Khi phải công khai thu nhập bản thân cũng như của vợ con, một số quan chức cấp cao của Nga khẳng định họ chỉ sở hữu căn hộ diện tích hẹp hay chiếc ô tô cũ, trong khi số khác nói họ kiếm được tới 11 triệu USD và sở hữu những chiếc xe Porsche và Lexus cao cấp thời thượng.

Quan chức Nga người chỉ có chiếc xe cũ, người sở hữu Porsche hay Lexus thời thượng (Ảnh minh họa, ảnh Sun)

"Những tuyên bố đó chẳng có chút ảnh hưởng đích thực", Kirill Kabanov, người đứng đầu Ủy ban chống tham nhũng Quốc gia nói. "Chẳng có tác động nào tới xã hội. Công chúng chẳng trông chờ điều gì khác biệt".

Nhưng Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã thành công trong việc "bứt dây động rừng" khi buộc các quan chức cấp cao phải công khai thu nhập như một phần nỗ lực chống tham nhũng. Theo giới phân tích, nhiều quan chức tầm trung có lý do chính đáng để lo lắng, họ sẽ là đối tượng kế tiếp.

Lần đầu tiên trong bảng công bố thu nhập, các quan chức Nga phải tính cả tài sản và các khoản thu nhập của vợ cùng con cái tuổi thành niên của họ.

Vài vị khẳng định không sở hữu một chiếc xe hơi nào hoặc chỉ có duy nhất một chiếc ô tô 10 năm tuổi, như phu nhân Tổng thống chẳng hạn, bà Svetlana. Một số quan chức khác khăng khăng nói chẳng có tài sản, như ông Vladislav Surkov, Phó chánh văn phòng Tổng thống đầy quyền lực.

Trong khi đó, vài quan chức Nga lại công khai sự giàu có tột độ, như Bộ trưởng Tài nguyên Tự nhiên Yury Trutnev, người có tổng tài sản lên tới 370 triệu rúp (tương đương 11 triệu USD). Trong danh sách tài sản của ông có cả một chiếc Porsche Cayenne và chiếc Porsche 911 cáu cạnh.

Nhân viên Văn phòng Trưởng công tố cũng phải tuyên bố thu nhập. Theo đó, Alexander Bastrykin, người đứng đầu Uỷ ban điều tra, có thể đi nghỉ tại một căn hộ do vợ ông sở hữu ở Cộng hoà Czech. Điều này khiến Phó Chủ tịch Quốc hội Nga Alexander Khinshtein nổi giận. Ông nói quả là "vô lý" khi gia đình của một quan chức cấp cao có tài sản tại một quốc gia NATO.

Bastrykin cũng tuyên bố kiếm được hơn 5 triệu rúp (hơn cả Tổng thống Medvedev với nguồn thu nhập trị giá 4,13 triệu rúp) hay Thủ tướng Vladimir Putin (4,6 triệu rúp).

"Quan chức thì không thể nghèo được!"

Các cuộc thăm dò dư luận về chuyện công khai thu nhập của quan chức cấp cao đưa ra nhiều kết quả trái ngược. Thăm dò VTSIOM cho thấy, 31% người dân Nga đánh giá ý tưởng công khai thu nhập là một "biện pháp chống tham nhũng lâu dài, ưu việt".

Trong khi đó, cuộc điều tra thực hiện trên trang web của Vedomosti với câu hỏi: việc công khai thu nhập có phải là biện pháp chống tham nhũng tích cực thì 80% số người trả lời là "không".

"Một người dân Nga bình thường cũng hiểu rất rõ rằng đã là quan chức thì không thể nghèo được", ông Alexei Mukhin, một nhà phân tích cho Trung tâm Thông tin chính trị nói. Theo ông Mukhin, người dân thấy thú vị khi được đọc các thông tin về Tổng thống Medvedev và Thủ tướng Putin nhưng cảm thấy "dửng dưng" với những người còn lại.

Cũng có nhà phân tích nói rằng, Tổng thống Nga cho dù nêu cao trọng tâm chống tham nhũng, thì cũng không thể cùng một lúc giải quyết mọi vấn đề, và rằng chiến dịch này mới chỉ đạt được những bước khiêm nhường. "Medvedev đang suy nghĩ như một luật sư", nhà phân tích Stanovaya nói. "Đó là sự khởi đầu của một hành trình rất dài".

"Có một sự cách biệt giữa chế độ quan liêu và những gì Tổng thống mong muốn", Kabanov nhấn mạnh.

Luật pháp hiện tại của Nga không có quy định rõ ràng về những trường hợp cần kê khai tài sản hay không có biện pháp trừng phạt cụ thể cho việc cung cấp thông tin sai lệch.

Một biện pháp hiệu quả hơn là bắt các quan chức không chỉ thu nhập mà còn cả lợi ích kinh doanh của gia đình họ. Ông Vladimir Yuzhakov, nhà phân tích tại trung tâm Nghiên cứu Chiến lược cho biết: "Một quan chức thường đưa ra những quyết định có lợi cho các công ty mà ông ta hay vợ có cổ phần".

Việc công khai tài sản của các quan chức Nga cũng có những thông tin xác thực, Olga Kryshtanovskaya, nhà xã hội học chuyên theo dõi về chính trị Kremlin nhận xét. "Nhưng thực tế, các khoản họ kiếm được lớn hơn nhiều", bà khẳng định.

Có nhiều cách kiếm lời mà các quan chức không công khai. Nhiều người dùng xe hơi thuộc về các tổ chức của họ hay cho tài xế đứng tên. Họ cũng được nghỉ miễn phí ở những khu nghỉ dưỡng quốc gia, hay miễn phí dùng các căn hộ quốc hữu hoá mà họ có thể biến thành của mình sau chỉ một năm...

• Kỳ Thư (Theo Moscowtimes)