Tổng thống Vladimir Putin, người sẽ từ chức vào ngày hôm nay (7/5) sau tám năm cầm quyền, đã không cho phép bất kỳ thứ gì cản trở mục tiêu của ông là làm cho nước Nga lớn mạnh trở lại.

Ông Putin

Trong khi đó, các chính phủ nước ngoài và một số ít người Nga đặt câu hỏi: những thành công trên đã phải trả giá như thế nào. Dưới sự lãnh đạo của ông Putin, quan hệ của Nga với phương Tây đã trở nên gai góc. Các nhà chỉ trích thì cáo buộc ông tập trung quyền lực lớn trong tay.

Dù gì đi nữa, ông Putin đã để lại một dấu ấn lớn đối với nước Nga và di sản của ông đang tiếp tục được viết. Người kế nhiệm Dmitry Medvedev của ông đã tuyên bố sẽ tiếp tục các chính sách của Putin trong khi bản thân ông Putin trở thành Thủ tướng Nga sau khi mãn nhiệm.

Sự khởi đầu khiêm tốnTrở lại tháng 8/1999, khi Tổng thống Nga lúc đó là Boris Yeltsin đau yếu và không còn được người Nga ủng hộ. Ông Yeltsin đã chọn cựu điệp viên KGB Putin làm thủ tướng và rõ ràng là người kế nhiệm ông và nước Nga lúc đó hầu như không biết gì về vị lãnh đạo mới này.

Ông Putin lúc đó 46 tuổi, là Giám đốc Cơ quan An ninh liên bang  - một trong những cơ quan tiếp nối KGB - song chưa giữ một cương vị nào do dân bầu. Ông thích bia hơn rượu vodka, thích judo hơn tắm hơi và mái tóc vàng, mỏng cùng với sự nhanh nhẹn, dứt khoát dường như xa lạ đối với nhiều người Nga.

Tuy nhiên, ngay cả trước khi nhậm chức tổng thống tạm quyền vào ngày 31/12/1999 sau khi ông Yeltsin đột ngột từ chức, ông Putin đã chứng tỏ rằng bề ngoài chẳng nói lên điều gì. Ông đã điều quân tới Chechnya, giành lại quyền kiểm soát vùng này.

Tỷ lệ ủng hộ ông Putin đã tăng vọt. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000, ông đã đánh bại một đối thủ mạnh thuộc đảng Cộng sản khi giành được 53% phiếu bầu.

Về kinh tế, ông Putin đã có những bước đi táo bạo. Ông đã bổ nhiệm ông Mikhail Kasyanov theo phái tự do làm thủ tướng và tiến hành cải cách hệ thống thuế, tài chính cũng như các công ty quốc doanh lớn. Những biện pháp của ông đã vấp phải sự phản kháng của phe hoài nghi trong chính phủ.

Khi ông nghĩ các thương gia có tham vọng chính trị, người kiếm được bộn tiền dưới thời ông Yeltsin, là mối đe dọa, ông chống lại họ. Vladimir Gusinsky và Boris Berezovsky đã mất các doanh nghiệp của họ và phải chạy trốn khỏi Nga troing khi Mikhail Khodorkovsky, cổ đông chính trong tập đoàn dầu khí Yukos, bị kết án tám năm tù vì gian lận và trốn thuế.

Về ngoại giao, ông Putin - người muốn nước Nga duy trì ảnh hưởng lớn trên trường quốc tế cũng như các giá trị của nước này trong nhóm 8 nước công nghiệp (G8) - chưa bao giờ run sợ khi làm mếch lòng phương Tây. Ông phong tỏa các nỗ lực công nhận sự độc lập của Kosovo tại LHQ và duy trì quan hệ nồng ấm với Iran trong khi các cường quốc khác thúc ép cấm vận quốc gia này.

Ông Putin đã cáo buộc Washington tìm kiếm sự thống trị toàn cầu và phản đối Nato mở rộng sang Đông Âu cũng như kế hoạch lá chắn tên lửa Đông Âu của Mỹ. ’’Tôi theo đuổi các quyền lợi quốc gia’’, ông Putin nói khi ông mô tả cương lĩnh về đối ngoại của ông.

Tiếc nuốiÔng Putin không che giấu sự hối tiếc về các yếu tố Liên Xô. Ông đã mô tả sự sụp đổ của Liên Xô là một ’’thảm họa địa chính trị’’. Ông say mê nói về thời gian phục vụ trong KGB. ’’Chẳng có gì giống như một cựu sĩ quan tình báo’’, ông từng nói.

Những người phản đối cáo buộc ông tìm cách phục hồi quá khứ Liên Xô, chẳng hạn như sử dụng lại quốc ca Liên Xô song có sửa chữa ngôn từ.

Sự lãnh đạo của ông Putin được đánh dấu bằng sự ủng hộ dường như không gì lay chuyển được của người Nga, với một nền kinh tế tăng trưởng mạnh. Ngay cả những sự kiện như vụ đắm tàu ngầm năm 2000 hoặc các cuộc tấn công của phiến quân Chechnya vào một nhà hát ở Moscow  trong năm 2002 và một trường học ở thị trấn Beslan năm 2004 đã không làm suy giảm sự ủng hộ của người dân đối với ông. Ông Putin đã tái đắc cử tổng thống năm 2004 với 70% phiếu bầu.

Những người chỉ trích cho rằng ông được yêu mến bởi ông đã tìm cách làm câm lặng các tổ chức chống đối ông. Ông Putin nói rằng ông đang xây dựng một nền dân chủ phù hợp với tình hình thực tế của Nga, chứ không phải phiên bản dân chủ do phương Tây áp đặt.

’’Tôi là một người hoàn toàn tự do. Vấn đề là tôi một mình và không có người tự do nào giống tôi còn lại trên thế giới’’, ông Putin nói.

• Minh Sơn (theo Reuters)