Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ, Abdullah Gul, hôm 6/5 đã tuyên bố rút khỏi cuộc đua tranh chức tổng thống sau khi Quốc hội nước này không thu hút đủ 2/3 số nghị sĩ cần để bầu tổng thống mới.

Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ

Cuộc bỏ phiếu lần hai được tiến hành hôm 6/5 sau khi Tòa án Hiến pháp hủy bỏ vòng bỏ phiếu đầu tiên diễn ra hồi tuần trước cũng vì lý do không có đủ 2/3 số nghị sĩ tham gia. Các nghị sĩ từ các đảng thế tục cũng tẩy chay cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống hôm 6/5 tại Quốc hội, như họ đã làm trong cuộc bỏ phiếu vòng một.

Các cuộc bầu cử tổng thống đã bộc lộ sự chia rẽ sâu sắc giữa những người đấu tranh cho tính không tôn giáo của nhà nước và những người ủng hộ đảng cầm quyền AK của Thủ tướng Erdogan. Những người đấu tranh cho tính không tôn giáo của nhà nước phản đối ông Gul tranh cử, lo sợ đảng của ông Erdogan sẽ mở rộng quyền kiểm soát và áp đặt tôn giáo lên xã hội.

Đảng cầm quyền, một lực lượng ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập EU, đã bác bỏ những luận điệu trên, nói rằng chính phủ hiện nay đã làm nhiều hơn các chính phủ khác để đưa các cuộc cải cách phương Tây vào quốc gia này.

Việc Tòa án Hiến pháp bác bỏ cuộc bỏ phiếu tuần trước, cùng với áp lực ngày càng tăng từ quân đội và công chúng, đã buộc Thủ tướng Erdogan kêu gọi bầu cử quốc hội trước thời hạn, dự định diễn ra vào ngày 22/7. Hiện Quốc hội cũng đang bàn luận về đề xuất của ông Erdogan để dân bầu tổng thống, chứ không phải Quốc hội.

Hôm 5/5, hơn 10.000 người Thổ Nhĩ Kỳ đã tập trung tại các thành phố Canakkale và Manisa để phản đối chính phủ có gốc rễ Hồi giáo, kêu gọi bảo vệ hệ thống thế tục ở nước này. Các cuộc biểu tình này diễn ra sau các cuộc biểu tình ở Ankara và Istanbul, nơi có hơn 1 triệu người tham gia.

Bộ trưởng Ngoại giao Gul nói rằng ông hy vọng một số nghị sĩ sẽ thay đổi quan điểm khi Quốc hội tiến hành bỏ phiếu bầu tổng thống một lần nữa hôm 6/5. Ông cũng cho biết sẽ là ứng cử viên của đảng cầm quyền nếu Quốc hội cho phép nhân dân bầu tổng thống. Ông tin dành được sự ủng hộ của 70% dân chúng Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông Erdogan đã bị giam giữ năm 1999 do thách thức hệ thống thế tục của Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiều thành viên trong đảng của ông, gồm ông Gul, là các tín đồ Hồi giáo ngoan đạo. Chủ nghĩa thế tục tại Thổ Nhĩ Kỳ được ghi nhận trong Hiến pháp và được bảo vệ bởi bộ máy tư pháp và quân đội. Quân đội đã đe dọa can thiệp vào các cuộc bầu tổng thống để bảo vệ chủ nghĩa thế tục.

• Minh Sơn (Theo BBC, AP)