Iran đã tự phát triển thế hệ máy li tâm tiên tiến dùng để làm giàu uranium với tốc độ nhanh hơn các máy trước đây của nước này, các nhà ngoại giao và các chuyên gia cho biết hôm 7/2.

Một chuyên gia Nga bên trong nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran

Họ nói rằng Iran đang vận hành loại máy li tâm IR-2 này và tiến trình thử nghiệm dường như đang ở giai đoạn đầu vì các máy mới đang chạy mà không xử lý khí uranium. Điều quan trọng hơn là Iran đã sử dụng những bí quyết và thiết bị mua được ở thị trường chợ đen, kết hợp với trí tuệ trong nước, để vượt qua những khó khăn về kỹ thuật và chế tạo các máy li tâm tiên tiến.

Việc Iran làm giàu uranium đã khiến Mỹ và các nước phương Tây lo ngại bởi chương trình này có thể sản xuất vật liệu phóng xạ cần cho bom hạt nhân. Tuy nhiên, Tehran nói rằng nước này chỉ làm giàu uranium ở mức thấp để có nhiên liệu cho các lò phản ứng hạt nhân sản xuất điện năng.

Iran đang chịu hai lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an LHQ do từ chối ngừng chương trình làm giàu uranium. Iran bắt đầu chương trình này trong suốt gần 2 thập kỷ tiến hành các hoạt động hạt nhân bí mật. Bí mật đó đã được tiết lộ cách đây 5 năm và làm gia tăng nghi ngờ về ý định hạt nhân của Iran. Các lãnh đạo Iran cho rằng Iran có quyền tiến hành chương trình làm giàu uranium vì mục đích hòa bình và bác bỏ yêu cầu của LHQ, tuyên bố sẽ mở rộng chương trình này.

Cho tới những tuần gần đây, Iran đã công khai tập trung vào các máy li tâm P1 lỗi thời mà nước này mua được trên thị trường chợ đen vào những năm 1980. Cụ thể là Iran đã lắp đặt hơn 3.000 máy loại này tại cơ sở dưới lòng đất gần Natanz - một thành phố cách Tehran chừng 480km về phía nam. Theo các nhà ngoại giao, giờ các chuyên gia Iran đang thử nghiệm một số máy IR-2 tiên tiến hơn. Họ mô tả đây là thiết bị lai tạo từ loại máy li tâm P2 từng được giao bán trên thị trường chợ đen bởi A.Q.Khan - nhà khoa học giám sát chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Pakistan.

Máy P2 mà Khan bán có thể làm giàu khí uranium nhanh gấp ba lần P1 song được làm từ loại thép có hàm lượng carbon thấp và nhiều nikel. Khó có thể sản xuất và buôn lậu loại thép này do sự kiểm soát chặt chẽ của quốc tế. Một trong các nhà ngoại giao cho biết Iran đã vượt qua trở ngại này bằng cách dùng sợi carbon để sản xuất các ống rotor của máy li tâm. Máy móc và công nghệ để sản xuất loại máy này được lấy từ ngành chế tạo tên lửa của Iran. Theo cựu thanh sát viên LHQ, David Albright, 1.200 máy li tâm IR-2 trong vòng một năm có thể sản xuất đủ nhiên liệu cho một đầu đạn hạt nhân, so với 3.000 máy P1.

Trong nhiều năm qua, Iran đã từ chối cung cấp các chi tiết về chương trình phát triển máy li tâm của nước này cho Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA). Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, nước này đã tỏ thiện chí hợp tác và cam kết làm rõ mọi hoạt động hạt nhân trong quá khứ. Tháng trước, Iran đã trao cho Giám đốc IAEA tài liệu về thế hệ máy li tâm mới này trong các cuộc hội đàm ở Tehran. Ông ElBaradei sẽ báo cáo về tiến độ điều tra của IAEA trước hội đồng 35 thành viên của cơ quan này vào tháng tới.

• Minh Sơn (theo AP, AFP)