng bởi nhu cầu của các nước thành viên, các kế hoạch chiến lược và định hướng nêu ra trong quy chế của cơ quan này. Ba trụ cột chính trong hoạt động của IAEA bao gồm: An toàn - An ninh; Khoa học - Công nghệ; Bảo vệ - Thẩm định.

Tổng giám đốc Elbaradei

Ông ElBaradei sinh năm 1942 tại Ai Cập. Tốt nghiệp trường ĐH Luật Cairo, Elbaradei hành nghề luật trước khi bắt đầu sự nghiệp tại Bộ Ngoại giao Ai Cập năm 1964. ElBaradei lấy bằng Tiến sĩ về luật quốc tế tại trường luật Đại học New York. Năm 1980, ông trở thành một thành viên cấp cao phụ trách về Chương trình Luật quốc tế tại Viện Nghiên cứu và Đào tạo của Liên Hợp Quốc. Năm 1984, Elbaradei tham gia IAEA. 

Mười ba năm sau đó, vào năm 1997, Elbaradei trở thành người đứng đầu tổ chức này thay nhà ngoại giao Thụy Điển Hans Blix. Tiến sĩ ElBaradei đã sử dụng tài ngoại giao khéo léo của mình để giải quyết những tranh cãi về hạt nhân của Iraq, CHDCND Triều Tiên và Iran, đông thời khẳng định rằng cho dù là tình huống khó khăn nhất vẫn gặt hái được những tiến triển tích cực.

Là một nhà ngoại giao cẩn thận và giản dị, ông đã đặt ra một nguyên tắc kiên quyết, đưa IAEA qua hàng loạt khó khăn kể từ khi Chiến tranh lạnh kết thúc. Những kiến thức ông thu được trong quá trình học về ngoại giao thể hiện rất rõ trong mọi điều ông thực hiện - từ cách thức ông phát biểu trước báo giới, thoải mái nhưng thận trọng, đến cách thức ông giải quyết các vấn đề liên quan đến hạt nhân của các quốc gia.

ElBaradei tiếp tục được bầu chọn làm giám đốc IAEA nhiệm kỳ 3 sau khi Mỹ không phải đối ông mặc dù quan hệ giữa Washington và IAEA không phải lúc nào cũng "êm đẹp" trong những năm gần đây. Mặc dù ElBaradei đồng ý với chính quyền hiện thời ở một số vấn đề then chốt liên quan đến hạt nhân song ông thường không ngại ngần khi nói lên quan điểm của mình.

• Huyền Trang, Thanh Hảo - (Tổng hợp)